Αντιμέτωποι με τον κίνδυνο, είτε να χάσουν τη δουλειά τους είτε να περιοριστούν οι αρμοδιότητές τους λόγω πλήρους ή μερικής αντικατάστασής τους από μηχανήματα, βρίσκονται σχεδόν στο σύνολό τους τα επαγγέλματα στην Ελλάδα.

Το μεγαλύτερο κίνδυνο, φαίνεται βέβαια πως αντιμετωπίζουν ειδικότητες όπως χειριστές βιομηχανικών εγκαταστάσεων, μηχανημάτων και εξοπλισμού, συναρμολογητές και ανειδίκευτοι εργάτες, χειρώνακτες και μικροεπαγγελματίες, λόγω της ψηφιοποίησης στην αγορά εργασίας. Μάλιστα, ο κίνδυνος μεγαλώνει στα χαμηλά και μεσαία εισοδηματικά στρώματα των μισθωτών.

Σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, ο υψηλός βαθμός κινδύνου δεν επικεντρώνεται σε έναν κλάδο ή κατηγορία επαγγελμάτων. Διαχέεται στο σύνολο των κατηγοριών επαγγελμάτων. Μάλιστα κάθε επάγγελμα παρουσιάζει σε κάποιους – επιμέρους – τομείς, κίνδυνο αντικατάστασης από αυτόματα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης.

Η μελέτη του ΙΝΕ ΓΣΕΕ διερευνά τις επιπτώσεις της “4ης βιομηχανικής επανάστασης” στην ελληνική αγορά εργασίας. Και διαπιστώνει, ότι το σύνολο του εργατικού δυναμικού, δυνητικά κινδυνεύει κατά περίπου 6% με 9%. Παράλληλα, οι μελετητές επισημαίνουν πως το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι μια πιθανή υποκατάσταση του ανθρώπου από μηχανές και κατά συνέπεια η ανεργία για τους εργαζόμενους. Κίνδυνος υπάρχει και όσον αφορά την πιθανή “συμπληρωματικότητα” στις θέσεις εργασίας. Με άλλα λόγια αποδεικνύεται ως μείζον θέμα όχι η κατάργηση επαγγελμάτων από τις μηχανές αλλά η αντικατάσταση επιμέρους δεξιοτήτων που απαιτούνται συχνά συνδυαστικά στα πλαίσια ενός επαγγέλματος.

Σε αυτό το περιβάλλον, η μελέτη επισημαίνει ότι μείζονα ρόλο διαδραματίζει ο βαθμός προσαρμογής των εργαζομένων στον διαμορφούμενο νέο τεχνικό καταμερισμό εργασίας. Ο βαθμός αυτός άλλωστε, τονίζεται, επηρεάζει τη σχέση που θα διαμορφωθεί μεταξύ εργαζομένων και αυτοματοποιημένων συστημάτων, ως προς το κατά πόσο θα πάρει τον χαρακτήρα υποκατάστασης ή συμπληρωματικότητας. Άλλωστε, οι ερευνητές παραδέχονται ότι η εισαγωγή νέων τεχνολογιών στις διαδικασίες παραγωγής ενδέχεται να δημιουργήσει και θετικές τάσεις στη ζήτηση εργασίας.

Οι δείκτες κινδύνου

Η μελέτη ερευνά το πρόβλημα με βάσει δείκτες καθηκόντων που απαιτούν οι θέσεις εργασίας και τα οποία καθήκοντα μπορούν δυνητικά να αντικατασταθούν από μηχανές.

Για το σύνολο του εργατικού δυναμικού το ποσοστό καθηκόντων που απαιτούν οι θέσεις εργασίας το οποίο εμφανίζει υψηλό βαθμό διακινδύνευσης κυμαίνεται από 1,4% έως 14,4%. Αξίζει μάλιστα να αναφερθεί πως οι δείκτες συνδυαστικών καθηκόντων εργασίας παρουσιάζουν χαμηλότερη διακινδύνευση.

Για τα επαγγέλματα που απαρτίζουν το εργατικό δυναμικό, οι υψηλοί βαθμοί διακινδύνευσης καθηκόντων εργασίας από τη δυνητική εισαγωγή αυτοματοποιημένων συστημάτων στη διαδικασία παραγωγής διαχέονται με διαφορετικούς τρόπους σε όλες τις κατηγορίες επαγγελμάτων. Σε όλες τις κατηγορίες διαπιστώνονται σε διαφορετικά τμήματα των δεικτών ποσοστά διακινδύνευσης άνω του 10%.

Συνοπτικά παρατηρείται το φαινόμενο στους επιμέρους δείκτες αυτονομίας έναντι της διαδικασίας εργασίας, αλληλεπίδρασης, ενεργού εκμάθησης και επίλυσης προβλημάτων να συγκροτείται μία ομάδα κατηγοριών επαγγελμάτων με σχετικά μεγάλα ποσοστά υψηλού βαθμού διακινδύνευσης. Αυτή η ομάδα απαρτίζεται από τις εξής κατηγορίες :

· Απασχολούμενοι στην παροχή υπηρεσιών,

· Ειδικευμένοι τεχνίτες,

· Χειριστές βιομηχανικών εγκαταστάσεων και μηχανημάτων και

Από την άλλη πλευρά, στους δείκτες «ρουτίνας» σχηματίζεται μία διακριτή ομάδα με μεγάλα ποσοστά υψηλού βαθμού διακινδύνευσης που απαρτίζεται από τις εξής κατηγορίες επαγγελμάτων:

· Ένοπλες δυνάμεις,

· Διευθυντικά και διοικητικά στελέχη,

· Επαγγελματίες,

· Τεχνικοί και συναφή επαγγέλματα,

· Υπάλληλοι γραφείου.

Η εξέταση και των άλλων δεικτών δείχνει ότι η διακινδύνευση καθηκόντων εργασίας δεν περιορίζεται σε έναν κλάδο επαγγελμάτων. Αυτά τα αποτελέσματα αποτελούν μια πρώτη ένδειξη ότι η δυνητική εισαγωγή αυτοματοποιημένων συστημάτων στη διαδικασία παραγωγής δεν «πλήττει» μόνο μία κατηγορία εργαζομένων, είτε αυτοί είναι «ανειδίκευτοι» είτε «μεσαίου επιπέδου ειδίκευσης» εργαζόμενοι.

Σε σχέση με το ύψος των μηνιαίων μισθών, υψηλοί βαθμοί δυνητικής διακινδύνευσης διαχέονται, επίσης, σχεδόν σε όλες τις μισθολογικές κατηγορίες με διαφορετικό τρόπο ωστόσο, ανάλογα με τα καθήκοντα εργασίας και τους συνδυασμούς τους. Εμφανίζεται να σχηματίζονται τρεις ομάδες εισοδηματικών κατηγοριών, «χαμηλή», «μεσαία» και «ανώτερη», που εμφανίζουν υψηλό βαθμό διακινδύνευσης σε διαφορετικές κατηγορίες απλών ή συνδυαστικών καθηκόντων εργασίας.