Μικρές επιπτώσεις στη θνησιμότητα του πληθυσμού φαίνεται πως έχει μέχρι τώρα η πανδημία Covid-19 στη χώρα μας, με τους επιστήμονες να χτυπούν το καμπανάκι κατά κύριο λόγο για τις οικονομικές, άμεσες επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης και κατά δεύτερο για τις δημογραφικές.

Όπως εξηγούν μιλώντας στο Euro2day.gr ο ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Σάββας Ρομπόλης και ο διδάκτορας του Παντείου Βασίλης Μπέτσης, από τα μέχρι σήμερα στοιχεία εκτιμάται ότι οι επιπτώσεις στην θνησιμότητα είναι πολύ μικρή. Έχει μειωθεί κατά μισό έτος το προσδόκιμο ζωής και η επίπτωση στον πληθυσμό ηλικίας 15-64, από το οποίο προέρχεται το εργατικό δυναμικό θα είναι περιορισμένη.

Βέβαια, οι κ. Ρομπόλης και Μπέτσης υπογραμμίζουν ότι δεν πρέπει η κυβέρνηση και δη το οικονομικό επιτελείο να εφησυχάσει. Πρέπει να μετρηθεί το ποσοστό του πληθυσμού που θα οδηγηθεί εξαιτίας των οικονομικών επιπτώσεων στη φτώχεια και τη μείωση των εισοδημάτων και κυρίως το κατά πόσο μία τέτοια εξέλιξη θα οδηγήσει στην αύξηση των θανάτων και την περαιτέρω μείωση των γεννήσεων, όπως παρατηρήθηκε την περίοδο 2010-2019 με την οικονομική κρίση και ύφεση στην Ελλάδα.

Και ξεκαθαρίζουν πως εάν θεωρήσουμε ότι θα επαναληφθεί μία αντίστοιχη περίοδος με έντονη μείωση των γεννήσεων (20%) και αυξημένους (15%) θανάτους μέχρι το 2027, τότε ο πληθυσμός της χώρας θα είναι το 2030 κατά 200.000 μικρότερος, με βάση τις προβολές της Eurostat του 2019, δηλαδή 10,1 εκατομύρια άτομα.

Επίσης, το εργατικό δυναμικό θα είναι κατά 70.000 λιγότερα άτομα, συγκριτικά με τις εκτιμήσεις της Eurostat για το Ageing Working Group του 2021, δηλαδή το εργατικό δυναμικό θα είναι το 2030 4,430 εκατ. άτομα σε σύγκριση με 4,500 εκατ. άτομα που υπολόγιζε για το 2030 η Eurostat το 2019, πριν το ξέσπασμα της πανδημίας.

Τι δείχνουν τα στοιχεία

Σύμφωνα με τους δύο επιστήμονες, 13 μήνες μετά από το ξέσπασμα της πανδημίας στην Ελλάδα, κατά την διάρκεια των οποίων έχουν ληφθεί, κατά περιόδους, περιοριστικά μέτρα, ανάλογα με την πορεία της πανδημίας, τα στοιχεία δείχνουν ότι κατά το δεύτερο κύμα το διάστημα Νοέμβριος-Δεκέμβριος του 2020, οι γεννήσεις ήταν σταθερές ενώ οι θάνατοι τριπλασιάστηκαν, σε σχέση με τους πρώτους μήνες της πανδημίας.

Αναλυτικά, προσπαθώντας να απαντήσουν στο ερώτημα κατά πόσο η πρωτόγνωρη αυτή πανδημία έχει επηρεάσει μέχρι τώρα τη γεννητικότητα και τη θνησιμότητα στην χώρα μας, οι κ. Ρομπόλης και Μπέτσης επισημαίνουν τα εξής:

Στο Διάγραμμα 1 παρουσιάζεται ο αριθμός των γεννήσεων και των θανάτων κατά τη χρονική περίοδο των τελευταίων 60 ετών (1960-2019).

Από το Διάγραμμα 1, αναδεικνύεται ότι αρχικά οι γεννήσεις ήταν υπερδιπλάσιες των θανάτων. Όμως, στην πορεία των ετών παρατηρείται μια συνεχή μείωση των γεννήσεων και μία σταθερή αυξητική πορεία των θανάτων μέχρι το 1995, όπου ο αριθμός των γεννήσεων και των θανάτων είναι περίπου ο ίδιος, δηλαδή γύρω στις 100.000. Η ισορροπία αυτή διατηρείται για μια δεκαετία μέχρι το 2003. Από εκεί και μετά και μέχρι το 2010, παρατηρείται μια μικρή υπεροχή των γεννήσεων έναντι των θανάτων.

Η πορεία αυτή ανακόπτεται από το 2011 με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης και ύφεσης. Έτσι, από το έτος αυτό και μετά παρατηρείται μια συνεχής ραγδαία πτώση των γεννήσεων, όπου από 115.000 γεννήσεις το 2010 μειώνονται το 2019 στις 85.480 γεννήσεις (πτώση 25,5%). Αντίθετα, ο αριθμός των θανάτων αυξάνεται την ίδια χρονική περίοδο κατά 16% (από 109.000 θάνατοι το 2010 σε 125.755 το έτος 2019). Το έτος 2020 της πανδημίας της Covid-19, οι γεννήσεις παρουσιάζουν μια οριακή αύξηση φθάνοντας τις 85.605, ενώ αντίθετα οι θάνατοι αυξάνονται κατά 5,8%, φθάνοντας τις 131.839, προκαλώντας για το 2020 ένα αρνητικό πληθυσμιακό ισοζύγιο 46.234 ατόμων.

Στο Διάγραμμα 2 που ακολουθεί, παρουσιάζονται οι γεννήσεις και οι θάνατοι των ετών 2019 και 2020 ανά μήνα.

Από το Διάγραμμα 2 και τη μηνιαία ανάλυση του αριθμού των γεννήσεων και των θανάτων, διαπιστώνεται ότι ο αριθμός των γεννήσεων, κατά τη συγκεκριμένη περίοδο, δεν έχει επηρεαστεί από την πανδημία. Αντίθετα, οι θάνατοι ειδικά μετά τον Ιούνιο παρουσιάζουν μια αυξητική τάση και μια απότομη αύξηση κατά την περίοδο Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου του 2020, όπου παρατηρείται το δεύτερο κύμα της επιδημίας.

Πράγματι, ο μηνιαίος μέσος όρος θανάτων την περίοδο των πρώτων δέκα μηνών του 2020 είναι υψηλότερος κατά 4,1% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του έτους 2019, ενώ ο μέσος όρος του αριθμού των θανάτων των τελευταίων δύο μηνών του 2020 παρουσιάζεται, κατά 13,6%, αυξημένος σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του έτους 2019.

Δηλαδή, ο μέσος όρος των θανάτων την περίοδο του δεύτερου κύματος της πανδημίας παρουσιάζει τριπλάσια αύξηση σε σχέση με τη χρονική περίοδο των πρώτων δέκα μηνών. Εάν υποθέσουμε ότι αυτή η αυξητική τάση διατηρείται η ίδια την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου του 2021 (παρά το γεγονός ότι το τρίτο κύμα είναι σφοδρότερο από το δεύτερο κύμα), τότε μια εκτίμηση για τον αριθμό των θανάτων για το 2021 θα είναι να προσεγγίσουν τις 136.500 θανάτους.

Από την ανάλυση των στοιχείων για τους θανάτους από την πανδημία που ανακοινώνει το Υπουργείο Υγείας, το 20% είναι άτομα ηλικίας κάτω των 65 ετών, δηλαδή άτομα που ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα από την οποία προέρχεται το εργατικό δυναμικό της χώρας.