Του Φίλιππου Ζάχαρη

Ανακοινώθηκαν πριν από λίγο κιαρό από την Ελληνική Στατιστική Αρχή τα αποτελέσματα δειγματοληπτικής έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών στην Ελλάδα (European Union – Statistics on Income and Living Conditions). Η έρευνα αφορά το 2009, με περίοδο αναφοράς εισοδήματος το 2008 και αποτελεί τη βασική πηγή αναφοράς των συγκριτικών στατιστικών για την κατανομή του εισοδήματος και τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, σχεδόν το 20% των Ελλήνων είναι ή θα γίνουν φτωχοί. Από την εν λόγω έρευνα που διεξήχθη το 2008, πέρασαν σχεδόν τρία χρόνια και έτσι δεν μπορεί να συνυπολογιστεί το ποσοστό εκείνο των πολιτών που είναι πλέον φτωχοί μετά την οικονομική κρίση και τα μέτρα που ελήφθησαν το 2010. Το δράμα αυτό – γιατί περί δράματος πρόκειται – θα καταγραφεί αργότερα. To 19,7% λοιπόν του πληθυσμού της χώρας, σύμφωνα με την Στατιστική Αρχή, απειλούταν από τη φτώχεια μέχρι και το 2009. Ο παραπάνω δείκτης, υπολογιζόμενος με την ίδια μεθοδολογία, παρουσιάζει σχετική σταθερότητα κατά τα τελευταία 14 έτη (1994-2008) για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, κυμαινόμενος μεταξύ 20% και 23%. Ο κίνδυνος φτώχειας για παιδιά ηλικίας 0-17 ετών (παιδική φτώχεια) ανέρχεται σε 23,7% και είναι υψηλότερος κατά τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες από το αντίστοιχο ποσοστό του συνολικού πληθυσμού. Τα παιδιά λοιπόν από την μια μεριά, όπως βλέπουμε, είναι τα πρώτα θύματα της ακατάσχετης πενίας. Ο κίνδυνος φτώχειας για άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, από την άλλη, υπολογίζεται σε ποσοστό 21,4% και είναι μειωμένος κατά 0,9 της ποσοστιαίας μονάδας σε σχέση με το προηγούμενο έτος.  Το ποσοστό κινδύνου φτώχειας των ανέργων ανέρχεται σε 38,1%, με σημαντική αύξηση κατά 1,3 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Τα κοινωνικά επιδόματα, βέβαια, σύμφωνα με τα στοιχεία της στατιστικής έρευνας, δείχνουν να μειώνουν το ποσοστό του κινδύνου της φτώχειας κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες. Για πόσο καιρό όμως θα δίδονται ακόμη; Την ίδια στιγμή, οι συντάξεις φαίνεται να μειώνουν, κατά την Στατιστική Αρχή, το ποσοστό του κινδύνου της φτώχειας κατά 19,3 ποσοστιαίες μονάδες. Για ποιες συντάξεις όμως να μιλήσουμε πια το 2011 όταν αυτές έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα από τις κάθε είδους περικοπές; Ας δούμε όμως τι άλλο καταγράφει η έρευνα. Σύμφωνα με αυτήν, ο κίνδυνος φτώχειας, αφού συμπεριληφθούν στο διαθέσιμο εισόδημα εισοδηματικές ροές, όπως ιδιοκατοίκηση, παροχές σε είδος προς μισθωτούς και ιδιοκατανάλωση, μειώνεται κατά, περίπου, 3,3 ποσοστιαίες μονάδες. Διαφορετικά είναι τα ποσοστά φτώχειας μεταξύ ανδρών και γυναικών. Έτσι, το ποσοστό κινδύνου φτώχειας είναι υψηλότερο στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες, 20,2% και 19,1%, αντίστοιχα. Τα μονοπρόσωπα νοικοκυριά με θήλυ μέλος απειλούνται από τη φτώχεια σε ποσοστό 28,3%, ενώ τα αντίστοιχα με άρρεν μέλος σε ποσοστό 23,0%. Για τα παιδιά 0-17 ετών (παιδική φτώχεια) ο κίνδυνος ανέρχεται σε 23,7%. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τα στοιχεία, ο κίνδυνος φτώχειας για άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών υπολογίζεται σε ποσοστό 21,4%, ενώ για άτομα ηλικίας 18-24 ετών σε ποσοστό 22,2%. Οι εργαζόμενοι βέβαια κινδυνεύουν λιγότερο από τους ανέργους και τους οικονομικά μη ενεργούς (συνταξιούχους, νοικοκυρές κλπ). Συγκεκριμένα, το ποσοστό κινδύνου φτώχειας των εργαζομένων ανέρχεται σε 13,8% (άνδρες 16,1% και γυναίκες 10,6%), των λοιπών μη οικονομικά ενεργών σε 26,5% και των ανέργων σε 38,1%. Διαφορετικά είναι, τέλος, τα δεδομένα ανάμεσα στους απασχολούμενους και μη. Ο κίνδυνος για τους εργαζομένους με πλήρη απασχόληση ανέρχεται σε 12,5%, ενώ για τους εργαζομένους με μερική απασχόληση σε 26,9%. Τα νοικοκυριά που διαμένουν σε ιδιόκτητη κατοικία απειλούνται από φτώχεια κατά 18,5%, ενώ αυτά που διαμένουν σε ενοικιασμένη κατοικία κατά 25,1% Ο σχετικός κίνδυνος φτώχειας ηλικιωμένων 75 ετών και άνω, κατά ιδιοκτησιακό καθεστώς της κατοικίας τους, ανέρχεται για τους ιδιοκτήτες σε 25,1% ενώ για τους ενοικιαστές σε 11,7% . Αξίζει, τέλος, να σημειώσουμε ότι τα μέλη των νοικοκυριών που διαμένουν σε αραιοκατοικημένες περιοχές, απειλούνται από τη φτώχεια περισσότερο από αυτά που διαμένουν σε πυκνοκατοικημένες και ενδιάμεσης πυκνότητας περιοχές.

Συνοψίζοντας, τα συμπεράσματα της έρευνας έχουν ως εξής:

Πληθυσμός που απειλείται από τη φτώχεια στην Ελλάδα

– Νοικοκυριά με εξαρτώμενα παιδιά και χωρίς εργαζόμενα μέλη (43,3%)

– Γυναίκες άνεργες (40,1%)

– Μονογονεϊκά νοικοκυριά με, τουλάχιστον, ένα εξαρτώμενο παιδί (32,1%)

– Νοικοκυριά με έναν ενήλικα ηλικίας 65 ετών και άνω (30,6%)

– Νοικοκυριά με 2 ενήλικες με τρία ή περισσότερα εξαρτώμενα παιδιά (28,6%)

– Νοικοκυριά χωρίς εξαρτώμενα παιδιά και χωρίς εργαζόμενα μέλη (28,2%)

– Μονοπρόσωπο νοικοκυριό με μέλος θήλυ (28,3%)

– Παιδιά ηλικίας 0-17 ετών (23,7%)

– Νέοι και νέες ηλικίας 16 έως 24 ετών (23,0%)

Να σημειωθεί ότι στην έρευνα δεν συμπεριλήφθηκαν ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες, κατά τεκμήριο, φτωχές, όπως άστεγοι, διαβιούντες σε ιδρύματα, Ρομά κλπ. Ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί πόσο θα μεγάλωναν σε εκείνη την περίπτωση τα ποσοστά της φτώχειας. Σε μια χώρα, που όπως όλα δείχνουν, έχει απολέσει προ πολλού τον κάθε λογής πλούτο της.