«Αλλάζει ο Καλλικράτης», «Ανασχεδιάζουμε τον χάρτη της χώρας»…

Φράσεις που ακούσαμε τους προηγούμενους μήνες και οι οποίες αποτυπώνουν τις προθέσεις της κυβέρνησης για δομικές αλλαγές στη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας, σε επίπεδο Δήμων και Περιφερειών.

Η «εποχή» Ραγκούση, για την κυβέρνηση, φαντάζει “αναχρονιστική” και οι δυσλειτουργίες των ΟΤΑ κατά ένα μέρος, βρίσκουν εύκολο «πάτημα» στη μη εφαρμογή διατάξεων που απορρέουν από τις αδυναμίες του «Καλλικράτη».

Πότε όμως είναι η “σωστή (πολιτική) στιγμή” να γίνουν παρεμβάσεις στον αυτοδιοικητικό χάρτη της χώρας;

Την απάντηση αυτή έδωσε στο πρωτοχρονιάτικο μήνυμά του ο Πρωθυπουργός ξεδιπλώνοντας τις προθέσεις της κυβέρνησης. Όπως είπε:

«Το 2017 θα είναι και χρονιά σημαντικών αλλαγών στην τοπική αυτοδιοίκηση. Με την ενίσχυση του ρόλου της, τη μεταρρύθμιση του Καλλικράτη, την αναλογικότερη  εκπροσώπηση των πολιτών σε όλες τις βαθμίδες της».

Με βάσει τις παραπάνω εξαγγελίες επιβεβαιώνεται ότι η μεταρρύθμιση του «Καλλικράτη», η οποία θα περιλαμβάνει την αλλαγή επί το αναλογικότερο του εκλογικού συστήματος στις Αυτοδιοικητικές εκλογές, απαριθμείται ως μία από τις σημαντικές παρεμβάσεις του νέου έτους.

Προς αυτή την κατεύθυνση, εντείνει τη δράση της η “ανανεωμένη” Επιτροπή για την αναθεώρηση του Καλλικράτη η οποία είχε συσταθεί στις 9 Ιουνίου 2016 από τον πρώην υπουργό Εσωτερικών Παναγιώτη Κουρουμπλή, οι εργασίες της έληξαν πέντε μήνες μετά (9 Νοεμβρίου) και 40 ημέρες μετά, στις 27 Δεκεμβρίου, ο νέος υπουργός Πάνος Σκουρλέτης παρέτεινε τη λειτουργία της έως το τέλος Φεβρουαρίου του 2017.

“Αγκάθι” ο εκλογικός νόμος

Ωστόσο, αν και όλοι συμφωνούν ότι πρέπει να υπάρξει μεταρρύθμιση στον “Καλλικράτη”, “αγκάθι” αποτελεί ο εκλογικός νόμος, καθώς η κυβέρνηση προτίθεται να θεσπίσει την απλή αναλογική στην εκλογή δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων, δεν έχει όμως ανοίξει τα χαρτιά της για το πώς για παράδειγμα θα εκλέγονται δήμαρχοι και περιφερειάρχες.

Ο πρωθυπουργός είχε μιλήσει καθαρά για θέσπιση της απλής αναλογικής στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές τον περασμένο Σεπτέμβριο, ενώ και πριν μερικές ημέρες ο αρμόδιος υπουργός Εσωτερικών Πάνος Σκουρλέτης είχε επίσης υποστηρίξει -για μια ακόμη φορά- ότι «είναι ώριμο πλέον να υιοθετήσουμε την απλή αναλογική στην αυτοδιοίκηση».

Για το θέμα βρίσκεται υπ’ ατμόν και η ΚΕΔΕ (12 τομές/3 κόκκινες γραμμές) επιθυμώντας «πρώτα μεταρρύθμιση του κράτους και μετά αλλαγή του εκλογικού νόμου».

Χαρακτηριστικό είναι το παρακάτω (σχετικό) απόσπασμα του ψηφίσματος στο Συνέδριο της Θεσσαλονίκης: «Η ΚΕΔΕ δεν συζητά την αλλαγή του εκλογικού συστήματος ανάδειξης των δημοτικών αρχών, πριν ολοκληρωθεί προηγουμένως ο διάλογος για τη μεταρρύθμιση του Κράτους. Η ΚΕΔΕ διαφωνεί με την προτεινόμενη από την Κυβέρνηση αλλαγή του εκλογικού συστήματος (απλή αναλογική), διότι αυτή οδηγεί, στην πράξη, σε ακυβερνησία και διάλυση των δήμων».

Το χρονοδιάγραμμα και οι υπόλοιπες αλλαγές

Το προσεχές διάστημα (σύμφωνα με όσα είχαν ειπωθεί στο ίδιο Συνέδριο) προγραμματίζεται κοινό συνέδριο ΚΕΔΕ και ΕΝΠΕ για θέματα όπως μεταφορά αρμοδιοτήτων, πόροι κ.α., στο πλαίσιο της επιχειρούμενης μεταρρύθμισης.

Στο σημείο αυτό, οφείλουμε να θυμίσουμε, πώς οι αρχικές «δεσμεύσεις» έλεγαν ότι το εγχείρημα της αλλαγής του “Καλλικράτη” επρόκειτο να ολοκληρωθεί στο τέλος του 2016, πριν μοιραστεί (και πάλι) η υπουργική τράπουλα.

Όσον αφορά τις υπόλοιπες αλλαγές, αρμόδια στελέχη, υπουργοί αλλά και ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, σε περιοδείες τους, πριν λίγους μήνες, έκαναν λόγο για αλλαγές «με τη σύμφωνη γνώμη των τοπικών κοινωνιών», δημιουργώντας γόνιμο «έδαφος» προς συζήτηση αλλά και ικανοποιώντας αυτοδιοικητικά ώτα.

Πρόκειται ωστόσο για μια αλλαγή που στην κυβέρνηση επιθυμούν να γίνει προσεκτικά. Διότι αποτελεί ένα δύσκολο εγχείρημα, με πολιτικό και οικονομικό ρίσκο, ικανό μέχρι και να ανατρέψει δημοσκοπικά δεδομένα.

Επιπλέον, οποιαδήποτε αλλαγή, ανοίγει παράλληλο πλαίσιο διαλόγου με τοπικές Αρχές, με «εμβόλιμα» αιτήματα από πλευράς δημάρχων, που αν δεν αντιμετωπιστούν σωστά, ίσως φέρουν στην επιφάνεια νέα μέτωπα.

Όλα αυτά λοιπόν, εντός του 2017, σε μια περίοδο που τα βασικά θέματα της χώρας εξακολουθούν βρίσκονται περισσότερο «εκτός» και λιγότερο «εντός» Ελλάδας ωστόσο, σύμφωνα με την κυβέρνηση, οι αλλαγές στην τοπική αυτοδιοίκηση είναι επιβεβλημένες και βρίσκονται σε «γραμμή» προτεραιότητας.

Τα υπουργεία Εσωτερικών και Διοικητικής Μεταρρύθμισης και οι υπουργοί Πάνος Σκουρλέτης και Όλγα Γεροβασίλη αντίστοιχα, δηλώνουν έτοιμοι να σηκώσουν το βάρος των αποφάσεων.

Άλλωστε σε πρόσφατες δηλώσεις του ο Πάνος Σκουρλέτης έδωσε (και πάλι) το στίγμα και μάλιστα το προσδιόρισε χρονικά. Όπως είπε:

«Η συζήτηση για αναθεώρηση του Καλλικράτη αναμένεται να ολοκληρωθεί περί τα μέσα του 2017».

Στην ίδια “γραμμή” και η Όλγα Γεροβασίλη, καθώς έχει τονίσει την αναγκαιότητα ύπαρξης ενός συνολικού μοντέλου διοίκησης, που θα ξεκινάει από τον εθνικό σχεδιασμό, θα περνάει στον περιφερειακό και μετά στους Δήμους και τις τοπικές κοινότητες, προκειμένου και η τοπική αυτοδιοίκηση να συμβάλει στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας.

Οριακές οι αλλαγές στο χωροταξικό

Παράλληλα, από το υπουργείο Εσωτερικών, ο γενικός γραμματέας, Κώστας Πουλάκης, έχει μιλήσει για οριακές αλλαγές στο χωροταξικό των δήμων, σημειώνοντας ότι η χάραξη των διοικητικών ορίων που έγινε με τον «Καλλικράτη», σε πολλές περιπτώσεις ακολούθησε ανορθολογικά και κάποιες φορές αδιαφανή κριτήρια, με αποτέλεσμα ορισμένες από τις συνενώσεις που έγιναν να είναι δυσλειτουργικές, διευκρίνισε ωστόσο, ότι  «αποτελεί συνειδητή επιλογή μας να μη θέσουμε εκ νέου θέμα «χωροταξικού», αλλά να αντιμετωπίσουμε με άλλους θεσμούς -κυρίως με την ενίσχυση των θεσμών εσωτερικής αποκέντρωσης των Δήμων και των Περιφερειών- το πρόβλημα».