Το μασς όπως το γνωρίσαμε στα παιδικά μας χρόνια  ευτυχώς δεν υφίσταται σήμερα

αντιπροσώπευε η κατάσταση αυτή στην οποία δεν επιτρεπόταν η νύφη να μιλάει στον

πεθερό, στην πεθερά, στον ή στους μεγαλύτερους από τους κουνιάδους της ήταν σε μας

παράξενο, ανεξήγητο και ακατανόητο .Βλέπαμε στα παιδικά μας χρονιά σκηνές

θεατρόμορφες, όπου νεαρές κοπέλες να προσπαθούν με τις κινήσεις των χεριών τους,

του κεφαλιού και του κορμιού, να εξηγήσουν πράγματα ανεξήγητα στους μεγάλους ,με τους

οποίους έρχονταν σε καθημερινή  επαφή .Ήταν ένα είδος νοηματικής γλώσσας την οποία

δεν είχαν διδαχτεί τα κορίτσια αλλά μέσα από την καθημερινή ζωή μπορεί να είχαν

αποκτήσει κάποιες γνώσεις τις οποίες αργότερα θα τις χρησιμοποιούσαν -Ίσως στις

αντιλήψεις εκείνης της εποχής και στη σκέψη των τότε νεανίδων να φάνταζε σαν ένα

ακόμα προσόν στα όνειρα τους για την επικοινωνία με τους γονείς του νέου που

ονειρεύονταν .Στα μάτια μας οι προσπάθειες των νεαρών κοριτσιών να επικοινωνήσουν με

τους μεγαλύτερους προκαλούσε απορία νια την κατανόηση αυτών των κινήσεων, των

άκρων ,της κεφαλής ,και του κορμού .θυμίζοντας κινήσεις αρμονικές αρχαίου χορού n

κινήσεις απολογίας απέναντι σε ένα πρόσωπο εξουσίας. Η  επικοινωνία των κοριτσιών των

δεκαέξι και δεκαεπτά χρονών με τους ηλικιωμένους που την περιέβαλλαν, αδύναμο και

φοβισμένο σε ένα περιβάλλον όχι και τόσο φιλικό συμφωνά με το πνεύμα εκείνης της

εποχής ,ήταν αδύνατη και ακατόρθωτη Ανασκαλεύοντας την μνήμη μου θα σας αναφέρω

αυτά που είδα στο χωριό και μου προκάλεσαν εντύπωση. Ένα απόγευμα η Καλομανα μας

γεμάτη καλοσύνη γλυκύτητα παρα τα βάσανα της, μου είπε να πάω στης Πολυξένης. Ίσως

να ήθελε να ξεκουραστεί, γιατί πάντα εμείς από την πολύ αγάπη δεν την αφήναμε σε

ησυχία . Έφτασα στο σπίτι της Λοπυξενης σε πέντε λεφτά. Λέγαμε συνήθως στης Πολυξένης γιατί εμείς αυτήν ξέραμε αυτήν αγαπούσαμε και πιστεύαμε ότι εκεί που έμενε ήταν και ιδιοκτησία της. Σε λίγο έφτασε στο σπίτι ο πεθερός της, καβαλά σε ένα μαύρο γαϊδούρι ,με

τo ένα πόδι να κρέμεται περισσότερο από το άλλο, και με το σακάκι κρεμασμένο από τον

δεξιό του ώμο.-«Μερ εν n πεθεράς νυφε?» ρώτησε με τη βραχνή από  το τσιγάρο φωνή

του,Η Πολυξένη αντί για απάντηση άρχισε με διάφορες κινήσεις των χεριών της, να

προσπαθεί να εξηγήσει που πήγε η πεθερά της. Σε μένα όλα αυτά ήταν ακατανόητα και

τρομαγμένος έτρεξα πίσω στην γιαγιά μου έπεσα στην αγκαλιά της και κλαίγοντας της

διηγήθηκα με φόβο αυτά που είδα, πιστεύοντας ότι η Πολυξένη κάτι έπαθε. Η  γιαγιά μου

μειδίασε και προσπάθησε με τα ποντιακά της να μου εξηγήσει τo περιστατικό. Ορισμένες

φορές οι σκηνές που παρακολουθούσαμε ανάμεσα στην νύφη και τα πεθερικά ήταν

τραγελαφικές. Χαρακτηριστική είναι η σκηνή ανάμεσα σε μια νύφη και τον πεθερό της ο

οποίος δεν γνώριζε καμιά ελληνική η ποντιακή λέξη . Ήταν από  τους πρόσφυγες που ήξερα

άπταιστα την τουρκική μόνο. Η νεαρά έψαχνε το «ξυλαγκ» και προσπαθούσε με

νοηματικές κινήσεις να εκμαιεύσει από τον πεθερό της την Θέση στην οποία βρίσκεται

αυτό .Οι προσπάθειες της απέβησαν άκαρπες. Κάποια στιγμή στην απελπισία της και

χάνοντας την υπομονή της γυρίζει τα οπίσθια της στο πεθερό και χτυπά με τα χέρια της τα

μέρη που προεξείχαν, προσπαθώντας μ αυτόν τον τρόπο να του πει ότι  αυτό που ψάχνει

είναι κάτι που το χτυπάμε και έχει προβάλλοντα σημεία στη εμφάνιση του . Μετά από

τις κινήσεις αυτές ο πεθερός της κατάλαβε ότι επρόκειτο για το «ξυλαγκ». Οι παιδικές

ψυχές ήταν αδύνατο να κατανοήσουν την στάση αυτή της νύφης της εποχής εκείνης

απέναντι στα πεθερικά της. Ήταν έθιμο η μια στάση όλων απέναντι στις γυναίκες που

απαξίωναν, υποτιμούσαν και αντιμετώπιζαν σαν πράγμα ανάξιο και να του απευθύνει

κάνεις τον λόγο .Το res των Λατίνων ήταν ταυτόσημο της νύφης της δικιάς μας εποχής. Αυτό είχε σαν συνέπεια τα νεαρά κορίτσια αυτόματα με τον  γάμο τους να χάνουν και το όνομα

τους. Έτσι αντι των ονομάτων Μαρία Πολυξένη Ευγενία Ελένη Δημητρούλα και Γεωργία να

ακούμε η «νυφε» τι  Χουτα, τι Βυρακονος, τι Μπαχαρσον ,τι Σαμψον ,τι Γιορικα ,τι Λομα, τι

Μυσεον, Και εστί αναφέρονταν στις συζητήσεις των ηλικιωμένων. Την αγάπη και την

εκτίμηση στη νύφη παραστατικά αναφέρει το ανέκδοτο. «σε κάποιο σπίτι ήταν

συγκεντρωμένοι, αρκετοί συγχωριανοί και συζητούσαν ότι κάποιος θα πεθάνει ,ενώ δίπλα

τους ήταν μια υπεργηρη  γιαγιά που ήταν μόνιμα κατακεκλιμενη. Στο άκουσμα αυτής της

είδησης ένας ένας γύριζε το κεφάλι του προς την μεριά Της νύφης ,»Αυτός ήταν ο

σεβασμός , στη γυναίκα, στην νύφη η οποία καθημερινά υφίσταται σκληρή κριτική όχι

μόνο από το στενό οικογενειακό  αλλά και από το ευρύτερο περιβάλλον το οποίο ήταν

άδικο και ανελέητο με τις νεαρές κοπέλες .Και αυτό έδινε το δικαίωμα σε κάθε άτομο του

στενού της περιβάλλοντος ακόμα και να χειροδίκει εις βάρος της. Οι συμπεριφορές αυτές

μαζί με τη νοοτροπία εκείνης της εποχής δημιούργησαν στον άρρενα πληθυσμό μια

ανεξήγητη επιθετικότητα έναντι των νεανίδων οι οποίες πολλές φορές εκφράζονταν με

χυδαίες εκφράσεις τόσο άμεσα όσο και έμμεσα. Κατάσταση που πέρασαν αρκετά χρονιά για

να πάρει η γυναίκα τη θέση που της αρμόζει στο σκληρό και αφιλόξενο κοινωνικό μας

περιβάλλον.

Νικόλαος Ακριτίδης

Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής

Νοσοκομείο « Γ.Χατζηκωστα» Ιωάννινα

 

Οποιαδήποτε ομοιότητα με τα ονόματα χωριανών των οποίων Την μνήμη σέβομαι είναι

σύμπτωση και όχι κακόβουλη. Πιστεύω πως αυτό κάνει το κείμενο πιο ευχάριστο γιατί

επαναφέρει στην μνήμη όλων μας παλιά γεγονότα, ιστορίες, σκηνές ευχάριστες ή

δυσάρεστες τις οποίες εμείς οι  παλαιότεροι πρέπει να θυμούμαστε για να τις διηγούμαστε

στους νεότερους πως οι χαρακτήρες όλων μας διαπλάστηκαν από τα καθημερινά γεγονότα

και παραδείγματα, Κάπως έτσι σφυρηλατήθηκε η αγάπη μας για το χωριό και τους

ανθρώπους του.