Χωριό στο βορειοδυτικό τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, η Βλάστη, που υπάγεται στο Δήμο Εορδαίας, είναι χτισμένη αμφιθεατρικά σε ένα οροπέδιο (υψόμετρο περίπου 1.200), ανάμεσα στους ορεινούς όγκους του Ασκίου (Σινιάτσικου) και του Μουρικίου.

Η ιστορική αφετηρία του οικισμού (Μπλάτζι, Μπλάτσι και Βλάτσι ορισμένες από τις παλαιότερες ονομασίες του) ανάγεται πιθανώς στο 15ο αιώνα.

Ο οικισμός άρχισε να αναπτύσσεται ουσιαστικά στο β’ μισό του 18ου αιώνα, μετά την καταστροφή της Μοσχόπολης, σημαντικού βλαχόφωνου κέντρου.

Το 19ο αιώνα η κωμόπολη της Βλάστης γνώρισε περίοδο οικονομικής ακμής χάρη στην κτηνοτροφική και εμπορική δραστηριότητα των κατοίκων της.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν αφενός μεν τα σωζόμενα πέτρινα αρχοντικά της Βλάστης, αφετέρου δε οι εκκλησίες του Αγίου Μάρκου (σύγχρονος ναός με επιβλητικό κωδωνοστάσιο, ο μεγαλύτερος της Βλάστης, χτισμένος στη θέση ναού του 1856) και του Αγίου Νικολάου (ο παλαιότερος ναός του οικισμού, κτίσμα του 1761, με ξυλόγλυπτο τέμπλο φερμένο από τη Μοσχόπολη το 1769).

Η εκκλησία του Αγίου Μάρκου

Η εκκλησία του Αγίου Μάρκου

Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου (πηγή: wikipedia)

Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου

Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου

Το Θωμαΐδειο Διδακτήριο (διώροφο κτίσμα του 1860 που ανακαινίστηκε το 2002, το εν λόγω αρρεναγωγείο είναι το παλαιότερο από τα σωζόμενα σχολεία του χωριού), το Βρανάκειο Δημοτικό Σχολείο (διώροφο κτίσμα του 1926) και το Μουσίκειο Ελληνικό Παρθεναγωγείο (το κατεστραμμένο στον Εμφύλιο αρχικό κτίσμα του 1881 ανοικοδομήθηκε το 1954 και ανακαινίστηκε το 1990) ήταν άλλοτε τα τρία σχολεία της Βλάστης.

Το Θωμαΐδειο Διδακτήριο

Το Βρανάκειο Δημοτικό Σχολείο (πηγή: Δήμος Εορδαίας)

Το Βρανάκειο Δημοτικό Σχολείο

Το Μουσίκειο Ελληνικό Παρθεναγωγείο

Έξω από τον οικισμό βρίσκονται ο νερόμυλος Γιαννιώτη, ο κοιμητηριακός ναός του Αγίου Αθανασίου, το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία (στον ομώνυμο κατάφυτο λόφο) και το μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονος (στο όρος Μουρίκι).

Ο νερόμυλος Γιαννιώτη

Ο νερόμυλος Γιαννιώτη

Ο κοιμητηριακός ναός του Αγίου Αθανασίου

Το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία

Το μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονος

Όσον αφορά τις τοπικές εκδηλώσεις και τα πανηγύρια του χωριού, ξεχωρίζουν το έθιμο της Κλαδαριάς την τελευταία Kυριακή της Aποκριάς και το πανηγύρι της Παναγίας το Δεκαπενταύγουστο. Τότε χορεύεται ο περίφημος «τρανός» χορός, στην περιοχή Λιβάδια, ένα χορευτικό δρώμενο με τελετουργικό χαρακτήρα, που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά. Για τους Βλατσιώτες αποτελεί τον «τρανό», δηλαδή τον σημαίνοντα, τον σπουδαίο χορό, το σύμβολο της πολιτισμικής τους ταυτότητας.

Το έθιμο της Κλαδαριάς

Ο «τρανός» χορός (πηγή: ayla.culture.gr)

Ο «τρανός» χορός

Εξάλλου, οι επισκέπτες της Βλάστης έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν τον ορεινό όγκο του Ασκίου αξιοποιώντας το δίκτυο μονοπατιών της περιοχής.

*Οι φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο παρόν άρθρο προέρχονται από τον πολύ κατατοπιστικό διαδικτυακό τόπο vlasti.gr (πλην εκείνων στις οποίες αναγράφεται διαφορετική πηγή).