Μπορεί οι συζητήσεις για τα όνειρα να μοιάζουν σε πολλούς συναρπαστικές, αλλά έως πρότινος για την ιατρική κοινότητα δεν είχαν περισσότερη αξία απ’ ό,τι η αστρολογία.

Νέες μελέτες, όμως, δείχνουν ότι τα όνειρα ενδεχομένως παρέχουν ενδείξεις για την κατάσταση της υγείας μας και ίσως να κρύβουν προειδοποιήσεις για νοσήματα πολλά χρόνια πριν εμφανιστούν σωματικά συμπτώματα.

Το γιατί βλέπουμε όνειρα εξακολουθεί να αποτελεί μυστήριο. Το σίγουρο είναι ότι πολλοί βλέπουν όνειρα κάθε νύχτα, αλλά μετά βίας θυμούνται μερικά από αυτά (σπανίως πάνω από δύο-τρία) την εβδομάδα. Συνήθως, δε, θυμόμαστε τα όνειρα όταν έχουμε ξυπνήσει στη διάρκειά τους: αν το όνειρο ολοκληρωθεί και ακόμα κοιμόμαστε, το έχουμε ξεχάσει για πάντα.

Μελέτες, εξάλλου, δείχνουν ότι οι γυναίκες θυμούνται πιο συχνά τα όνειρά τους απ’ ό,τι οι άντρες, πιθανώς διότι έχουν την τάση να κοιμούνται πιο ελαφρά.

Η αλήθεια είναι ότι δεν ονειρευόμαστε όλη νύχτα. Ο ύπνος δεν είναι κάτι ενιαίο, αλλά αποτελείται από 4-5 κύκλους (λέγονται υπνικοί κύκλοι), κάθε ένας εκ των οποίων έχει τέσσερα στάδια.

Ο πρώτος κύκλος (μόλις κοιμηθούμε) διαρκεί περίπου 90 λεπτά, ενώ στους επόμενους κύκλους αυξάνεται βαθμιαία το «στάδιο των ονείρων» και η διάρκεια έως τα περίπου 120 λεπτά για τον καθένα. Το «στάδιο των ονείρων»είναι το επονομαζόμενο στάδιο REM του ύπνου, που συνήθως καταλαμβάνει το 20-25% του συνολικού ύπνου.

Η εφημερίδα «Daily Mail» δημοσίευσε προσφάτως τι μπορεί να αποκαλύπτουν τα όνειρα για την υγεία μας.

Εφιάλτες. Μπορεί να προκληθούν από ορισμένα φάρμακα για την καρδιά (βήτα-αναστολείς), από καρδιολογικά προβλήματα, ημικρανία ή έλλειψη ύπνου.

Οι βήτα αναστολείς είναι διάσημοι για τους εφιάλτες που προκαλούν, ίσως διότι αλλάζουν την ισορροπία ορισμένων χημικών ουσιών στον εγκέφαλο, κατά τον δρα Τζιμ Χορν, ομότιμο καθηγητή Ψυχοφυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Loughborough.

Οι εφιάλτες μπορεί επίσης να προκληθούν από τις καρδιακές αρρυθμίες και από την στηθάγχη, σύμφωνα με μελέτη περισσότερων από 6.000 εθελοντών που δημοσιεύθηκε στην «Ολλανδική Επιθεώρηση Ιατρικής», η οποία έδειξε ότι οι αρρυθμίες τριπλασιάζουν τις πιθανότητες εφιάλτη και η στηθάγχη τις επταπλασιάζει.

Οι εφιάλτες μπορεί επίσης να αποτελούν προειδοποίηση επικείμενης ημικρανίας ή να οφείλονται στην έλλειψη ύπνου.

Περισσότερα όνειρα απ’ το συνηθισμένο. Οτιδήποτε διαταράσσει τον ύπνο και μας ξυπνάει, όπως το να ζεσταινόμαστε ή να κρυώνουμε, είναι πιθανό να μας ξυπνήσει στη μέση ενός ονείρου, οπότε θα θυμόμαστε περισσότερα όνειρα απ’ ό,τι συνήθως, κατά τον δρα Χορν.

Το ίδιο μπορεί να συμβεί και εξαιτίας ορμονικών διακυμάνσεων (λ.χ. πριν από την έμμηνο ρύση), αϋπνίας και πόνου.

Από την πλευρά του, ο δρ Νίκολας Όσκροφτ, ειδικός σε θέματα ύπνου από το Νοσοκομείο Papworth, στο Κέιμπριτζ, προσθέτει ότι και δύο-τρεις νύχτες λιγοστού ύπνου είναι πιθανό να οδηγήσουν σε μια νύχτα γεμάτη «ζωντανά» όνειρα.

Τα όνειρα που θυμάται κάποιος αυξάνονται επίσης όταν ένας ασθενής διακόπτει τη λήψη αντικαταθλιπτικών φαρμάκων – ίσως διότι πολλά αντικαταθλιπτικά μειώνουν σημαντικά το «στάδιο του ύπνου» και η διακοπή τους αποκαθιστά τη φυσιολογική διάρκειά του, κατά τον δρα Όσκροφτ.

Επιθετικά όνειρα που προκαλούν σωματική αντίδραση. Το να βλέπει κάποιος όνειρα που του προκαλούν έντονο στρες (όπως ότι κάποιος του επιτίθεται ή τον κυνηγάει για να του κάνει κακό) ενδέχεται να αποτελεί πολύ πρώιμη ένδειξη νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως η νόσο Αλτσχάιμερ και η νόσος του Πάρκινσον, λέει ο δρ Όσκροφτ.

Όπως εξηγεί, οι άνθρωποι που «χτυπιούνται» εν όσω ονειρεύονται, ενδέχεται να πάσχουν από την επονομαζόμενη διαταραχή συμπεριφοράς του ύπνου REM.

Πρόκειται για μία διαταραχή που εκδηλώνεται κυρίως σε άνδρες ηλικίας άνω των 50 ετών καθώς και στο 25% των πασχόντων από Πάρκινσον, και χαρακτηρίζεται από πολύ βίαια όνειρα που ταράζουν τον πάσχοντα και τον κάνουν να κλωτσάει και να τραντάζεται, τραυματίζοντας μερικές φορές τον εαυτό του ή όποιον κοιμάται δίπλα του.

Ο δρ Όσκροφτ λέει ότι αυτή η διαταραχή αποτελεί ισχυρό προάγγελο νευροεκφυλιστικών ασθενειών, καθώς και ότι μερικές φορές εκδηλώνεται έως και δέκα χρόνια πριν αρχίσουν τα κύρια συμπτώματά τους. Η διαταραχή συμπεριφοράς του ύπνου REM πιθανώς οφείλεται σε βλάβη στο τμήμα του εγκεφάλου που φυσιολογικά θα ακινητοποιούσε το σώμα στη διάρκεια των ονείρων.

Ο δρ Όσκροφτ προσθέτει πως συνιστά στους ασθενείς τους με βίαιες αντιδράσεις στα όνειρά τους να έχουν το νου τους μήπως αναπτύξουν και άλλα ύποπτα συμπτώματα, ώστε να απευθυνθούν νωρίς σε έναν νευρολόγο γιατρό.

Όνειρα που μας ξυπνάνε νωρίς. Είναι πιθανό να οφείλονται στην κατανάλωση ενός πολύ πλούσιου δείπνου αργά το βράδυ ή/και στα περιττά κιλά, κατά τον δρα Χορν.

Όπως εξηγεί, το πολύ και πλούσιο σε λίπη φαγητό είναι πιο δύσπεπτο απ’ ό,τι ένα ελαφρύ και λιτό δείπνο, και γι’ αυτό είναι πιθανό να προκαλέσει γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (καούρες). Οι καούρες συνήθως εκδηλώνονται τις πρώτες ώρες μετά τη βραδινή κατάκλιση και έτσι είναι πιθανό να ξυπνήσει κάποιος τις πρώτες ώρες αφότου αποκοιμήθηκε – και μάλιστα τη μέση ενός ονείρου.

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι πολύ πιο συχνή στα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα, καθώς το περιττό λίπος στην περιοχή της κοιλιάς πιέζει το στόμιο που ενώνει τον οισοφάγο με το στομάχι και το εξασθενεί, καθιστώντας έτσι πιο εύκολη την μετακίνηση του περιεχομένου του στομάχου προς τα πάνω.

Οι πάσχοντες από κατάθλιψη ή σοβαρό στρες επίσης φαίνεται ότι μπαίνουν στο στάδιο του ύπνου πιο νωρίς (οπότε μπορεί και να ξυπνήσουν νωρίτερα), αν και οι γιατροί δεν ξέρουν γιατί ακριβώς συμβαίνει αυτό, προσθέτει ο δρ Χορν.

Αξέχαστα ή παράξενα όνειρα. Αυτά είναι πιθανό να σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ, με λοιμώξεις, με την κλιμακτήριο και με τα φάρμακα για την ελονοσία.

Η κατανάλωση αλκοόλ αργά το βράδυ μπορεί να προκαλέσει έντονα, «ζωντανά» όνειρα προς το τέλος της νύχτας, ίσως διότι καθώς περνά η επίδραση του αλκοόλ επηρεάζεται η ισορροπία των χημικών ουσιών στον εγκέφαλο.

Όταν εξάλλου έχουμε κάποια ίωση ή άλλη λοίμωξη, συχνά «μισοκοιμόμαστε» οπότε βλέπουμε παράξενα όνειρα, κατά τον δρα Πάτρικ ΜακΝαμάρα, διευθυντή του Εργαστηρίου Εξελικτικής Νευροσυμπεριφοράς του Τμήματος Νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βοστώνης.

Αυτό οφείλεται στο ότι, στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει τη λοίμωξη ο οργανισμός παρατείνει τον επονομαζόμενο ύπνο των βραδέων κυμάτων. Αυτός αποτελεί το στάδιο του ύπνου πριν από τα όνειρα και είναι σταθερός και βαθύς (δύσκολα ξυπνάει κάποιος σ’ αυτό το στάδιο). Επειδή όμως έτσι καθυστερούμε πολύ να μπούμε στο στάδιο των ονείρων, αυτό μπορεί σχεδόν να συμπέσει με την έγερση, οπότε βλέπουμε παράξενα όνειρα την ώρα που «μισοκοιμόμαστε».

Πολλές γυναίκες, εξάλλου, που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση βλέπουν παράξενα όνειρα, πιθανώς λόγω των ορμονικών διακυμάνσεων στον οργανισμό τους, κατά τον δρα Χορν.

Όσον αφορά τα φάρμακα για την ελονοσία, «ορισμένα είναι γνωστό ότι προκαλούν όνειρα επικών διαστάσεων, δηλαδή μακροσκελείς ιστορίες με πολλά χρώματα και ασυνήθιστους χαρακτήρες ή παράξενα τέρατα», κατά τον δρα ΜακΝαμάρα.

Μία θεωρία για τη συσχέτιση αυτή είναι ότι τα φάρμακα διαταράσσουν τα επίπεδα μιας χημικής ουσίας του εγκεφάλου (λέγεται ακετυλοχολίνη), η οποία παίζει καθοριστικό ρόλο στον έλεγχο των ονείρων.

Πηγή: tanea.gr