Είναι η τελευταία μονάδα ηλεκτροπαραγωγής που θα λειτουργήσει με καύσιμο τον λιγνίτη, ένα ορυκτό που για δεκαετίες αποτέλεσε την πρώτη ύλη για την αναπτυξιακή τροχιά και την εκβιομηχάνιση της χώρας.

Ο λόγος για την «Πτολεμαϊδα V» τον σταθμό ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ που οι εμπλεκόμενοι στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και τα πολιτικά κόμματα λάτρεψαν να μισούν… Τόσο λόγω της επιλογής να κατασκευαστεί σε μία περίοδο (2013) κατά την οποία οι μονάδες φυσικού αερίου έμπαιναν δυναμικά στην ηλεκτροπαραγωγή όσο και λόγω του κόστους που ανήλθε στα 1,4 δις. ευρώ. Και πιο μετά γύρω στο 2018 με 2019 όταν τα δικαιώματα εκπομπών αέριων ρύπων ξεκίνησαν την κούρσα ανόδου, τα βέλη… συνέχισαν να εκτοξεύονται καθώς ο λιγνίτης ήταν οικονομικά ασύμφορος.

Η «Πτολεμαϊδα V», όμως είχε πάρει το διακομματικό «ΟΚ» για την κατασκευή της και τώρα εννέα χρόνια σχεδόν μετά την υπογραφή της σύμβασης και 25 χρόνια μετά την απόφαση για την ανάπτυξή της, είναι έτοιμη να ξεκινήσει τη δοκιμαστική της λειτουργία.

Η μονάδα ισχύος 660 MW θα μπει σε αυτή τη διαδικασία στο δεύτερο εξάμηνο του έτους, ενώ προ ενός έτους πολύ πριν ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία και πυροδοτηθεί η ενεργειακή κρίση, η διοίκηση της ΔΕΗ είχε αναγγείλλει τη λειτουργία της με λιγνίτη έως το 2025 και στη συνέχεια τη μετατροπή της σε μονάδα φυσικού αερίου. Και επιπλέον είχε γνωστοποιήσει και την πρόθεση της να αναβαθμίσει την ισχύ της σε 1 GW.

Ο πόλεμος και το REPowerEU

Το περιβάλλον, όμως, οικονομικό και γεωπολιτικό μεταβλήθηκε ραγδαία μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η ενεργειακή ασφάλεια μπήκε σε πρώτη προτεραιότητα τόσο στην Ε.Ε. όσο και στην Ελλάδα. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι 27 προχωρούν το στρατηγικό σχέδιο REPowerEU για την απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα και την αντικατάσταση τους μέχρι το 2027.

Οι ΑΠΕ έρχονται στο προσκήνιο όπως και εναλλακτικές πηγές καυσίμων με χαμηλότερες εκπομπές CO2, ενώ το φυσικό αέριο παραμένει ως μεταβατικό καύσιμο στην κλιματικά ουδέτερη εποχή.

Ωστόσο ανακύπτουν και ζητήματα ασφάλειας στα επόμενα πέντε με 10 χρόνια με αποτέλεσμα ακόμη και ο λιγνίτης να εμφανίζεται ως μία λύση σιγουριάς για όσα κράτη διαθέτουν τέτοιες μονάδες και ορυχεία.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε ανακοινώσει προ δύο μηνών την παράταση της λειτουργίας ορισμένων λιγνιτικών μονάδων, χωρίς όμως να μεταβάλλει την τελική ημερομηνία απόσυρσης τους, που είναι το 2028.

Στο πλαίσιο αυτών των νέων προκλήσεων, η διοίκηση της ΔΕΗ, σύμφωνα με πληροφορίες αναμένεται να λάβει την οριστική απόφαση για το μέλλον της Πτολεμαϊδας V μετά το καλοκαίρι και σίγουρα στο δεύτερο εξάμηνο.

Πηγές θέλουν τη δημόσια εταιρεία να αναμένει τους οριστικούς σχεδιασμούς της Ευρ. Επιτροπής για το REPowerEU, όπως φυσικά και την αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδίου Ενέργειας και Κλίματος. Οι επιλογές για τα καύσιμα και σίγουρα για την ασφάλεια εφοδιασμού αναμένεται να καθορίσουν τις αποφάσεις της ΔΕΗ ως προς την επόμενη μέρα της σύγχρονης «Πτολεμαϊδας V».

Το πλέον σίγουρο είναι ότι μέχρι το 2025 η μονάδα θα συνεχίσει να παράγει ηλεκτρικό ρεύμα με καύσιμο τον λιγνίτη. Και χωρίς να αποκλείεται η συνέχιση της λειτουργίας με το ίδιο καύσιμο και μέχρι το οριστικό τέλος των εισαγωγών του ρωσικού φυσικού αερίου και την πλήρη αντικατάσταση των ποσοτήτων του από άλλες πηγές ενέργειας.