Ήταν εκεί.
Κάτω από τα συνθήματα των κομμάτων, κάτω από τα τεντωμένα δάχτυλα σαν κάνες που έδειχναν: «Να, εκεί μιλούσε ο Λαμπράκης!».
«Πήγαμε να περάσουμε απέναντι στο ξενοδοχείο. Να, εκεί, ακριβώς….. από εκεί στο βάθος, από κει ήρθε το τρίκυκλο….».
Στεφάνια, κόκκινα γαρύφαλλα, τριαντάφυλλα, γέμιζαν την τρίγωνη νησίδα, στη διασταύρωση της Ερμού και Βενιζέλου…. Λοξά και δεξιά μας προς τα πάνω, η οδός Σπανδωνή…
Μικρά παιδιά, μανάδες, συγκινημένοι αγωνιστές της ειρήνης, συνθήματα στον αέρα, κόκκινες και πράσινες σημαίες,, μποτιλιαρισμένα αυτοκίνητα με εκνευρισμένους οδηγούς, τροχονόμους που σφυρίζουν δαιμονισμένα και προσπαθούν να εξυπηρετήσουν…
Άλλες εποχές….
Κάποτε σ’ αυτό το σταυροδρόμι, κόχλαζε το παρακράτος, τελετουργικά ζητώντας τη σταύρωση, του μεγάλου ανθρώπου, επιστήμονα και αγωνιστή της ειρήνης…
Ο όχλος των «Ιουδαίων» ….Οι πέτρες… .Οι βρισιές… Το άγριο ξύλο…. Στόματα ανοιχτά γεμάτα μίσος, στόματα που ήθελαν να καταπιούν, στόματα που ξερνούσαν…
Ναι! Ήταν εκεί μέσα στο πλήθος.
«Αυτός τα ξέρει καλά», είπε ένα γεροντάκι που παλληκάριζε,« ήμασταν μαζί εκείνο το βράδυ».
Μεσαίου αναστήματος, λεπτός, νευρώδης, ηλιοκαμένος, φαλακρός με τα μαλλιά που του απόμειναν άσπρα και κοντά έναν πόντο.
Άσπρα παπούτσια, κρεμ παντελόνι με άρτια τσάκιση , άσπρο κοντομάνικο πουκάμισο, με το μανίκι γυρισμένο μια φορά, πράσινο σακάκι στο χέρι κι ένα μαραμένο τριαντάφυλλο από την ζέστη και την ταλαιπωρία, στο στήθος.
Ο «Τίγρης», ο Μανώλης Χατζηαποστόλου! Ο Θρύλος! Χειραψίες, αγκαλιές….
Χειρονομούσε έντονα, μιλούσε συνέχεια, τριγυρνούσε, κοίταζε τα στεφάνια κι εξερευνούσε την προέλευσή τους, μοίραζε φωτογραφίες του Γρηγόρη Λαμπράκη στο πλήθος….
Έδωσε και σε μένα μία. Στο πίσω μέρος έγραφε: «Η αξέχαστη μέρα της δολοφονίας του Λαμπράκη, 22 Μαΐου 1963. Θεσσαλονίκη. Μανώλης Χατζηαποστόλου. Δρχ(δραχμές) 3(τρείς)».
Έκανα την κίνηση για την δεξιά τσέπη του παντελονιού.
Αρνήθηκε, ευγενικά. Τις μοίραζε δωρεάν!
Μόλις τον ρωτούσε κανείς για τα γεγονότα, έβγαζε ένα παλιό απόκομμα
εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ από την κωλότσεπη και τούλεγε: «Διάβασε φωναχτά!»
Πλησίασα προς τα κει όπου μια κοπέλα διάβαζε φωναχτά κι ο «Τίγρης»
με μάτια μισόκλειστα από ευχαρίστηση και ικανοποίηση, γεμάτα δάκρυα, άκουγε,
άκουγε….
« Σαν αίλουρος, ο άνθρωπος της νύχτας, αυτός ο άγνωστος σωματοφύλακας του
Λαμπράκη…», «όχι σαν τους άλλους, τους πληρωμένους….» διέκοψε μεγαλόφωνα και
συνέχισε «..τον ήξερα μόνο από φωτογραφίες… και τον αγαπούσα…»
Ο άνθρωπος αυτός, έγινε σύμβολο του αγώνα, δέχτηκαν να τον συναντήσουν «υψηλά πρόσωπα», έπεσε στα κύματα της δημοσιότητας και παρέμεινε παντοτινά φτωχός, ανιδιοτελής κι… «ασήμαντος»!
Φτωχός αγωνιστής που παραδέρνει ανάμεσα στο μύθο και στην πραγματικότητα, που η μεγάλη του πράξη, του είναι απλή υπόθεση, ανθρώπινη, καθημερινή…
« …Όταν με χτύπησε ο Εμανουηλίδης με το κλομπ, έπεσα κάτω. Με ξαναχτύπησε και τότε… συνήλθα! Ανεξήγητο αυτό για την επιστήμη!» λέει χωρίς έπαρση και στο « ανεξήγητο» ο δείκτης του περνάει το ύψος της κεφαλής του και δείχνει προς τον ουρανό…
«Προχτές ήμουνα στην πορεία ειρήνης στην Αθήνα..» Λόγος χειμαρρώδης, ανεπιτήδευτος, άδολος, αληθινός… «…Μούδωσαν δυό χιλιάρικα για τα εισιτήρια… Μούκλεισαν και ξενοδοχείο… Σαν είδα το κρεβάτι, λέω: Γιατί με φέρατε εδώ; Εγώ, ούτε στο γάμο μου δεν κοιμήθηκα σε τέτοια παπλώματα!» Έντονο ρυτίδιασμα, συννεφιά στο πρόσωπο . Τύψεις για την αδυναμία και το προσωρινό ξεστράτισμα; Ποιος ξέρει;
Συνέχισε ποιο δυνατά ακόμη να σβήσει τον θόρυβο των τραγουδιών του Μίκη που ξεχύνονταν αδιάκοπα από τα μεγάφωνα « Αγωνιστής και καλός! Αλλά…αν θέλετε να μου κάνετε το χατίρι, δώστε μου μια κουβέρτα να πέσω στον καναπέ!
Είχε ωραίο γρασίδι. Έξω θάταν καλύτερα, αλλά φυσούσε πολύ! Πού να κοιμηθείς….»
Το πρόσωπό του συνήλθε και χαμογέλασε.
«Κοιτάξτε! Απ’ το ’48 παλεύω! Εδώ το κεφάλι μου είναι όλο χτυπήματα… Αυτήν την μαχαιριά στο στήθος την έφαγα προεκλογικά… Μου σπάσανε το στήθος το’67 και από τότε όταν κοιμάμαι στα πλάγια, μου φέρνει βήχα. Μαχαιριά κι εδώ στο χέρι… άλλο τραύμα πάλι εδώ στο πόδι….»
Άνοιγε το πουκάμισο, μάζευε το κοντό μανίκι, τραβούσε το παντελόνι… Τάδειχνε όλα τούτα κι αν δεν ήταν αλήθεια, θα φαίνονταν σα θέατρο του παραλόγου…
Κάποια μεσήλικη κυρία τον χαιρέτησε και τον ασπάστηκε συγκινημένη..
« Να! Ο Πάτσας…. Αγωνιστής της ειρήνης, από την Αθήνα!» …. «…Η Πασσαλίδου…»…. και συνέχιζε να απαριθμεί τους γνωστούς που περιδιάβαιναν στο χώρο. Όλους τους ήξερε, όλοι τον ήξεραν, τον αγκάλιαζαν…
«Κάποτε με παρουσίασε ο Μπακατσέλος-το ’65 ήταν- στον Μητσοτάκη… Ο Χατζηαποστόλου, είπε, ο κομμουνιστής…, στην υπόθεση Λαμπράκη, ο Τίγρης…
Ο Μητσοτάκης είπε: Δεν με ενδιαφέρει τι είναι ο Χατζηαποστόλου. Η πράξις του μ’ ενδιαφέρει…»
Καμαρώνει, τεντώνεται, ψηλώνει λίγο σαν λέει τούτες τις κουβέντες και γρήγορα κατσουφιάζει.
«Ξέρετε, τι σήμαινε συγκέντρωση τότε; Η γυναίκα μου έκανε τον σταυρό της, παρόλο που είναι ευαγγελικιά, μόλις έφευγα από το σπίτι….». Γελάει δυνατά και συνεχίζει: «..Όμως είμαι πλούσιος! Έχω ένα εκατομμύριο γνωστούς! Από μια δραχμή φόρο να τους βάλω, να ένα εκατομμύριο! Αν σου πώ , είμαι ο Τίγρης, πεινάω κι εγώ κι η οικογένειά μου, δεν θα μου δώσεις να φάω;»
«Ούουου! Μόνο!…» λέει μια κυρία.
« Γι’ αυτό, λοιπόν, είμαι πλούσιος! Έχω όλο τον κόσμο δικό μου….
Τότε που έδινα το παρών στην Ασφάλεια, στον Σταματόπουλο, μου λέει μια μέρα… Άκουσες; Η Μόσχα λέει ότι σ’ εξαφανίσα;με… Έτσι είπε εψές ο σταθμός… Να καλέσουμε, λέει, τους δημοσιογράφους, να διαψεύσεις…
Του λέω, με έναν όρο: Θα πω ότι το καθεστώς δεν είναι φυσιολογικό! Το δεν είναι φυσιολογικό αφήνει αμφιβολίες… Τόβγαλε ο λαός για νάναι;» Χαμογελάει και κλείνει πονηρά με νόημα, το αριστερό του μάτι…
«Δε δέχτηκε. Δεν ήρθαν οι δημοσιογράφοι. Άμα είσαι γνωστός, δε σε κάνουν τίποτα… Όλοι ενδιαφέρονται για σένα… Φωνάζουν κι απέξω…» λέει με παράπονο…
«Την Κυριακή θα είσαι στην πορεία ειρήνης;» ακούγεται μια φωνή δίπλα του.
« Βεβαίως! Την Τρίτη θα είμαι στο Δημαρχείο.. Θα πουλήσω λαχεία! Θα γίνει σκοτωμός! Όλοι θα πάρουν! Όλοι με ξέρουν! Να τα’ κονομήσω λίγο… Να πάω το παιδί μου, έξω, στους γιατρούς… Έμεινε ανάπηρο από τροχαίο…Τον χτύπησε τ’ αυτοκίνητο του Ζαρτινίδη… Εικοσιτριών χρόνων είναι ….Κρίμα… Τα τελευταία χρόνια είμαι ταντέλλα…»
Δείχνει τις άδεις τσέπες του και χώνεται στο πλήθος.
Τριγύριζε με σβελτάδα. Μοίραζε φωτογραφίες… Έβγαινε φωτογραφίες… Μοίραζε ακατάπαυστα χειραψίες…
Ο κόσμος έφευγε, διαλυόταν κι ο «Τίγρης» ακόμα τριγυρνούσε…
Τι έψαχνε; Τι τον βασάνιζε; Τι προσπαθούσε να ζήσει; « Θέλω να πεθάνω ένδοξα…τίποτα άλλο…» Αυτό μου απάντησε πριν χωριστούμε .
Ήταν λίγο πριν το μεσημέρι και η πολύβουη Θεσσαλονίκη, άρχιζε να ξαναβρίσκει το πεζό, αδιάφορο και απόξενο πρόσωπο μιας εθιστικής και αμνήμονης καθημερινότητας…
Δημήτρης Ψευτογκάς
Θες/νίκη 21/5/1983

Υστερόγραφα: 1.Τον ξανάδα πολλές φορές… Σε εκδηλώσεις, σε γιορτές νεολαιών που ήταν της μόδας το ’80.Δεν ξαναμιλήσαμε ποτέ… Δεν ήθελα να χαθεί το σύννεφο του μύθου, του «ΖΗΤΑ»…
Σαν δάφνινο στεφάνι θα τον ακολουθεί για πάντα…
2.Ο Γρηγόρης Λαμπράκης (γεννήθηκε στην Κερασίτσα Αρκαδίας 3 Απριλίου 1912. και απεβίωσε στη Θεσσαλονίκη στις 27 Μαΐου 1963 μετά πενθήμερη μάχη στην εντατική του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ.) ήταν γιατρός, αθλητής, και πολιτικός που δολοφονήθηκε από παρακρατικούς. Η δολοφονία του προκάλεσε διεθνή κατακραυγή για τις αυταρχικές πρακτικές της κυβέρνησης Καραμανλή και των Σωμάτων Ασφαλείας, που αποδείχθηκε ότι όχι μόνο ανέχονταν, αλλά και εξέθρεφαν τον ανεξέλεγκτο παρακρατικό μηχανισμό. Η υπόθεση Λαμπράκη αναζωογόνησε τον Ανένδοτο Αγώνα του Γεωργίου Παπανδρέου και έπαιξε τον πιο σημαντικό ίσως ρόλο στην πτώση της κυβέρνησης Καραμανλή τον ίδιο χρόνο.
3.Μανόλης Χατζηαποστόλου (ο τίγρης)
Το βράδυ της δολοφονικής επίθεσης, 30χρονος πλασιέ τότε, πήδησε χωρίς να το πολυσκεφτεί στη καρότσα του τρίκυκλου. Για ώρα πάλεψε με το δολοφόνο Μανόλη Εμμανουηλίδη και στη συνέχεια με τον Γκοτζαμάνη που οδηγούσε. Τους εξουδετέρωσε και απαίτησε από διερχόμενο τροχονόμο να τους συλλάβει. Οι παρακρατικοί έβγαλαν τότε τα “βαριά χαρτιά”. Μέλος του σωματείου “Αγωνιστών και θυμάτων εθνικής αντιστάσεως” ο Γκοτζαμάνης και μέλος της σωματοφυλακής της Φρειδερίκης ο Εμμανουηλίδης.Αργότερα θα μάθουμε ότι ο δεύτερος με την ιδιότητα αυτή προστάτεψε και τον στρατηγό Ντε Γκωλ κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα.Ο “τίγρης” πέθανε το Μάη του 2001 και κηδεύτηκε την μέρα του θανάτου του Εμμανουηλίδη!