Νέο μακροοικονομικό σενάριο θα καταρτίσει τον Απρίλιο το υπουργείο Οικονομικών, ενσωματώνοντας στις αναθεωρημένες εκτιμήσεις τις εκπλήξεις, θετικές και αρνητικές, από το μέτωπο της ανάπτυξης το περασμένο έτος, του πληθωρισμού και των τιμών της ενέργειας τους τελευταίους μήνες. Το «ταμείο» του Απριλίου θα είναι αυτό που θα κρίνει τελικά εάν θα υπάρξει και πόσο θα είναι το πακέτο στήριξης των ασθενέστερων εισοδηματικά τάξεων, με φόντο την έκρηξη του πληθωρισμού.

Χθες η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε πληθωρισμό στο 6,2% τον Ιανουάριο, τον υψηλότερο από το 1997. Οι επιμέρους δείκτες που συνθέτουν το 6,2% δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνείας. Το μεγαλύτερο μέρος των πληθωριστικών πιέσεων τροφοδοτούν οι εκρηκτικές τιμές της ενέργειας, οδηγώντας τους επιμέρους δείκτες «Στέγαση» σε πληθωρισμό 22,6% και «Μεταφορές» 11,1%. Επιμέρους οι τιμές του φυσικού αερίου σε δωδεκάμηνη βάση εμφανίζουν αύξηση 154,8%, στον ηλεκτρισμό 56,7%, στα καύσιμα 21,6% και στο πετρέλαιο θέρμανσης 36%.

Στο καλάθι της νοικοκυράς οι πιέσεις είναι σαφώς μικρότερες. Αυτό όμως δεν τις κάνει ανεπαίσθητες. Δεν είναι ο απόλυτος εφιάλτης της ενέργειας, αλλά οι ανατιμήσεις είναι εδώ και κατά περίπτωση είναι μεγάλες. Σε επίπεδο δείκτη, η «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» έτρεξε με ρυθμό 5,2% ενώ ο δείκτης «Ένδυση- Υπόδηση» εμφανίζει μεταβολή 7%. Η ακρίβεια έχει περάσει χωρίς αμφιβολία στο καλάθι της νοικοκυράς και στο λιανεμπόριο.

Για τη «φωτιά» στους λογαριασμούς ρεύματος και φυσικού αερίου, η κυβέρνηση έχει επιστρατεύσει μηνιαίες επιδοτήσεις 350-400 εκατ. ευρώ. Μέχρι τώρα, τα λεφτά βγαίνουν από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, χωρίς να χρειάζεται να συνδράμει ο κρατικός προϋπολογισμός. Αν ο ενεργειακός εφιάλτης κρατήσει πολύ ακόμα, πέραν του πρώτου εξαμήνου, θα χρειαστεί το υπουργείο Οικονομικών να βάλει το χέρι στην «τσέπη» του κρατικού προϋπολογισμού.

Η εξέλιξη αυτή εξηγεί εν μέρει γιατί υπάρχει κυβερνητική αυτοσυγκράτηση στο στόρι των παροχών. Εφεδρείες για ώρα ανάγκης καθώς κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια τον ορίζοντα της ενεργειακής κρίσης, πολύ περισσότερο δε από την ώρα που στην εξίσωση μπήκε και η απειλή σύρραξης -με αρκετά μπρος πίσω- στην Ουκρανία.

Η δεύτερη και πλέον κρίσιμη παράμετρος για την προσγείωση του αφηγήματος νέων παροχών σχετίζεται με την απόφαση της κυβέρνησης να κρατήσει με νύχια και με δόντια το πρωτογενές έλλειμμα εκεί ακριβώς που περιγράφεται στον προϋπολογισμό, στο 1,4% του ΑΕΠ.

Παρέκκλιση από τον στόχο θεωρείται δεδομένο -στις νέες συνθήκες νομισματικής πολιτικής και υπό την προοπτική επαναφοράς στόχων και κανόνων δημοσιονομικών το 2023- πως θα προκαλούσε την (υπερ)αντίδραση των αγορών στο κόστος δανεισμού του δημοσίου. Σε όλες τις χώρες της ευρωζώνης οι αποδόσεις των ομολόγων αυξάνονται, όμως η Ελλάδα καταγράφει πολλαπλάσια αύξηση του spread έναντι του γερμανικού δεκαετούς τίτλου, πληρώνοντας το τίμημα του υψηλότερου δημόσιου χρέους της ευρωζώνης και της ανυπαρξίας επενδυτικής βαθμίδας.

Στον ορυμαγδό της ενεργειακής κρίσης και των πιέσεων που προκαλούνται από τη σύσφιξη νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής υπάρχει και μια θετική έκπληξη, η οποία ξαναγράφει το μακροοικονομικό μοντέλο: ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας πέρυσι θα αποδειχθεί πολλαπλάσιος των αρχικών εκτιμήσεων.

Μετά από τρεις αναθεωρήσεις, ο προϋπολογισμός έβαλε τον πήχη στο 6,9% και τώρα με ασφάλεια στο υπουργείο Οικονομικών εκτιμούν ανεπισήμως πως θα πάμε ίσως και πάνω από 8,5% (μεταξύ 9% και 9,5% εκτιμούν ΤτΕΕΛΛ +2,50% και ΙΟΒΕ). Για το 2022, δε, η Κομισιόν βάζει τον πήχη κοντά στο 5%, όταν το υπουργείο Οικονομικών προέβλεπε 4,5%. Η πρόβλεψη αυτή στηρίχθηκε στην παραδοχή ότι τα έσοδα από τον τουρισμό θα φτάσουν φέτος στο 80-85% των αντίστοιχων του 2019, πλην όμως, αν πράγματι η πανδημία κλείσει τον κύκλο της και αποφευχθεί η σύρραξη στην Ουκρανία, υπάρχει το περιθώριο ακόμα και να ξεπεράσουμε φέτος τα έσοδα του 2019.

Όλα τα παραπάνω οδηγούν σε αυξημένες πιθανότητες να προκύψει πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος τον Απρίλιο, όταν θα καταρτίζονται οι προβλέψεις του νέου Προγράμματος Σταθερότητας, το οποίο θα σταλεί στην Κομισιόν, εφόσον δεν ανακύψουν νέες δυσάρεστες εκπλήξεις.

Τον δημοσιονομικό αυτό χώρο, η κυβέρνηση διατυμπανίζει πως θα αξιοποιήσει με φειδώ και σύνεση, με το βλέμμα στην επιστροφή στα πρωτογενή πλεονάσματα από του χρόνου. Με αυτά τα δεδομένα, το επικρατέστερο σενάριο προβλέπει την επανάληψη του σκηνικού των Χριστουγέννων, όταν οι χαμηλοσυνταξιούχοι έλαβαν επίδομα 250 ευρώ και οι δικαιούχοι ΚΕΑ, διπλό επίδομα. Στο σενάριο αυτό, οι εκλογές θα γίνουν όπως διαβεβαιώνει ο πρωθυπουργός το 2023.