Δυόμισι χρόνια μετά την κοινή δήλωση Ε.Ε. – Τουρκίας, ο αριθμός των προσφύγων και μεταναστών που βρίσκονται εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα έχει σχεδόν διπλασιαστεί, ξεπερνώντας τις 63.000, ενώ οι αφίξεις συνεχίζονται. Στα ελληνικά νησιά, ειδικά σε Λέσβο και Σάμο, η κατάσταση είναι απελπιστική λόγω του υπερπληθυσμού ανθρώπων που ζουν σε δύσκολες συνθήκες. Συνολικά στα νησιά παραμένουν πάνω από 17.000 άτομα, όταν η χωρητικότητα των δομών δεν ξεπερνά τις 7.000 – καθώς καθημερινά φτάνουν από την Τουρκία περισσότερα από 100 άτομα.

Και στην ενδοχώρα, όπου παραμένουν πάνω από 45.000 άτομα, οι υπάρχοντες καταυλισμοί έχουν γεμίσει ασφυκτικά. Παρά το αδιέξοδο η κυβέρνηση αδυνατεί να ξεπεράσει τις όποιες αγκυλώσεις και να εφαρμόσει πλήρως την κοινή δήλωση στην οποία ως βασικό εργαλείο προβλέπονταν οι επιστροφές προσφύγων και μεταναστών στην Τουρκία.

Η οριακή κατάσταση συζητήθηκε σε ευρεία σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής την προηγούμενη Τρίτη και για ακόμη μια φορά αποφασίστηκε η «διαχείριση της υφιστάμενης κατάστασης» με τη μεταφορά ανθρώπων στην ενδοχώρα. Σύμφωνα με πληροφορίες, το επόμενο χρονικό διάστημα αναμένεται η δημιουργία άλλων 5.500 θέσεων στην ενδοχώρα, προκειμένου να μεταφερθεί κόσμος από τα νησιά ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες ενόψει του χειμώνα που έρχεται. Πρόκειται για την τακτική που εφαρμόζεται εντατικά τους τελευταίους μήνες, με στόχο την αποσυμφόρηση των νησιών, ο οποίος βέβαια δεν επιτυγχάνεται αφού οι νέες αφίξεις από την Τουρκία είναι αριθμητικά περισσότερες. Από 18 Ιουνίου έως 2 Σεπτεμβρίου, 5.289 άτομα μεταφέρθηκαν από τα νησιά στην ενδοχώρα. Την ίδια στιγμή από τις αρχές Ιουνίου έως τις 26 Αυγούστου ήρθαν στα ελληνικά νησιά 7.907 αιτούντες άσυλο. Οσον αφορά τις επιστροφές στην Τουρκία δεν ξεπερνούν τα 1.700 άτομα.

Τον Μάρτιο του 2016, όταν τα ευρωπαϊκά κράτη έκλεισαν το ένα μετά το άλλο τα σύνορά τους στους αιτούντες άσυλο που χρησιμοποιούσαν την Ελλάδα ως διάδρομο για να μεταβούν στην Ευρώπη, στη χώρα μας εγκλωβίστηκαν 36.000 μετανάστες και πρόσφυγες, σύμφωνα με τους υπολογισμούς, ενώ περίπου 1.500 άτομα έφθαναν καθημερινά στα ελληνικά νησιά από την Τουρκία. Στις 26 Απριλίου 2016, έναν μήνα μετά τη συμφωνία για την κοινή δήλωση Ελλάδας – Τουρκίας και ενώ οι μεταναστευτικές ροές από την Τουρκία είχαν μειωθεί δραστικά (ενδεικτικά 12 άτομα τη συγκεκριμένη ημέρα), στα hotspots των νησιών (Λέσβος, Χίος, Σάμος, Λέρος, Κως) βρίσκονταν συνολικά 7.959, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου.

Υπό αυτές τις συνθήκες, η δέσμευση του υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής Δημήτρη Βίτσα ότι έως το τέλος του μήνα στα νησιά θα βρίσκονται λιγότερα από 10.000 άτομα, δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί. «Κάνουμε ό,τι μπορούμε αλλά η κατάσταση είναι δύσκολη», δηλώνει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου. Χαρακτηριστικά, ο κ. Βίτσας απαντώντας σε επιστολή του δημάρχου Λέσβου, Σπύρου Γαληνού, που ζητεί για άλλη μια φορά την άμεση αποσυμφόρηση της Μόριας, παραδέχθηκε: «Πραγματικά η κατάσταση στο ΚΥΤ (Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης) Μόριας είναι πολύ δύσκολη έως οριακή». Στη Μόρια βρίσκονται πάνω από 8.500 άτομα, ενώ ο χώρος έχει τη δυνατότητα να φιλοξενήσει δύσκολα και ύστερα από μετατροπές έως 3.100 άτομα. «Στο ΚΥΤ (hotspot) στη Μόρια διαμένουν 58 διαφορετικές εθνικότητες, ο υπερπληθυσμός προκαλεί συνέχεια προβλήματα και συγκρούσεις», τονίζει στην «Κ» ο διοικητής της δομής Γιάννης Μπαλμπακάκης.

Το «σχέδιο» του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής είναι μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα να φύγουν από τη Μόρια περίπου 2.000 άτομα που έχουν κριθεί ευάλωτα. Περίπου 2.500 θέσεις αναμένεται να προκύψουν από τη μίσθωση διαμερισμάτων στους δήμους Βόλβης και Στυλίδας και από την ενοικίαση ξενοδοχείου στα Γρεβενά. Οι σχετικές διαδικασίες μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, βρίσκονται στο στάδιο ολοκλήρωσης. Ακόμη 1.500 θέσεις αναμένεται να δημιουργηθούν με την αύξηση της χωρητικότητας των υπαρχόντων camps, ενώ και τα ενοικιαζόμενα διαμερίσματα προβλέπεται να αυξηθούν. Ετσι, με μεγάλη προσπάθεια θα στεγαστεί πληθυσμός που ισούται αριθμητικά με τις αφίξεις στα νησιά μόνο των δύο τελευταίων μηνών!

Άθλιες συνθήκες στη Μόρια

Χαρακτηριστικό της… αποτελεσματικότητας του κρατικού μηχανισμού είναι η περίπτωση της αναβάθμισης του αποχετευτικού συστήματος της Μόριας που εκκρεμεί από το 2016. Οταν φτιάχτηκε το hotspot, το σύστημα αποχέτευσης προβλέφθηκε για την εξυπηρέτηση 800 ατόμων.

Σύντομα φάνηκε ότι ο πληθυσμός θα ήταν μεγαλύτερος, οπότε και ξεκίνησαν οι διαδικασίες αναβάθμισης του συστήματος.

Πριν από ένα χρόνο και δύο μήνες, τον Ιούνιο του 2017, υπογράφηκε η σχετική μελέτη ώστε το αποχετευτικό σύστημα να μπορεί να εξυπηρετεί 3.500 άτομα και το υπουργείο Αμυνας ανέλαβε το έργο σε συνεργασία με τη ΔΕΗΑΛ Λέσβου. Ομως ακόμα οι εργασίες δεν έχουν ξεκινήσει, παρά το γεγονός ότι το ευρωπαϊκό κονδύλι ύψους 390.000 έχει εγκριθεί. «Κάθε μήνα ξοδεύουμε 80.000 ευρώ στα βοθροφόρα οχήματα. Τόσους μήνες έχουμε ξοδέψει πολύ περισσότερα από τον προϋπολογισμό του έργου, πετάμε χρήματα», τονίζει ο διοικητής του καταυλισμού στη Μόρια Γιάννης Μπαλμπακάκης.

«Μολύνονται τα χωράφια, τα λύματα τρέχουν στον δρόμο, πολλές φορές οι άνθρωποι που δουλεύουν στην πύλη πατάνε πάνω στα λύματα», περιγράφει την κατάσταση ο διοικητής, που όπως τονίζει δεν γνωρίζει τον λόγο της καθυστέρησης, δεδομένου ότι πρόκειται για ευρωπαϊκά κονδύλια. Οι εργαζόμενοι στο hotspot χθες και σήμερα απέχουν από τις υπερωρίες στη δομή, προκειμένου, όπως τονίζουν, «να ενημερωθεί η Αθήνα για το πρόβλημα».