Πολύς κόσμος αυτές τις άγιες μέρες του Πάσχα.
Πολλοί μας ρώτησαν με άλλους συζητήσαμε για τα  ταξίδι και τις εμπειρίες από τον τόπο μας.
Ένας καφές και ανταλλαγή απόψεων με τον συντοπίτη ζωγράφο-αγιογράφο Αριστοτέλη Βαρσάμη είναι πάντα μια ευχάριστη πρόκληση και ιδιαίτερη τιμή μια μένα η φιλία του.
Δεν γνωρίζει να φωτίζει μόνο τα ρομαντικά οράματά του με τον χρωστήρα με Αναγεννησιακές και Βυζαντινές επιρροές.
Συνεπής, ανθρωποκεντρικός και πιστός στις εκφραστικές θείες μορφές του άσπιλου γυναικείου σώματος επικεντρωμένου ιδιαίτερα στα θεομητορικά πρόσωπα, τελειούται σε συνθέσεις και συμβολισμούς και πίσω από διαφανείς πτυχώσεις αποκαλύπτεται η καθαρότητα της ψυχής, η ατέρμονη μοναχικότητα, ενός κορυφούμενου καθαρτικού δράματος…
Μεγάλος δημιουργός σε έναν ‘μικρό’ τόπο….
Ένας δημιουργός που “ούτως ή άλλως” έχει εγγραφεί στα μητρώα της αιωνιότητας με τις θαυμάσιες ιστορήσεις ιερών ναών και τα εξαίρετα ζωγραφικά του έργα.
 Σε αυτόν τον μικρό και σκληρό τόπο η σεμνότητα και η αξία δεν λογίζονται.
 Θα μπορούσε να είναι πρεσβευτής του τόπου και να προσφέρει ποικιλοτρόπως….
Ο ίδιος θέλει οι ‘άλλοι” δεν γνωρίζουν ή δεν τους συμφέρει….
Αυτό αποτέλεσε και την αφορμή για ετούτες τις σκέψεις και τους επικεντρωμένους προβληματισμούς….
Σύγχρονα Γρεβενά:
Τι αξιόλογο θα μπορούσαν να ιστορήσουν;
Κακότεχνα κτίρια που στριμώχνονται άτακτα και ανταγωνίζονται ποιο θα δει το φως του ήλιου στη βαθιά κοιλάδα του Γρεβενίτη και Δοξανίτη που στενεύει από τα δυτικά προς τα Ανατολικά όπου οριοθετείται από την μακρύτερη σύγχρονη γέφυρα της Εγνατίας οδού.
Αυτό το επίτευγμα της τεχνολογίας και της δομικής δεν θα μπορούσε βέβαια να δρέψει δάφνες τέχνης που δένει με το τοπίο όπως τα πολλά και θαυμάσια πέτρινα γεφύρια που είναι ξεχωριστά δεμένα με τον τόπο τους, τα υλικά, την ιστορία και τον πολιτισμό.
Αν εξαιρέσει κανείς το ισλαμικής τέχνης αναπαλαιωμένο ρολόι της πλατείας Ελευθερίας και το μισό Δημαρχιακό μέγαρο σε νεοκλασικό ρυθμό και μετρημένα στα δάκτυλα της μιας χειρός κάποια εναπομείναντα δημόσια κτίρια και οικίες δεν έχει να παρουσιάσει κάτι που να συνδέει το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον.
Το ίδιο και στην μεγίστη πλειοψηφία των χωριών μας.(Φωτεινή εξαίρεση ο διατηρητέος οικισμός της Καλλονής, ένα από τα μαστοροχώρια μας, με εξαιρετικά δείγματα της τέχνης της πέτρας)
Μετά τον σεισμό της 13ης Μαΐου του 1995 καταστράφηκε το σύμπαν προς τέρψη των αδημονούντων και ευημερούντων εργολάβων, της ευκολίας, της αντιπαροχής και του κέρδους.
Μόνο τα σχολεία, οι εκκλησίες και τα μοναστήρια σώθηκαν, όσα άντεξαν, αν και αρκετά από αυτά δεν έμειναν αμόλυντα από άστοχες παρεμβάσεις κακογουστιάς και απαιδευσίας.
Η πολιτεία που χρηματοδότησε ένα μεγάλο έργο αποκατάστασης- ανοικοδόμησης, δεν έθεσε όρους διατήρησης αρχιτεκτονικών μορφών και υλικών ώστε η σύγχρονη τουριστική οικονομική ανάπτυξη σε σύμπνοια με τον πρωτογενή τομέα, να συμβαδίζει με την παραδοσιακή ιδιαιτερότητα,  και το σεβασμό στο τοπίο, στην ιστορία, στον πολιτισμό και στο περιβάλλον.
Δεν αντιστάθηκε κανείς στην ευκολία και στο κέρδος ούτε καν οι επαΐοντες, ειδικοί μηχανικοί και αρχιτέκτονες….
Οι πολιτικοί  όχι μόνο δεν αντιστάθηκαν αλλά ήταν οι πρώτοι που ενδιαφέρονταν για άμεση “ρευστοποίηση” των…επενδύσεων μιας και το μακρόπνοο δεν περιλαμβάνει με βεβαιότητα και την αφεντιά τους στους σχεδιασμούς!
Αυτό θα το πληρώσει ο  τόπος για δεκαετίες….
Η προσφορά θεαμάτων, διασκέδασης, φαγητού ή αθλητικών ενασχολήσεων χρησιμοποιώντας μόνο το πλούσιο φυσικό κάλλος αποκομμένο από την ιστορία, τον πολιτισμό, την τέχνη, τα ήθη, τα έθιμα και την παράδοση του τόπου, δεν διαφέρει σε τίποτα από τα συσκευασμένα προϊόντα των ραφιών των πολυεθνικών σούπερ μάρκετς, που στόχο έχουν μόνο τον κορεσμό των ένστικτων, την κατανάλωση και την σκληρή κερδοφορία.
Τα Γρεβενά ένας ιστορικός τόπος με σβησμένη και θαμμένη ιστορική μνήμη μοιάζει με ένα πειραματικό πεδίο εφαρμογής της απρόσωπης παγκοσμιοποίησης.
Ένας άγραφος χάρτης επί ιστορικών και κοιμώμενων, αλλά δονούμενων πολιτιστικών ερειπίων, που κτίζεται ο καινούργιος κόσμος, ένας κόσμος κενός χωρίς μνήμη, παρά μόνο την απαραίτητη εκπαίδευση του πελάτη που λειτουργεί με συγκεκριμένο ενιαίο τρόπο επιλογής προκαθορισμένων προϊόντων.
Αυτός ο κακός και συμπλεγματικός επαρχιωτισμός που μας δέρνει μας οδήγησε στην καταστροφή και στην αποκοπή από όλα εκείνα τα υπέροχα στοιχεία του χαρακτήρα όχι μόνο του τοπίου αλλά και των ανθρώπων του.
Αυτές οι “πέτρες” που κατά τον Μακρυγιάννη, τον μεγάλο αγωνιστή του ’21,  “έχουν ψυχή και σκούζουν τις νύχτες που τις ξενιτεύουν πουλώντας τες”.
Μέσα στα σκοτεινά χρόνια της σκλαβιάς αυτός ο αγράμματος αλλά σοφός ήρωας και πατριώτης είχε τον φωτισμένο νου να βλέπει αιώνια στο μέλλον.
Εμείς οι γραμματισμένοι αμόρφωτοι δεν αφήσαμε τίποτα όρθιο προσπαθώντας να μιμηθούμε τον κίβδηλο εξευρωπαϊσμό που είχε μεν ως βάση τις μεγάλες αναφορές στη δικιά μας παιδεία, φιλοσοφία, ιστορία και επιστήμη αλλά εμπεριείχε τη δημιουργικότητα άλλων πολιτισμών και νοοτροπιών.
Πόσες φορές δεν αναφέρθηκα στο δημόσιο λόγο μου σε ζητήματα που άπτονται της σωτηρίας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς; Στο περιφερειακό συμβούλιο, σε ημερίδες, συνεντεύξεις και αρθρογραφίες, πλειστάκις…Ενδεικτικά θα αναφέρω δύο αποσπάσματα από την ημερίδα του ΤΕΕ Δυτ. Μακεδονίας για τα πέτρινα γεφύρια και από ομιλία μου στο Περιφερειακό Συμβούλιο :
Πανεπιστήμια, τοπικοί φορείς, Τοπική και Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση, πρέπει να αντλήσουμε διδάγματα κρυμμένης γνώση και τεχνολογίας, σοφίας, οικολογίας, αειφορίας, ήπιας ανάπτυξης, περιβαλλοντικής συνείδησης και αρμονικής συνύπαρξης, από αυτά τα χρηστικά δημόσια κτίσματα που σμίγουν με το φυσικό περιβάλλον. γιατί χρησιμοποιούν γηγενή υλικά, με σεβασμό, λιτότητα, αρμονία και μέτρο, στοιχεία που ελλείπουν παντελώς από την παρούσα τεχνολογία,ιδιαίτερα δε από την κοινωνική, οικονομική και πολιτική πρακτική.

 “Το πράσινο αειφόρο αγροτοδιατροφικό μοντέλο πρέπει να αναπτυχθεί ακόμα περισσότερο και να συνδεθεί με τον τομέα των υπηρεσιών στα πλαίσια ανάδειξης της πλούσιας πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Δρόμοι πολιτισμού πρέπει να συνδέσουν τα πέτρινα γεφύρια, τα μοναστήρια, τα πεντακάθαρα ποτάμια, τις φυσικές και τεχνητές λίμνες, τα περήφανα βουνά μας και τον αρχαιολογικό και επιστημονικό μας πλούτο!
……Την ανάπτυξη του χιονοδρομικού κέντρου Βασιλίτσας και την απευθείας σύνδεσή του με εναέριους αναβατήρες (λιφτ) από Φιλιππαίους και από τα υψώματα της Λάβδας, του Πανοράματος και της Σμίξης, την ίδρυση Αρχαιολογικού Μουσείου στα Γρεβενά και την συνέχιση των ανασκαφικών εργασιών στο Καστρί, έναρξη νέων, την συντήρηση του Κάστρου των Χλαππών, ένα σύγχρονο Παλαιοντολογικό Μουσείο Μηλιάς και την ταυτόχρονη ίδρυση Γεωπαρατηρητηρίου, την συντήρηση, την προστασία και ανάδειξη των πέτρινων γεφυριών και των μοναστηριών μας,του Αγ. Νικάνορα Ζάβορδας,της Παναγίας του Σπηλαίου, της Βουνάσσας, των ετοιμόρροπων Ταξιαρχών, τη δημιουργία και λειτουργία δρόμων πολιτισμού , για νέες μορφές ανάπτυξης πέριξ της τεχνητής λίμνης του Ιλαρίωνα,…”http://pseftogas2007.blogspot.gr/2012/02/blog-post_14.htmlΗ απουσία αρχαιολογικού Μουσείου και  πινακοθήκης είναι εμφανής.
Έχουμε κτίρια που μπορούν να μετατραπούν και να γίνουν ναοί της τέχνης και της ιστορίας μας.
Οι τοπικοί φορείς ας κοιτάξουν, επιτέλους, να κάνουν κάτι σπουδαίο που να μην σχετίζεται με την ψηφοθηρία και την άγρα πελατών ούτε με την προσκαιρότητα της θητείας τους.
Δεν είναι σωστό οι επισκέπτες να μας θυμούνται μόνο για το φαγητό ή την ποιότητα του χιονιού.
Πρέπει να αναπτύξουμε μόνιμους δεσμούς πέρα από τα εφήμερα και ενστικτώδη.
Αυτούς τους δεσμούς τους δημιουργεί η γνώση, η αξία των πνευματικών επιτευγμάτων, η καλλιέργεια της ψυχής στο πλαίσιο μιας διαχρονικής ιστορικότητας που καθημερινά συνδέεται και αναφύεται με το παρόν και το μέλλον.
Ας σώσουμε με σεβασμό, γνώση και επιμέλεια ότι απέμεινε από την ιστορική μας κληρονομιά.
Ας στηριχτούμε πάνω στα γερά της θεμέλια να οικοδομήσουμε το νέο…
Ας διορθώσουμε ότι διορθώνεται.
Ας αποφύγουμε την καταστροφή αν δεν γνωρίζουμε τι και πως.
Ας σχεδιάσουμε σωστά με ορίζοντες δεκαετίες.
Ας αξιοποιήσουμε τη λαϊκή γνώση, και την σοφία της εμπειρίας με την επιστήμη….
Ας επενδύσουμε στο ανθρώπινο δυναμικό, στην παιδεία.
Ας αγαπήσουμε τον τόπο  που μας φιλοξενεί και θα φιλοξενεί τα παιδιά και τα εγγόνια μας και γενεές γενεών με ότι πολύτιμο φορτίο φέρνει …

Δημήτρης Ψευτογκάς