Το άρθρο αυτό γράφεται με αφορμή την 23η γιορτή κερασιού που θα γίνει στις 23 Ιουνίου στις Αμυγδαλιές Γρεβενών και  είναι αφιερωμένη στο γρεβενιώτικο παραδοσιακό δημοτικό τραγούδι.

Γράφεται σε  μία στιγμή που πάρα πολλοί σύλλογοι στις εκδηλώσεις τους παρουσιάζουν δημοτικά μουσικά σχήματα αμφιβόλου ποιότητας, που καμία σχέση δεν έχουν με το γρεβενιώτικο δημοτικό τραγούδι που όλοι ξέρουμε και αγαπάμε. Και σαν να μην έφτανε αυτό ακόμα και ο δήμος Γρεβενών μαζί με την Π.Ε. Γρεβενών, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, στις εκδηλώσεις τους (στις απόκριες κυρίως) κατά ένα περίεργο τρόπο συνεχίζουν να φέρνουν σχήματα από άλλους νομούς γειτονικούς ή ακόμα και από γειτονικές χώρες.

Τα γρεβενιώτικα δημοτικά τραγούδια, είναι τα τραγούδια των προγόνων μας. Αυτά που οι πρόγονοί μας τραγουδούσαν όλοι μαζί στα πανηγύρια, το Πάσχα, στους αρραβώνες, στους γάμους, στη δουλειά και στη διασκέδαση. Έτσι από στόμα σε στόμα έφτασαν μέχρι στις μέρες μας, αφού «τα κουβάλησαν στις πλάτες τους» οι πρόγονοί μας στην αρχή και οι  αυτοδίδακτοι «δημοτικοί» τραγουδιστές και οργανοπαίχτες  αργότερα, πολλές φορές μάλιστα κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες.

Όπως τα Ομηρικά έπη τα διέσωσαν και τα διέδωσαν οι αοιδοί της αρχαιότητας, έτσι και το γρεβενιώτικο δημοτικό τραγούδι το διέσωσαν και το διέδωσαν αυτοί οι σύγχρονοι αοιδοί, οι τραγουδιστές των γρεβενιώτικων δημοτικών τραγουδιών. Δύο από τους μεγαλύτερους αυτούς αοιδούς τιμάει ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αμυγδαλιών στις 23 Ιουνίου στην 23^η γιορτή κερασιού το Χρήστο Ντάγκαλα και το Θανάση Παπαργύρη και μαζί μ’ αυτούς τιμάει και όλους τους «δημοτικούς» τραγουδιστές και οργανοπαίχτες που διέσωσαν και διέδωσαν το γρεβενιώτικο δημοτικό τραγούδι.

O Χρήστος Ντάγκαλας γεννήθηκε στην Ιτέα Γρεβενών το 1950 όπου ζούσε  πατέρας του που ήταν γεωργοκτηνοτρόφος. Η μάνα του κατάγεται από το  Κοσμάτι Γρεβενών από την καλλιτεχνική οικογένεια των Γιαννουλέων και Γκιουλεκιέων. Είναι ο μικρότερος από τα εφτά αδέρφια του. Από μικρός μάθαινε λαούτο και τραγούδια παραδοσιακά  στο θείο του το Δημήτρη Γιαννούλα, ένα  πολύ καλό βιολιστή αδερφό της μάνας του.

Δεκαέξι χρονών έπαιζε λαούτο και τραγουδούσε δίπλα στο Γιώργο Τζάτσο από την Κνίδη Γρεβενών, ένα σπουδαίο κλαρινίστα. Στα δεκαοχτώ μετακόμισε στα Γρεβενά και δούλεψε μαζί με όλους τους παλιούς καλλιτέχνες των Γρεβενών.

Παντρεύτηκε στα Γρεβενά και απόχτησε τρία παιδιά που ζούνε στο εξωτερικό. Το 1978 κυκλοφόρησε τον πρώτο του δίσκο στην ΚΟΛΟΥΜΠΙΑ με τους αδερφούς Νίκου Γκιουλέκα με τον τίτλο «ο γάμος των Γρεβενών». Στη συνέχεια δούλεψε για δέκα χρόνια σε μαγαζιά της Θεσσαλονίκης και Λάρισας δίπλα σε μεγάλους καλλιτέχνες όπως ο Αλέκος Κιτσάκης, ο Στυλιανός Μπέλλος, ο Σάββας Σιάτρας, ο Γιώργος Κούρτης, η Ελπίδα Μπραχοπούλου, η Φιλιώ Πυργάκη, ο Ν. Τρομάρας, ο Α. Κυρίτσης, η Παγώνα, ο Κ. Τσίμας και πολλούς άλλους, όμως το ρεπερτόριο το δικό του ήταν πολύ μεγαλύτερο από το δικό τους, επειδή τα Γρεβενά έχουν πολλά δημοτικά  τραγούδια.

Τραγούδησε  σχεδόν σε όλη την Ευρώπη είτε σε γάμους ή με διάφορους Συλλόγους του Βοΐου. Επίσης τραγούδησε στην Αμερική για τέσσερις μήνες φιλοξενούμενος των εκεί Ελλήνων μεταναστών, στον Καναδά και στο Ισραήλ με το Σύλλογο χρυσοχόων Β65. Τραγούδησε επίσης σε πολλά πανηγύρια, γάμους και άλλες γιορτές πολλά από τα οποία είναι γραμμένα με ζωντανή ηχογράφηση σε CD.

Εδώ και δέκα χρόνια ξαναγύρισε στο χωριό του όπου και μένει μόνιμα. Εκεί έχει ηχογραφημένα πάνω από τριακόσια δημοτικά τραγούδια.

Αγαπητός με τους φίλους και συναδέρφους του, βοήθησε πολλά νέα παιδιά που σήμερα είναι καταξιωμένοι καλλιτέχνες στο χώρο του δημοτικού  τραγουδιού.

Ο Θανάσης Παπαργύρης γεννήθηκε στο Μεγάλο  Σειρήνι το 1947.

Ξεκίνησε το τραγούδι το 1970 με το συγκρότημα του Μήτσιου Τολιόπουλου (κλαρίνο) από την Τραπεζίτσα. Στη συνέχεια και για πολλά χρόνια συνεργάστηκε πάρα πολλές φορές σε γάμους και πανηγύρια με τον Κώστα Τσιοτίκα (κλαρίνο), το Ζήση Τσιοτίκα (κλαρίνο), το Νίκο Γκιουλέκα (βιολί), το Μήτσιο  Μπουζιαλή (κλαρίνο) και πολλούς άλλους καλλιτέχνες του δημοτικού τραγουδιού στα Γρεβενά.

Έγραψε με τον Κώστα Τσιοτίκα το δίσκο με τίτλο «τα δημοτικά τραγούδια των Γρεβενών». Μετά από λίγο ακολουθεί και δεύτερος δίσκος με τον ίδιο  τίτλο με τον  Κώστα Τσιοτίκα και τον Τόλη Κασιάρα.

Τραγούδησε για πολλά χρόνια σχεδόν σε όλη την Ελλάδα μαζί με τον Ναπολέων Δάμο, τον Γιάννη Καραγιάννη, τον Τάκη Λούκα, το Σταύρο Καψάλη, τον Γρηγόρη Καψάλη και πολλούς άλλους καλλιτέχνες του δημοτικού τραγουδιού από όλη την Ελλάδα. Επίσης τραγούδησε  στην  Ελβετία και στη  Γερμανία. Τραγούδησε ακόμα σε πολλά πανηγύρια, γάμους και άλλες γιορτές πολλά από τα οποία είναι γραμμένα με ζωντανή ηχογράφηση σε CD.

Τα τελευταία χρόνια μένει στην Κοκκινιά Γρεβενών.

Αυτούς τους δύο κορυφαίους τραγουδιστές τιμάει ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αμυγδαλιών στη Γιορτή Κερασιού στις 23 Ιουνίου και μαζί μ’ αυτούς τιμάει και το γρεβενιώτικο δημοτικό τραγούδι, καθώς και όλους τους ανθρώπους που στο παρελθόν εργάστηκαν για τη διάσωση και διάδοσή του. Έχουμε, λοιπόν, χρέος, όλοι εμείς που αγαπάμε το γρεβενιώτικο δημοτικό τραγούδι, να πάρουμε μέρος στις 23 Ιουνίου στη Γιορτή Κερασιού για να τιμήσουμε το γρεβενιώτικο τραγούδι και δύο από τους σημαντικότερους υπηρέτες του.

Από μία πρόχειρη έρευνα, αλλά και από την πολύχρονη ενασχόλησή μου με τα πολιτιστικά δρώμενα, διαπίστωσα ότι με την καταγραφή, διάσωση και διάδοση του γρεβενιώτικου δημοτικού τραγουδιού ασχολήθηκαν ο μεγάλος λαογράφος – δάσκαλος Κώστας Καραπατάκης, η Νομαρχία Γρεβενών το 1970, η ΝΕΛΕ Γρεβενών το 1993, ο Πρόεδρος του Συλλόγου Γρεβενιωτών Θεσσαλονίκης και Νομάρχης Γρεβενών Δημήτρης Ρίγγος, αρκετοί Πολιτιστικοί Σύλλογοι χωριών του νομού, μουσικοί του γρεβενιώτικου δημοτικού τραγουδιού, τραγουδιστές και οργανοπαίχτες με τους δίσκους που ηχογράφησαν, αλλά και με τα πολλά   CD με ζωντανές ηχογραφήσεις από πανηγύρια και γλέντια. Όλοι τους είναι αξιέπαινοι και αξίζουν την ευγνωμοσύνη μας για τη μεγάλη τους προσφορά.

Τα τελευταία χρόνια δυστυχώς όμως πολύ λίγα έγιναν στην υπόθεση της διάσωσης και διάδοσης του γρεβενιώτικου δημοτικού τραγουδιού. Ξεχωρίζει η προσπάθεια του αείμνηστου Πέτρου Σιούλη με τη νομαρχιακή ορχήστρα, η οποία προσπάθεια όμως ούτε συνέχεια είχε ούτε τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Επίσης ψάχνοντας στο διαδίκτυο για να βρω κάποιο σχετικό άρθρο δεν βρήκα σχεδόν τίποτα, παρά μόνο την πολύ καλή δουλειά στο site του αείμνηστου Δημήτρη Ρίγγου ο οποίος κατά κοινή ομολογία έκανε μία πάρα πολύ σοβαρή, σημαντική και αξιόλογη δουλειά για την καταγραφή, ανάδειξη και προώθηση του δημοτικού τραγουδιού. Εκεί υπάρχει μία πάρα πολύ καλή ψηφιακή καταγραφή των γρεβενιώτικων δημοτικών τραγουδιών, κυρίως των κυρατζίδικων, ενώ δεν ξέρω για ποιο λόγο δεν ανοίγουν οι υπερσυνδέσεις όλων των υπολοίπων τραγουδιών.

http://www.dimitrisriggos.gr/index.php/el/ekdoseis/paradosiaki-mousiki/ta-dimotika-ton-grevenon

Διαπίστωσή μου, λοιπόν, είναι (και δεν είναι μόνο δική μου πιστεύω) ότι το γρεβενιώτικο δημοτικό τραγούδι βρίσκεται σε ένα κρίσιμο – οριακό σημείο, καθώς παρουσιάζει μία κάμψη τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας και της γενικότερης πολιτιστικής κρίσης, αλλά και εξαιτίας της αδιαφορίας των φορέων αλλά και των πολιτών του τόπου μας. Για το σκοπό αυτό και για το ξεπέρασμα αυτής της στασιμότητας ή πισωγυρίσματος, καταθέτω τις παρακάτω προτάσεις προς συζήτηση και προβληματισμό:

1. Θα πρέπει άμεσα με πρωτοβουλία κάποιου θεσμικού φορέα (π.χ. δήμος ή περιφέρεια) να πραγματοποιηθεί μία εκδήλωση (π.χ. ημερίδα) με θέμα τη διάσωση και διάδοση του γρεβενιώτικου δημοτικού τραγουδιού. Μάλιστα καταθέτω και μερικά ονόματα γρεβενιωτών που θα μπορούσαν να βοηθήσουν σε αυτή την προσπάθεια. Οι Νίκος Βαβρίτσας, Κώστας Χρυσάκης, Σάκης Παναγιωτόπουλος, Στέργιος Κώττας, Ευθύμης Πρέβεζας, Δημήτρης Μπουκάλης, Στέργιος Πουρνάρας, εκπρόσωποι πολιτιστικών συλλόγων και άλλοι.
2. Ηλεκτρονική – ψηφιακή καταγραφή όλων των γρεβενιώτικων δημοτικών τραγουδιών, καθώς και ηχογράφηση ή βιντεοσκόπησή τους.
3. Στις εκδηλώσεις να προβάλλονται περισσότερο τα γρεβενιώτικα δημοτικά τραγούδια και να προτιμούνται γρεβενιώτικα δημοτικά μουσικά σχήματα. Σε αυτήν την κατεύθυνση θα βοηθούσε αν ο δήμος και η περιφέρεια χρηματοδοτούσαν μόνο εκείνους τους συλλόγους που στις εκδηλώσεις τους θα επέλεγαν γρεβενιώτικα δημοτικά μουσικά σχήματα. Να σταματήσει επιτέλους να απασχολεί το δήμο και  την περιφέρεια το θέμα πολιτισμός μόνο λίγο πριν τις απόκριες!
4. Να γίνει ξανά προσπάθεια για την ίδρυση μουσικού Γυμνασίου στην Π.Ε. Γρεβενών
5. Να πραγματοποιηθούν επιδοτούμενα σεμινάρια για τη διάδοση και διάσωση του γρεβενιώτικου δημοτικού τραγουδιού.
6. Να απασχολήσει το θέμα: «διάσωση και διάδοση του γρεβενιώτικου δημοτικού τραγουδιού» το 2^ο Συνέδριο των Απανταχού Γρεβενιωτών.

Με αυτές τις λίγες σκέψεις κλείνω  το άρθρο μου και σας περιμένω όλους στη γιορτή κερασιού στις 23 Ιουνίου στις Αμυγδαλιές Γρεβενών να δηλώσουμε την αγάπη μας στο γρεβενιώτικο δημοτικό τραγούδι και να τιμήσουμε δύο από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του.

Αργύρης Καραλιόλιος

Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Αμυγδαλιών Γρεβενών