Στις 27 Δεκεμβρίου του 2001, μια εποχή που σήμερα φαντάζει τόσο μακρινή και αλλόκοτη, στην Ελλάδα επικρατούσε παροξυσμός. Σε λίγες μέρες θα άλλαζε η χρονιά και, εκτός από το ημερολόγιο, η χωρά θα περνούσε επίσημα στην εποχή του ευρώ.

Την 1η Ιανουαρίου του 2002 τα κέρματα και τα χαρτονομίσματα ευρώ θα κυκλοφορούσαν στην αγορά. Η αμετάκλητη ισοτιμία με το άλλοτε εθνικό νόμισμα ορίστηκε σε 1 ευρώ προς 340,75 δραχμές και τους δύο πρώτους μήνες του έτους οι δραχμές και τα ευρώ θα κυκλοφορούσαν παράλληλα.

Η ευφορία και το επικοινωνιακό ντεμαράζ στην Αθήνα, λίγο απασχολούσε εκείνες τις μέρες, πριν την Πρωτοχρονιά του 2002, έναν 33χρονο από το χωριό Άγιος Δημήτριος στην Κοζάνη. Δύο άγνωστοι άνδρες, ένας Νιγηριανός κι ένας Ισπανός, του είχαν προτείνει ένα καλό ντιλ. Θα του πουλούσαν έναντι 3.500.000 δραχμών μία βαλίτσα γεμάτη με εκατοδόλαρα. Το μόνο πρόβλημα ήταν ότι πάνω στα αμερικάνικα χαρτονομίσματα είχε χυθεί μαύρη μπογιά, όπως είπαν, ωστόσο μαζί θα του έδιναν «ένα ειδικό υγρό» για να τα καθαρίσει και να τα χαρεί. Ο Κοζανίτης θεώρησε τη συμφωνία καλή, έδωσε στους ξένους τα 3.500.000 δραχμές και παρέλαβε τη βαλίτσα με το καθαριστικό. Το φιάσκο αποδείχθηκε γρήγορα και οι απατεώνες συνελήφθησαν. «Τα 100δόλαρα ήταν παλιόχαρτα» έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ. Αυτή ήταν η τελευταία μεγάλη είδηση του αστυνομικού δελτίου με κίνητρο κέρδη σε δραχμές, τουλάχιστον πριν την επίσημη απόσυρσή τους.

Δεκαπέντε χρόνια μετά, μόλις το φετινό καλοκαίρι η λέξη «δραχμή» επανήλθε τόσο έντονα στην καθημερινότητα όλων. Ωστόσο, ανεξάρτητα από τη βαθιά κρίση, τις απειλές για Grexit, τα capital controls και το νέο μνημόνιο, το άλλοτε εθνικό νόμισμα φαίνεται ότι δεν έχασε ούτε στιγμή τη δική του «αξία», τουλάχιστον στις προθήκες των παλαιοπωλείων και τις ηλεκτρονικές δημοπρασίας στο Διαδίκτυο. Εκεί, δραχμές πωλούνται με το κιλό.

Στη γειτονιά των παλαιοπωλείων στο Μπιτ Παζάρ της Θεσσαλονίκης, η κίνηση έχει «σπάσει» μέσα στον Αύγουστο. Το κατάστημα του Θάνου Αβραμίδη είναι το μοναδικό που ειδικεύεται στην πώληση συλλογών ελληνικών νομισμάτων. Δραχμές του 19ου αι. σε μικρά χάρτινα πλαίσια, κέρματα της εποχής του Καποδίστρια και προπολεμικά χαρτονομίσματα, πληθωρικές δραχμές και τα πιο πρόσφατα 5χίλιαρα με τον Κολοκοτρώνη, υπάρχουν παντού ανάμικτα μέσα σε αυτά τα λίγα τετραγωνικά. Δεν πωλούνται βέβαια λίρες και αρχαιότητες.

«Εκτός από τα πρώτα χρόνια μετά την απόσυρση των δραχμών, νοσταλγία για το πρώην εθνικό νόμισμα δεν υπάρχει. Σταθεροί πελάτες είναι οι συλλέκτες, αλλά και τουρίστες που περνούν από τη Θεσσαλονίκη» λέει ο Αβραμίδης.

Ο ίδιος χαμογελά πικρά όταν θυμάται περιπτώσεις ανθρώπων, τα προηγούμενα χρόνια και όταν η Τράπεζα της Ελλάδας είχε πια διακόψει την περίοδο χάριτος για την ανταλλαγή δραχμών με ευρώ, οι οποίοι βρήκαν ολόκληρες περιουσίες στα σεντούκια συγγενών τους που είχαν πεθάνει και πλέον είχαν την αξία παλιόχαρτων.

Ενδεικτικά, στις προθήκες του παλαιοπωλείου του Μπιτ Παζάρ, ένα νόμισμα του 1831 με την κεφαλή του Καποδίστρια στοιχίζει 80 ευρώ, ένα του 1879 με τον βασιλιά Γεώργιο Α” στοιχίζει 200 ευρώ, ένα άλλο του 1848 με το σύμβολο του Ιωνικού κράτους στα 240 ευρώ κ.ο.κ. Στα καλάθια έξω στην είσοδο, τα κέρματα είναι σαφώς περισσότερα, χωρίς καρτελάκια με λεπτομέρειες και οι τιμές χαμηλότερες. Δραχμές της δεκαετίας του ’20 στοιχίζουν η καθεμιά από 0,5 ως 2 ευρώ, τρία-τέσσερα νομίσματα της δεκαετίας του ’70 τ πωλούνται για 1 ευρώ.

Το άτυπο «χρηματιστήριο της δραχμής» διαμορφώνει η προσφορά και η ζήτηση. Αυτό το παιχνίδι γνωρίζουν άριστα οι μανιακοί συλλέκτες, οι οποίοι έχουν διαβάσει πολύ, γνωρίζουν απ” έξω τις ειδικές εκδόσεις που κυκλοφορούν στα βιβλιοπωλεία, συγκρίνουν τα επετειακά νομίσματα που είχε κατά καιρούς κόψει το Νομισματοκοπείο και ψάχνουν σχολαστικά και επίμονα για το επόμενο καλό «κομμάτι» της συλλογής τους.

Όλοι αυτοί θα περάσουν τακτικά από τα παλαιοπωλεία της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας για να πιάσουν στα χέρια τις δραχμές, να τις παρατηρήσουν φέρνοντας τες κοντά στα μάτια. Δύσκολα οι ίδιοι θα εμπιστευτούν να αγοράσουν ένα νόμισμα μέσω των ιστοσελίδων πώλησης στο Διαδίκτυο, όπου δραχμές πωλούνται σαν ζεστά κουλούρια, ανεξάρτητα από την επικαιρότητα.

Στην ηλεκτρονική πλατφόρμα eBay, πληκτρολογώντας την περασμένη εβδομάδα ως κριτήριο τη λέξη «drachmae», υπήρχαν 330 αποτελέσματα. Από ένα ταπεινό 50άκι του 1964 το οποίο πωλείτο προς 7,23 ευρώ, ως ένα χαρτονόμισμα των 20.000 δραχμών του 1949 προς 135,77 ευρώ. Και από τέσσερα χαρτονομίσματα των 25.000.000 δραχμών του 1944 προς 22,62 ευρώ, ως τις 25 δραχμές του 1923 προς 452,58 ευρώ.

Υπήρχαν εκατοντάδες ακόμη επιλογές, εναλλάξ κεφάλια βασιλέων, εθνικών ηρώων και θεοτήτων της αρχαιότητας, ποικίλων γραφιστικών αποδόσεων, άλλων φθαρμένων και άλλων κολλαριστών, σχεδόν όπως ακριβώς τυπώθηκαν. Από την ανάλυση των στοιχείων δίπλα σε κάθε νόμισμα στο eBay προκύπτει ότι οι περισσότεροι ιδιοκτήτες των συλλεκτικών κομματιών βρίσκονται στην Ελλάδα. Οι τιμές φθάνουν ως και τα 700-800 ευρώ για μία χούφτα δραχμές.

Φωτογραφίες: Αλέξανδρος Αβραμίδης
Πηγή: newsone.gr, iPaideia.gr