Το «δικέφαλο τέρας» που απειλεί τη χώρα, δηλαδή η επέλαση του κορωνοϊού και οι εξελίξεις στο Μεταναστευτικό και τα ελληνοτουρκικά θέματα, έχουν διαμορφώσει ένα διαφορετικό κοινωνικό και πολιτικό τοπίο.

Μέσα σε διάστημα δύο εβδομάδων η Ελλάδα – και βεβαίως η κυβέρνηση και το σύνολο του πολιτικού συστήματος – κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν μια πρωτοφανή κατάσταση η οποία αλλάζει άρδην όλα όσα ξέραμε.

Το τέλος του μήνα του μέλιτος για την κυβέρνηση Μητσοτάκη συνδέεται πλέον και με το τέλος της αθωότητας και την αρχή μιας νέας κατάστασης που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποια θα είναι η εξέλιξή του.

Κι αν ο κορωνοϊός είναι ένα γεγονός που θα κληθεί να αντιμετωπίσει (και θα το κάνει αργά ή γρήγορα) η επιστήμη, το Μεταναστευτικό και οι τουρκικές προκλήσεις ήρθαν για να μείνουν εδώ.

Το εντυπωσιακό, πάντως, στα όσα συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό στον Εβρο, αλλά και σε όσα περνούν εδώ και χρόνια οι κάτοικοι των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου (που η ηπειρωτική Ελλάδα κλείνει συνήθως τα μάτια), είναι μια ραγδαία αλλαγή στην ψυχολογία και τις διαθέσεις του κόσμου.

Το δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις, το αποκαλύπτουν τα μηνύματα στα social media και οι συζητήσεις στα καφενεία. Οι πολίτες έχουν κάνει μια συντηρητική στροφή, που χαρακτηρίζεται ως κίνηση αγωνίας και αυτοπροστασίας για το μέλλον.

Πολλά ερωτήματα

Τα ερωτήματα που θέτουν πολλοί είναι τα εξής:

1. Ποιοι είναι όλοι αυτοί που στηρίζουν αναφανδόν την αυστηρή μεταναστευτική πολιτική και τα κλειστά σύνορα;
2. Εγιναν όλοι Νεοδημοκράτες και ψηφίζουν υπέρ των κινήσεων της κυβέρνησης;
3. Ενώ οι πιο ακραίοι αναρωτιούνται: Εχουμε ακροδεξιά στροφή στη χώρα και αυτοί που βοηθούσαν τους πρόσφυγες και τους μετανάστες τώρα τους γυρνούν την πλάτη, τους δέρνουν, τους ψεκάζουν, αδιαφορούν για τις ανθρώπινες ζωές;

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση της Opinion Poll, 8 στους 10 πολίτες (81%) συμφωνεί με τη σκληρή στάση της κυβέρνησης στο Προσφυγικό/Μεταναστευτικό, ενώ το 62% αποδοκιμάζει τη στάση που κράτησε ο ΣΥΡΙΖΑ για τα γεγονότα στον Εβρο.

Σε άλλη έρευνα της Interview 9 στους 10 ερωτηθέντες απαντούν ότι έπρεπε να κλείσουν τα σύνορα και είναι σύμφωνοι με τη δημιουργία κλειστών δομών, ενώ η δημοσκόπηση της Pulse έδειξε ότι το 76% των πολιτών θεωρεί σωστά τα μέτρα στον Εβρο και 8 στους 10 ανησυχούν για Ελληνοτουρκικά και Μεταναστευτικό.

Είναι φανερό ότι η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών πιστεύει ότι οι τελευταίες εξελίξεις είναι το νούμερο ένα πρόβλημα της χώρας. Και αναζητούν από κάπου να πιαστούν, περιμένουν λύσεις και θέλουν να ξεφύγουν από τα αδιέξοδα.

Πέραν μιας μικρής μειοψηφίας ακροδεξιών που εκμεταλλεύονται την κατάσταση για να περάσουν τη θεωρία του μίσους και του ρατσισμού, οι περισσότεροι πολίτες είναι οι ίδιοι αλλά με διαφορετικές προτεραιότητες και επιθυμίες.

Ποιοι είναι τελικά;

Δημοσκόποι και πολιτικοί αναλυτές τονίζουν ξεκάθαρα ότι δεν έγιναν εν μια νυκτί όλοι ακροδεξιοί και σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να ενταχθούν σε ακραία καλούπια.

Σύμφωνα με τον επικοινωνιολόγο και σύμβουλο στρατηγικής επικοινωνίας, Γρηγόρη Τσιμογιάννη, «αυτό που απασχολεί τους πάντες είναι η ασφάλεια. Και πρόκειται για ένα συναίσθημα που ανατέμνει το πολιτικό φάσμα. Αφορά τους πάντες, δεν έχει καμιά σχέση με ιδεολογικές αναφορές. Ασφαλείς θέλουν να αισθάνονται και οι δεξιοί και οι κεντρώοι και οι αριστεροί. Η ασφάλεια δεν έχει ιδεολογικό πρόσημο».

Αυτό που είναι νέο, σύμφωνα με τον κ. Τσιμογιάννη, είναι η εκρηκτική αύξηση των προσφυγικών – μεταναστευτικών ροών. «Ολη αυτή η κατάσταση έχει αλλάξει τα πάντα και κάθε αλλαγή προκαλεί φόβο. Είναι η εποχή των μεγάλων αλλαγών και αβεβαιοτήτων».

Υπογραμμίζει επίσης ότι τα γεγονότα άλλαξαν και την τοποθέτηση των πολιτών. «Οταν ζεις ένα πρόβλημα, όταν έχει αυξηθεί η εγκληματικότητα, επικρατεί ο φόβος αλλά κυριαρχεί και η αφιλτράριστη ενημέρωση από τα social media, τότε όλα αλλάζουν. Στα καλά και ήρεμα χρόνια μπορούσαμε να είμαστε απλοί σχολιαστές. Τώρα που βιώνουμε το πρόβλημα καταρρέουν και οι θεωρίες στην πράξη».

Από την Prorata, o πολιτικός επιστήμονας Αγγελος Σεριάτος, επισημαίνει ότι προφανώς όσοι στηρίζουν την αυστηρή ατζέντα της κυβέρνησης δεν είναι ακροδεξιοί, ωστόσο, υπάρχει συντηρητική στροφή. «Ενδεχομένως, ειδικά στα νησιά να είχαν προσδοκίες από την κυβέρνηση της ΝΔ και να αντέδρασαν δυναμικά όταν επιχειρήθηκε με πυγμή να εφαρμοστεί το σχέδιο των κλειστών δομών».

Ο Πέτρος Ιωαννίδης, Managing director της aboutpeople, αναλύοντας τις δημοσκοπήσεις και μόνο τονίζει: «Σε τέτοιες «θερμές» περιόδους, είναι σύνηθες να παρατηρείται συσπείρωση της κοινής γνώμης γύρω από την κυβέρνηση και για αυτό άλλωστε βλέπουμε τους δείκτες της να βελτιώνονται και σε άλλους τομείς (πρόθεση ψήφου, καταλληλότητα για Πρωθυπουργός).

Ωστόσο οφείλουμε να σημειώσουμε ότι οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν την πρώτη αντίδραση της κοινής γνώμης, ακριβώς τη στιγμή που δημιουργήθηκε το ζήτημα. Θα πρέπει να περιμένουμε τις εξελίξεις και την περαιτέρω διαχείριση της κρίσης για να έχουμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της αξιολόγησης των πολιτών.

Οσον αφορά την επικρότηση της σκλήρυνσης της στάσης της κυβέρνησης στο Μεταναστευτικό/Προσφυγικό, (Opinion Poll) οφείλεται πρωτίστως στα γεγονότα του Εβρου και στην απειλή που αισθάνθηκαν οι πολίτες. Την ίδια στιγμή, άλλωστε, το εκλογικό σώμα φαίνεται διχασμένο (Pulse) για το αν είναι σωστή ή λάθος η δημιουργία κλειστών προαναχωρησιακών κέντρων στα νησιά. Το επόμενο διάστημα θα είναι κρίσιμο και για τα δύο μεγάλα αυτά ζητήματα, τόσο δηλαδή στη σχέση μας με την Τουρκία, όσο και στο Μεταναστευτικό/Προσφυγικό. Η κοινή γνώμη είναι στην πραγματικότητα σε αναμονή».