Στον  αγχώδη  τύπο  ανήκουμε  όλοι  οι  Νεοέλληνες.

Ο  έντονος  ρυθμός  της  ζωής, οι  περιστάσεις  που  μας  έχουν  φέρει  τα  άνω – κάτω, η  ανέχεια  και  η  αγωνία  για  τον  επιούσιο, τραυματικές  εμπειρίες  που  εξελίσσονται  σε  οποιουδήποτε  βαθμού  ψυχολογικά  προβλήματα, το  αβέβαιο  μέλλον, που  αιωρείται  πάνω  απ΄όλους  μας  μάς  δημιουργούν  τέτοιο  στρες, που  μας  κάνει  όλους  σχεδόν  να  φέρουμε  στην  τσέπη  μας  κι  από  ένα  ηρεμιστικό  φάρμακο,  εκτός  των  άλλων.

Χαρακτηριστικό  είναι  το  εξής  για  την  περίπτωση.

Κάποιος  που  ήθελε  να  παίξει  στην  πλατεία  μιας  πόλης  με  τους  ανθρώπους  που  έκαναν  τη  βόλτα  τους  εκείνη  την  ώρα – κι  ήταν  πολλοί – φώναξε  επίτηδες: εε’, σου  έπεσαν  τα  χάπια.

Ξαφνικά  όλοι  ψάχνοντας  και  τις  τσέπες  τους  γύρισαν  πίσω  να  βρουν  τα  φάρμακά  τους, νομίζοντας  ο  καθένας  πως  είναι  δικά  του.

Ο  αγχώδης,  τώρα,  είναι  μια  υπερευαίσθητη  και  κουρασμένη  ψυχικά  ύπαρξη. Είναι  ψυχή  που  την  κάλεσε  μεν  ο  Θεός  στη  Βασιλεία  Του, αλλά  έχασε  ή  δεν  έψαξε  το  δρόμο  Του.

Είναι  ο  τύπος  που  συναντιέται  με  δυο  μορφές.

Της  μιας  είναι  ο   νευρώδης  και ευέξαπτος  άνθρωπος,ο  ανυπόμονος  και  αντιδραστικός, ο βιαστικός  και  απρόσεκτος  σε  πολλά. Ίσως  και  αφηρημένος  αρκετά. Γι΄αυτό  και  όχι  σωστός  πάντα  στη  δουλειά  του.

Έχει  μπει  στη  σειρά  να  πληρωθεί; Κάνει  διαρκώς  κινήσεις  που  εκφράζουν  αγανάκτηση  κι  ανυπομονησία. Κοιτάζει  το  ρολόι  του, το  ξανακοιτάζει, διαμαρτύρεται  στους  υπευθύνους,φυσάει, ξεφυσάει.

Σ΄αυτό  το  ρόλο,  ψιθυρίζοντας  στο  διπλανό  του  ή  και  φωνάζοντας,  προσπαθεί  να  παρασύρει  κι  άλλους. Είναι  και  φορές  που  δεν  περιμένει  ως  τη  σειρά  του  και  σηκώνεται  και  φεύγει. Φεύγοντας  όμως  μπορεί  και  να  μετανιώσει  και  να  ξαναγυρίσει.Τις  περισσότερες  βέβαια  φορές  είναι  αργά.

Τον  ταλαιπωρούν  ενίοτε  στη  συνέχεια  και  ενοχές  για  ό,τι  κάνει, χωρίς  να  θέλει  να  παραδεχθεί  ότι  ενήργησε  και λάθος. Και  η  σύγχυση  καλά  κρατεί…

Άλλού  ο  αγχώδης  αυτής  της  μορφής, που  του  αρέσει  να  επιμένει  στις  απόψεις  του  και  να  τις  υπερασπίζεται  και  με  ισχυρογνωμοσύνη, δεν  περιμένει  να  ολοκληρώσει  ο  συνομιλητής  του  το  λόγο, τον  διακόπτει  επανειλημένα, εκνευρίζεται  και  εκνευρίζει.

Αν  συναντήσει  κι  από  κείνη  την  πλευρά  αντίδραση, μπορεί  να  τον  δεις  να  σηκώνεται  και  να  αρχίσει  να  βηματίζει  νευρικά  πάνω  κάτω, ίσως  και  να  αναβοσβήνει  τα  τσιγάρα, να  πετάει  λόγια  που  να  θίγουν  τον  άλλο  ή  καμιά  φορά  να  απειλεί  κιόλας.

Γενικά  του  λείπει  η  ηρεμία  και  η  πραότητα.

Να  τον  δούμε  και  με την άλλη  του  πλευρά;

Βρίσκεται  σε  μια  παρέα  κι  είναι γεμάτος  αγωνία  και  άγχος  μήπως  δεν  έχει  πέραση  ο  λόγος  του. Μήπως  του  αμφισβητήσουν  το  κύρος  του.

Κάποιος,  καθώς  συζητούν, γελάει. Ίσως  και  ειρωνικά. Ο  αγχώδης,  πριν  το  διαπιστώσει  καλά,  αρπάζεται. Ζητάει  εξηγήσεις. Δεν  έχει  υπομονή  ν΄ακούσει  και  την  αντικείμενη  άποψη. Βιάζεται  να  βάλει  τον  άλλο  στη  θέση  του.

ΚΙ  εξαρτάται  απ΄την  παρέα  του  αν  δοθεί  συνέχεια…

Ο  άλλος  τώρα  τύπος  του  αγχώδη, που  οδηγείται  σίγουρα  στην  κατάθλιψη  ή  έχει  φτάσει  κιόλας,  είναι  ο  κατηφής, ο  μελαγχολικός, ο  απαισιόδοξος, ο  απελπισμένος, ο  αδρανής,  που  η  διάθεσή  του  παρουσιάζει  μεγάλες  διακυμάνσεις. Δε  μπορεί  να  χαρεί  σχεδόν  με  τίποτε. Νιώθει  ακηδία  και  είναι  κλεισμένος  στον  εαυτό  του. Αδιαφορεί  για  το  τι  συμβαίνει  γύρω  του  και  προσπαθεί  να  βρει  καταφύγιο  στον  ύπνο, που  όμως  κι  αυτός  φεύγει  πολλές  φορές.

Θίγεται  και  καταβάλλεται  εύκολα,ακόμα  και  με  μια  καλοπροαίρετη  παρατήρηση. Γι΄αυτό  αποφεύγει  την  επικοινωνία  με  τους  άλλους. Ή  και  επειδή  μειονεκτεί  φοβερά. Έτσι  οι  διαπροσωπικές  του  σχέσεις  δε  βρίσκονται σε  καλό  επίπεδο.

Πιέζεται  από  πολλά  ενοχικά  αισθήματα  και  νιώθει  άχαρος  και  άχρηστος  ύστερα  από  μια  αποτυχία.

Έχει  δυνατότητες, αλλά  καταχωνιασμένες  λόγω  ανύπαρκτης  αυτοεκτίμησης.  Είναι  ο  δούλος  της  παραβολής  που  του  εμπιστεύτηκε  ο  Θεός  το  ένα  ή  τα  πολλά  τάλαντα  κι  αυτός  τα  έθαψε  στο  χώμα.

Νιώθει  κουρασμένος  πολύ  κι  ας  μη  εργάστηκε  . Είναι  αναποφάσιστος, επιπόλαιος  και  πρόχειρος  στις  δουλειές, για  να  τελειώνει  γρήγορα  και  να  μαζευτεί  μετά  σε  μια  άκρη  ή  στο  κρεβάτι  και  να  κλαίει  την  τύχη  του.

Η  βούλησή  του  αδρανεί.

Αισθάνεται  μόνος  κι  ας  είναι  ανάμεσα  σε  πολλούς. Την  ψυχή  του  την  πολιορκεί η  πλήξη  και  η  ανία.

Διακατέχεται  από  φοβίες  και  είναι  δειλός. Οραματίζεται  και  ονειρεύεται, αλλά  χωρίς  τη  δύναμη  να  κυνηγήσει  τα  όνειρά  του.

Ο  αγχώδης, όταν  το  στρες  του  είναι  αυξημένο, έχει και  σωματικά  συμπτώματα: πονοκεφάλους, α’υ’πνίες, στηθάγχη, καρδιοπάθειες, στομαχικές  διαταραχές, ανορεξία  ή  πολυφαγία, καταβολή  και  εξάντληση.

Αυτά  βέβαια  σε  ελαφριά  μορφή  τα  έχει  το  μεγαλύτερο  ποσοστό  των  ανθρώπων  του  αιώνα  μας.

Τα  νοσήματα  που  προκύπτουν  απ΄το  άγχος  παρουσιάζουν  τον  πολιτισμό  μας  να  έχει  αστοχήσει  εν  πολλοίς.

Τι  να  τους  κάνεις  τους  πυραύλους  και  τα  υπερσύγχρονα  αυτοκίνητα, τις  κινητές  και  ακίνητες  περιουσίες, τα  άνετα  σπίτια  με  την  πολυτελή  και  μοντέρνα  επίπλωση, όταν  εκεί  μέσα  διαβιούν  άνθρωποι  με  ερειπωμένο  τον  ψυχικό  τους  κόσμο; Όταν,  παρόλα  τα  τεχνικά  επιτεύγματα της  επιστήμης,   ο  άνθρωπος  εξωθείται  όλο  και  περισσότερο  στην  απόγνωση  και  στην  αυτοκτονία;

Έχει  ειπωθεί  μάλιστα  ότι  σε  λίγα  χρόνια  οι  ψυχοπάθειες  θα  έχουν  το  προβάδισμα σε  σχέση  με  τις  άλλες  ασθένειες.

Μεγάλος  παράγοντας  το  άγχος.

Στην  αγιοπατερική  θεολογία  το  άγχος  είναι  νόσημα  ψυχοσωματικό, όπου  κάνουν  και  οι  δαίμονες  τη  δουλειά  τους.

Έχεις  π.χ μια  υπερευαισθησία. Πληγώνεσαι  εύκολα. Μια  μικρή  προσβολή. μια  αποτυχία  μεγιστοποιούνται  τόσο  πολύ  απ΄τη  φαντασία  μας  κατ΄αρχήν  και  απ΄τους  λογισμούς, που  μας  εμβάλλει  και  ο  διάβολος από  την  άλλη, ώστε  γρήγορα  φθάνουμε  στην  κατάθλιψη.

Αν  βρουν  δε  οι  δαίμονες  και  φορτωμένο  υποσυνείδητο  με  ενοχές  και  αμαρτίες…τότε  μας  κυριεύουν  κανονικά.

Συμφωνώντας  απόλυτα  και  με  σύγχρονο  αγιορείτη  μοναχό, δόκιμο  συγγραφέα  και  θεολόγο, του  οποίου  τις  απόψεις  αναφέρουμε  διάσπαρτα  στο  άρθρο  αυτό, στη  συνέχεια  καταγράφουμε, έστω  ακροθιγώς,  τα  αίτια  που  και  κατά  τη  γνώμη  μας  συντελούν  στη  δημιουργία  του  άγχους.

Η  πολλή  εξωστρέφεια  με  φλυαρία, τα  πολλά  ταξίδια, οι  εύκολες  γνωριμίες  και  φιλίες, η  συνεχής  αλλαγή  τόπων  και  χώρων, όταν  δεν  μας  αφήνουν  χρόνο  να  μένουμε  και  με  τον  εαυτό  μας, με  τη  συνείδησή  μας, μάς  κάνουν  ευάλωτους  στο  άγχος.

Αλλά  και  μια  κακή  εσωστρέφεια, που  εξωτερικά  κάνει  τον  άνθρωπο  να  σιωπά  μπροστά  στους  άλλους, αλλά  στα  ενδότερά  του  να  γογγύζει  διαρκώς, να  μεμψιμοιρεί, να  κατακρίνει  και  να  αμφιβάλλει —  αρρωστημένη στο  βάθος αυτοεκτίμηση, που  άλλοτε  γεννά  την  αλαζονεία  κι  άλλοτε  την  εξουθενωτική  μειονεξία — οδηγεί  στο  άγχος.

Οι  ποικίλες  επίσης  ηδονές  και  απολαύσεις, ο  ακόρεστος  και  παράνομος  πλουτισμός, η  πλεονεξία, το  κυνηγητό  της  δόξας, η  ζηλοφθονία, η  σαρκολατρεία, οι  άνομοι  δεσμοί, η  γαστριμαργία  και  η  πάχυνση  είναι  μερικά  από  τα  πάθη  που  γεννούν  και  διατηρούν  το  άγχος.

Ακόμη  οι  καθημερινές  γενικά  προκλήσεις  και  παρεκκλίσεις, οι  ερεθισμοί  οργής, οι  απογοητεύσεις  από  συγγενείς  και  φίλους, οι  πυκνές  ασθένειες, οι  ξαφνικοί  θάνατοι, οι  απροσδόκητες  αποτυχίες, τα  λάθη, γεγονότα  και καταστάσεις  που  πιέζουν  την  ψυχή — ενώ  θα  έπρεπε  να  τα  περιμένουμε  και  να  μη  μας  εκπλήσσουν — έχουν  τη  μερίδα  τους  στο  άγχος.

Τα  αποτελέσματα  είναι  σοβαρά. Τα  είδαμε  όλα  σχεδόν  αναφέροντας  τα  χαρακτηριστικά  του  αγχώδους.

Πιστεύουμε  ότι  λίγο  ή  πολύ  όλοι  κάπου  βρήκαμε  τον  εαυτό  μας  μέσα  σ΄όλα  αυτά. Τώρα  αν  είμαστε  ιάσιμη  περίπτωση  ή  όχι, σύμφωνα  με  το  πνεύμα  της  Εκκλησίας, θα  το  δούμε  στο  επόμενο  άρθρο.

Πρώτα  ο  Θεός.

Ζιώγα  Κατερίνα

Εκπαιδευτικός