Παρά το γεγονός πως οι επενδύσεις σε έργα υδρογόνου έχουν βρεθεί πολλές φορές στο επίκεντρο των συζητήσεων για την ενέργεια στην Ελλάδα, δεν είναι λίγα τα έργα που το τελευταίο διάστημα δείχνουν βαλτωμένα. Λίγες ημέρες πριν έγινε γνωστή η είδηση ότι το επενδυτικό σχέδιο της Advent Technologies για «την μονάδα κατασκευής συστημάτων κυψελών καυσίμου και συστημάτων ηλεκτρόλυσης», απεντάχθηκε από το ΣΔΑΜ (Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης). Σχεδόν ταυτόχρονα, έγινε γνωστή και η μη υλοποίηση μέσω του ΣΔΑΜ της δεύτερης επένδυσης που είχε ενταχθεί στα Σημαντικά Έργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (IPCEI) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και θα υλοποιούσε στη Δυτική Μακεδονία η B&T Composites. Αφορούσε επένδυση 18 εκατ. ευρώ σε τεχνολογίες αποθήκευσης υδρογόνου. «Οφείλουμε ως χώρα να κάνουμε όλες τις απαραίτητες ενέργειας ώστε να μην απεντάσσονται παραγωγικές βιομηχανικές επενδύσεις. Πολύ περισσότερο βέβαια σε τέτοιες επενδύσεις που μπορούν να δημιουργήσουν προστιθέμενη αξία στη Δυτική Μακεδονία που βιώνει μία ταχεία ενεργειακή και οικονομική μετάβαση», δήλωσε στο energygame.gr ο Νικόλαος Ντάβος, Συνιδρυτής και Διαχειριστής του CLUBE (Cluster Βιοοικονομίας και Περιβάλλοντος Δυτικής Μακεδονίας). Ωστόσο, το ισχυρό επιχειρηματικό ενδιαφέρον, η μεγάλη στήριξη από την ΕE, και η εντυπωσιακή πρόοδος που έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια σε ερευνητικό επίπεδο δεν αρκούν, ώστε να αρθεί η επιφυλακτικότητα που παρουσιάζει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) υποστηρίζοντας ότι «οι τεχνολογίες για την παραγωγή υδρογόνου δεν είναι ώριμες».

Και ενώ σημαντικά έργα, ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος ακυρώνονται το ένα μετά το άλλο, η αγορά προσπαθεί «να μείνει όρθια» με όχημα τη Hellenic Hydrogen (κοινοπρακτική εταιρεία των Motor Oil και ΔEH), και τις επενδύσεις των Motor Oil, Helleniq Energy και πρόσφατα της ΔΕΠΑ Εμπορίας. Το πρόγραμμα ενεργειακής μετάβασης στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ύψους 4 δισ. ευρώ, που αναπτύσσει ο όμιλος Motor Oil έχει ως βασικό μοχλό το υδρογόνο. Το mega project «Blue Med» των 350 εκατ. ευρώ και της συμμετοχή του στο κοινοπρακτικό σχήμα της Hellenic Hydrogen (51% MOH – 49% ΔΕΗ). Tο “Blue Med” είναι ένα ολιστικό πρόγραμμα που αναπτύσσεται στις εγκαταστάσεις του διυλιστηρίου της Κορίνθου και αποτελεί ένα «σύμπλεγμα» πολλών έργων σε όλη την αλυσίδα αξίας υδρογόνου. Την ανάπτυξή του θα αναλάβει να τρέξει η Hellenic Hydrogen. Το Blue Med «σπάει» σε πολλά υποέργα. Η υλοποίησή τους γίνεται μέσω κοινοτικών χρηματοδοτικών προγραμμάτων: τα «Ephyra» και «Trieres» χρηματοδοτούνται από τα Προγράμματα Horizon Europe και Clean Hydrogen Alliance, το «Iris» από το European Innovation Fund, και τα «REA» και «REAH2» από τα Connecting Europe Facility και Transport. Στο πλαίσιο του «Blue Med» που αφορά την παραγωγή υδρογόνου, τα έργα Ephyra και Trieres βρίσκονται σε στάδιο ωρίμανσης. Ο σχεδιασμός του έργου Ephyra περιλαμβάνει την εγκατάσταση μονάδας παραγωγής υδρογόνου (30 MW) από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) σε βιομηχανική κλίμακα, με τη χρήση τεχνολογίας ηλεκτρόλυσης μεγάλης κλίμακας, η οποία θα ενσωματωθεί στις βιομηχανικές λειτουργίες του διυλιστηρίου της Motor Oil. Το έργο ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2023, έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2028.

Επενδύσεις για την παραγωγή «πράσινου» υδρογόνου υλοποιεί, όπως είναι γνωστό και η Helleniq Energy, μέσα στην επόμενη δεκαετία, στο διυλιστήριο της Θεσσαλονίκης και της Ελευσίνας θα γίνουν επενδύσεις που θα πλησιάσουν τα 4 δισ. ευρώ. Στο διυλιστήριο της Θεσσαλονίκης θα κατασκευαστεί φωτοβολταϊκός σταθμός από το ρεύμα του οποίου θα παράγεται «πράσινο» υδρογόνο με τη μέθοδο της ηλεκτρόλυσης όπου το νερό θα διασπάται σε υδρογόνο και οξυγόνο. Το υδρογόνο είναι απαραίτητο στα διυλιστήρια επειδή αποθειώνει τα καύσιμα. Στη Θεσσαλονίκη θα παράγεται «πράσινο» υδρογόνο επειδή η ενέργεια θα προέρχεται από ΑΠΕ. Επιλέχθηκε το διυλιστήριο της Θεσσαλονίκης για την επένδυση αυτή επειδή έχει το μικρότερο capacity, άρα χρειάζεται και τη μικρότερη επένδυση. Στα άλλα δύο διυλιστήρια του ομίλου σε Ελευσίνα και Ασπρόπυργο η αποθείωση των καυσίμων θα εξακολουθήσει να γίνεται από «μπλε» υδρογόνο το οποίο παράγεται από ορυκτά καύσιμα (φυσικό αέριο ή αργό πετρέλαιο) με ταυτόχρονη δέσμευση του παραγόμενου διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Η πρώτη επένδυση της Hellenic Hydrogen, -της κοινοπραξίας που σύστησαν στην εγχώρια ενεργειακή αγορά, η Motor Oil (51%) και η ΔΕΗ (49%)-, η μονάδα ηλεκτρόλυσης «North Project 1» στο Αμύνταιο για την παραγωγή «πράσινου» υδρογόνου, θα μπορούσε να τεθεί σε λειτουργία το 2027, εάν προχωρήσει εντός του έτους τόσο η θέσπιση από την κυβέρνηση του σχετικού νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου όσο και η έναρξη της ένταξης του έργου για χρηματοδότηση.

«Υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον στην Ελλάδα, δεν υπάρχει ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο»

Ο κ. Ντάβος πάντως θεωρεί, χαρτογραφώντας την αγορά, πως το επενδυτικό ενδιαφέρον υπάρχει και από μεγάλους ενεργειακούς ομίλους αλλά και από μικρομεσαίες εταιρείες και επενδυτές. «Το επενδυτικό ενδιαφέρον υπάρχει κυρίως από μεγάλους ενεργειακούς ομίλους αλλά και από μικρομεσαίες εταιρείες και επενδυτές. Στην Ελλάδα, όμως, δεν έχουμε θέσει ακόμα ξεκάθαρους στόχους με αντίστοιχες χρηματοδοτήσεις, δεν έχουμε εθνική στρατηγική και ένα ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο. Αυτό δημιουργεί αμφιβολίες και φυσικά σημαντικές καθυστερήσεις. Ενώ παρουσιάζεται μεγάλη κινητικότητα σε επίπεδο ελληνικής αγοράς, αυτό δεν αποτυπώνεται στο κομμάτι των εξαγγελιών του υπουργείου, ούτε στο κομμάτι των στόχων του ΕΣΕΚ (Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα)». Μάλιστα, όπως σχολίασε στο energygame.gr δεν γίνεται καμία αναφορά σε στόχους εγκατεστημένης ισχύος μονάδων ηλεκτρόλυσης, όπως ακριβώς έχει ανακοινώσει η ΕΕ με την Ευρωπαϊκή Στρατηγική Υδρογόνου, η οποία έχει θέσει ως Ευρωπαϊκό στόχο να φτάσει τα 40 GW μέχρι το 2030. Ο στόχος αυτός φυσικά είναι πολύ δύσκολα επιτεύξιμος σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις είναι καλύτερα να θέτεις υψηλούς στόχους παρά να μην θέτεις καθόλου στόχους όπως η χώρα μας. Το ΕΣΕΚ έρχεται ως έναν βαθμό σε αντίθεση με τους στόχους που ξεκάθαρα έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θ. Σκυλακάκης έχει ρίξει τις προσδοκίες της αγοράς υποστηρίζοντας σε παλαιότερες δηλώσεις του ότι οι τεχνολογίες για την παραγωγή υδρογόνου δεν είναι ώριμες, η χώρα δεν έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στον τομέα, και συνεπώς δεν μπορούν να διατεθούν εθνικά κονδύλια παρά μόνον για πιλοτικά έργα, ώστε να έχουμε προετοιμασία για μια μελλοντική περίοδο όπου, πιθανόν, η τεχνολογία θα έχει εξελιχθεί. «Η δυσπιστία που υπάρχει από πλευράς ΥΠΕΝ συνδέεται με την εσφαλμένη πεποίθηση πως η τεχνολογία του υδρογόνου δεν είναι ώριμη και πως η χώρα δεν διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα σε αυτόν τον τομέα. Ωστόσο, εμείς πιστεύουμε ακριβώς τα αντίθετα με βάση όλα αυτά που έχουμε δει όλα αυτά τα χρόνια ενασχόλησης αλλά και με βάση όλων αυτών που συμβαίνουν γύρω μας και πραγματικά αυτή τη θέση του Υπουργείου δεν την κατανοούμε. Η χώρα μας έχει ξεκάθαρα συγκριτικά πλεονεκτήματα σε μία τεχνολογία αιχμής που θα είναι κρίμα να μην τα εκμεταλλευτεί», δήλωσε ο κ. Ντάβος. Το υδρογόνο δεν είναι κάτι άγνωστο για τη χώρα, παράγεται στα διυλιστήρια και στην βιομηχανία λιπασμάτων σε μεγάλες ποσότητες εδώ και δεκαετίες. Και συμπλήρωσε πως «οφείλει η Ελλάδα να θέσει ξεκάθαρους στόχους που θα συνδέσει με τις αντίστοιχες χρηματοδοτήσεις», να ξεκινήσει η εκβιομηχάνιση της τεχνολογίας, να δημιουργηθεί μία οικονομία κλίμακας σε εθνικό επίπεδο πράγμα που θα ενισχύσει την οικονομία του υδρογόνου για ολόκληρη την Ευρώπη. Θα είναι κρίμα να χάσει η Ευρώπη -και σε αυτή την τεχνολογία όπως και στα φωτοβολταϊκά- την τεχνολογική υπεροχή που αυτή τη στιγμή διαθέτει».

Συγκρίνοντας την αγορά της Ελλάδας με αυτή της Ευρώπης ο Ν. Ντάβος ανέφερε σε αυτό το πλαίσιο πως από το 2019 και μετά, υπάρχει μία «ένεση ενίσχυσης» σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την προώθηση των τεχνολογιών υδρογόνου. «Αυτή τη στιγμή, γίνεται ένα ράλι επενδύσεων σε ολόκληρη την Ευρώπη, ώστε η ήπειρος να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο όσον αφορά την εν λόγω τεχνολογία και να μη χάσει το τρένο της ανταγωνιστικότητας σε σχέση με άλλες χώρες όπως είναι οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ιαπωνία και η Νότιος Κορέα». Κοινώς, η βιομηχανική πολιτική της ΕΕ για το ανανεώσιμο υδρογόνο χρειάζεται να αναμετρηθεί με την πραγματικότητα. «Η Ευρώπη προσπαθεί να το επιτύχει κυρίως μέσω χρηματοδότησης. Πρόκειται για μια τεχνολογία που είναι μεν ώριμη αλλά απαιτεί την εκβιομηχάνισή της γιατί παραμένει ακριβή. Αυτή η εκβιομηχάνιση σε συνδυασμό με την φθηνή ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια και τις απαραίτητες αρχικά επιδοτήσεις θα την κάνουν οικονομικά προσιτή και συγκρίσιμη με άλλες τεχνολογίες. Όπως συνέβη στο παρελθόν και με άλλες ενεργειακές τεχνολογίες αιχμής. Η Ευρώπη έχει θεσπίσει διάφορους μηχανισμούς επιδότησης και ενίσχυσης για το υδρογόνο, διότι θεωρεί εξαιρετικά κρίσιμο να αναπτυχθούν τόσο οι μονάδες παραγωγής όσο και η ίδια η τεχνολογία εντός της», ανέφερε μιλώντας για την ευρωπαϊκή στρατηγική.

«Αναζητείται ισορροπία μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης»

Αυτή τη στιγμή, πάντως, η ΕΕ αγωνίζεται να εμποδίσει την κυριαρχία της Κίνας στο καύσιμο του μέλλοντος, αν όχι και του παρόντος, στο καθαρό υδρογόνο. «Υπάρχει αυτή τη στιγμή μία αναμονή για τις εξελίξεις. Κάποια έργα αλλάζουν τα χρονοδιαγράμματα υλοποίησής τους και πάνε λίγο πιο πίσω. Η Ευρώπη προσπαθεί να βρει λύσεις, γιατί το κομμάτι της παραγωγής δεν συμπίπτει με το κομμάτι της κατανάλωσης και της ζήτησης. Αναζητείται αυτή η ισορροπία, η οποία είναι αναγκαία, ειδάλλως δημιουργούνται στρεβλώσεις και δυσκολίες στην ανάπτυξης της αγοράς. Πρέπει να αναπτύσσονται παράλληλα τόσο η παραγωγή όσο και η ζήτηση. Αλλά αυτή είναι μία δύσκολη εξίσωση, γιατί είναι μεν αρκετά περίπλοκες τεχνικά οι αναγκαίες υποδομές και δε μεγάλες και οι επενδύσεις που απαιτούνται. Επομένως, κάποια έργα μετατίθενται χρονικά. Δυστυχώς η ΕΕ έχει μία παράδοση στο να κινείται αργά, υπάρχει μία δυσκαμψία. Είναι μία αναμενόμενη εικόνα, ιδίως αφού μιλάμε για μία τεχνολογία που τώρα αυξάνεται σε κλίμακα», σημείωσε ο κ. Ντάβος.

Όπως τέλος δήλωσε ο κ. Ντάβος, παραμένει αισιόδοξος τόσο για την Ελληνική όσο και για την Ευρωπαϊκή πορεία της οικονομίας του υδρογόνου. «Όσοι αμφισβητούν την οικονομία του υδρογόνου στην Ελλάδα, καλά θα κάνουν να ρίξουν μια ματιά στις διεθνείς και ευρωπαϊκές εξελίξεις. Οι τεχνολογίες υδρογόνου αποτελούν ήδη αναπόσπαστο κομμάτι της ενεργειακής μετάβασης και θα είναι κρίμα για την χώρα μας να μην αξιοποιήσει σε μέγιστο βαθμό τα πολλαπλασιαστικά οφέλη που μπορεί να έχει η ταχεία ανάπτυξη αυτής της τεχνολογίας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη».

Πηγή: energygame.gr

Ιωάννα Κωσταδήμα