«Όλες οι τέχνες δημιούργησαν τα δικά τους θαύματα. Η τέχνη της διακυβέρνησης των ανθρώπων ήταν η μόνη που έφτιαξε τέρατα»

Σαίν Ζυστ

Εμείς, όλοι οι αριστεροί, όλων των τάσεων, αποχρώσεων, διαφοροποιήσεων και πολιτικών αντιπαλοτήτων, βρεθήκαμε σύμφωνοι, τα τελευταία χρόνια, στη διαπίστωση ότι τα Μνημόνια αποτελούν συνταγή καταστροφής της κοινωνίας και των πολιτών. Σκοπός μας κατέστη ο αγώνας για την κατάργησή τους και η αναζήτηση άλλων δρόμων χάραξης της πολιτικής, μακριά από τις βάρβαρες  επιλογές της λιτότητας και του οικονομικού ολέθρου.

Τα πέντε χρόνια μνημονιακής πολιτικής διέλυσαν τον κοινωνικό ιστό της χώρας και την οικονομία, ενώ διαπέρασαν οριζοντίως κάθε πτυχή του δημόσιου βίου, μαζί και τα πολιτικά κόμματα.

Ο  ΣΥΡΙΖΑ, άλλοτε με μαεστρία κι άλλοτε λόγω συγκυριακών εξελίξεων, με αγώνα εντός κι εκτός κοινοβουλίου, καθώς και με συνεπή αντιμνημονιακό λόγο, κατάφερε να φτάσει στο τιμόνι της χώρας, με σαφή λαϊκή εντολή να βάλει φρένο στον κατήφορο. Πέτυχε να αναδείξει παγκοσμίως το ελληνικό ζήτημα και να θέσει σε δημόσιο διάλογο το θέμα του επαχθούς χρέους. Σε επίπεδο διακηρύξεων πρόταξε τις ανάγκες της κοινωνίας, έδωσε ελπίδα και άφησε υποθήκη το μεγαλειώδες «όχι» του δημοψηφίσματος.

Που πορεύεται ο ΣΥΡΙΖΑ;

Για κανένα απελευθερωτικό κίνημα δεν υπήρξε βασιλική οδός, από τη στιγμή μάλιστα που η αστική και ιμπεριαλιστική κυριαρχία δεν είναι απλά οικονομικών δεδομένων, αλλά και ιδεολογική.

Μετά την υπογραφή του τρίτου Μνημονίου, το κεφαλαιώδες πρόβλημα της ήττας και της νίκης, το πρόβλημα των νικητών και των ηττημένων, ξαναβρίσκεται μπροστά μας. Τίποτα δεν μπορεί να είναι ίδιο μετά από την ήττα, τίποτε δεν μπορεί να είναι όπως πριν.

Για όσους πίστεψαν ότι ασφαλής δρόμος για την πορεία μας ήταν ο «έντιμος συμβιβασμός» της νεοεκλεγείσας κυβέρνησης με τα κοράκια της ευρωζώνης, τα αποτελέσματα αποδεικνύουν το αντίθετο. Η δογματική αντίληψη, μερίδας του κόμματος, περί της νομισματικής ένωσης και η προσκόλληση σε έναν στείρο «ευρωπαϊσμό από τα πάνω», φέρανε μια ατιμωτική συμφωνία για τη χώρα και την Αριστερά.

Η διάψευση των προσδοκιών και η συντριβή μας στο επίπεδο των διαπραγματεύσεων θα καταχωρηθεί στο συλλογικό υποσυνείδητο ως ήττα συνολικά των αριστερών δυνάμεων. Η αφήγηση που ήθελε τους δανειστές να χορεύουν στους ρυθμούς μας, θα καταγραφεί ως πικρό αστείο. Την ίδια ώρα, όσοι υποστηρίζουν ότι μπορούμε να βγούμε από τα δεσμά των μνημονίων ψηφίζοντας νέα μνημόνια, τρέφουν αυταπάτες.

Με την ψήφιση του σκληρού πακέτου μεταρρυθμίσεων από την πλειοψηφία της Κ.Ο. του, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα είναι ποτέ ξανά ίδιος. Αν επιμείνει να ακολουθήσει τα χνάρια της πολιτικής των προκατόχων του μέχρι τέλους, το μέλλον του προδιαγράφεται σκοτεινό.  Επειδή μάλιστα, η ηθική στην πολιτική είναι πάνω απ’ όλα συνέπεια, ο ΣΥΡΙΖΑ, επιλέγοντας να βαδίσει τα πύρινα μονοπάτια των επιταγών της τρόικας θα έχει, αργά ή γρήγορα την τύχη όσων μέχρι τώρα διαχειρίστηκαν τις τύχες μας με εκβιαστικά διλήμματα και απειλές.

Η επιχειρηματολογία που θέλει την υπογραφή της συμφωνίας να αποτελεί μονόδρομο για να αποφύγουμε την καταστροφή, ακυρώνει αγώνες χρόνων, βάζει φρένο στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων και θέτει τέρμα στις ριζοσπαστικές διαθέσεις του κόσμου που εκδηλώθηκαν με το δημοψήφισμα. Η θέση δε ότι «στηρίζουμε την κυβέρνηση  για να μην επιστρέψουν Ν.Δ.- ΠΑΣΟΚ», απλά, ακυρώνει τον λόγο ύπαρξης της Αριστεράς.

Πως φτάσαμε εδώ;

Λέγεται συχνά πως ένας θεσμός πλησιάζει στο τέλος του, όταν χάνει την αίσθηση του σκοπού του. Στόχος του ΣΥΡΙΖΑ δεν υπήρξε ποτέ να βάλει την υπογραφή του σε κάποιο Μνημόνιο.

Από τη στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε στον προθάλαμο της διακυβέρνησης, αρνήθηκε να αντιληφθεί τα καθήκοντά του. Εγκλωβίστηκε απλά στο ρόλο του άφθαρτου, παραγνωρίζοντας ότι μπορεί στην ουσία- και όχι σε επίπεδο διακηρύξεων- να αποτελέσει ένα ανατρεπτικό και αναμορφωτικό κίνημα με οικουμενικές διαστάσεις. Να δείξει ότι δεν αποτελεί μία από τα ίδια, αλλά ότι πέρα από αυτόν δεν υπάρχει τίποτα άλλο, παρά ανακύκλωση των αδιεξόδων.

Παράλληλα, δεν κατάφερε ποτέ να γίνει κόμμα, με την αυστηρή έννοια του όρου, αλλά αποτέλεσε πολιτική ένωση ατόμων, με μικρές οργανώσεις και χωρίς κοινωνική αναφορά. Οι αναλύσεις του περιορίστηκαν σε έναν παρωχημένο «αριστερό κεϋνσιανισμό» με ολίγη γαρνιτούρα ψευδοανθρωπιστικής ιδεολογίας, ενώ οι ιδεολογικές- πολιτικές του εκπτώσεις στο δρόμο προς τη διακυβέρνηση της χώρας ήταν διαρκείς. Μιμούμενος αρχηγοκεντρικά κόμματα του παρελθόντος, περιορίστηκε σε συμμαχίες προσώπων, αντί κοινωνικών ομάδων και εργαζομένων. Έδωσε χώρο σε παλιές μεθόδους και ενίσχυσε την αντεπικοινωνία των «επάνω» με τους «κάτω». Θεοποίησε τη σχέση με τις μάζες μέσω των τηλεοράσεων και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αναπτύχθηκε ο μονόλογος της ηγεσίας και επιβίωσε η πλαδαρότητα παλιών σχημάτων της Αριστεράς.

«Σίσυφος»

Σίγουρα η σημερινή κατάσταση δεν μπορεί να θεωρηθεί πεπρωμένο. Οφείλουμε να ξαναρχίσουμε, όπως το παραμύθι του Σίσυφου, κουβαλώντας την πέτρα. Παραμύθι από το οποίο φτιαχνόμαστε και φτιάχνεται ό,τι αξίζει σε αυτή τη ζωή.

Για να μπορέσουμε να κάνουμε επανεκκίνηση πρέπει να συνειδητοποιήσουμε το κενό μέσα στο οποίο λειτουργούμε. Το κενό της πολιτικής, το κενό του κινήματος, το κενό των οργανώσεων μας και το κενό της πολιτικής μας ύπαρξης.

Το πεδίο της πολιτικής δεν κατοικείται ούτε από θεούς, ούτε από δαίμονες, αλλά από πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις. Ο καθένας επιλέγει τις δικές του. Η σωστή πλευρά του χαρακώματος, σε μια κοινωνία τόσο βαθιά κατακερματισμένη, πονεμένη, τόσο ετεροκαθοριζόμενη και αντιφατική, είναι αυτή που ήταν πάντα για την Αριστερά την ώρα που ξετυλίγεται το αέναο παιχνίδι της διαμάχης των ιδεών και το δράμα της πάλης των τάξεων.

Για την Αριστερά, οι δυνάμεις που στήριξαν το «όχι» στο δημοψήφισμα- εργαζόμενοι, άνεργοι, νέοι- , είναι οι ζωντανές μορφές κοινωνικής αλληλεγγύης και συνεργασίας κι εκεί οφείλει να βασιστεί. Σε αυτές μπορεί η πολιτική να νοηματοδοτηθεί ξανά και η Αριστερά να βρει τις πραγματικές πηγές έμπνευσής της.

Η παραίτηση ή η τακτική του «σφουγγαριού», να σβήσουμε δηλαδή ό,τι προηγήθηκε και μας σημάδεψε, είναι επικίνδυνη. Άλλο τόσο επικίνδυνη είναι η νεκροφιλία και η νοσταλγία, όπως και η άφεση στον ειδησιογραφικό- τηλεοπτικό ορυμαγδό των καιρών μας. Όλα αυτά μπορεί να μας ξεστρατίσουν από το στόχο μας.

«Δυστυχής είναι η γη που χρειάζεται έναν ήρωα»

Υπάρχει πολύς δρόμος μπροστά να διανύσουμε ανάμεσα στα προβλήματά μας και τους ατέρμονους συμβιβασμούς. Παρά τα κηρύγματα ορισμένων η ιστορία θα συνεχίζεται, με τα απρόβλεπτα και τα μπρος- πίσω της. Από την αρχή θα αρχίσει και η ιστορία της Αριστεράς, η οποία οφείλει να αποτινάξει τις βεβαιότητες και τα δόγματα που μας φέρανε μέχρι εδώ, αλλά και τις νέες απαντήσεις του συρμού, σαν κι αυτές που επιβάλλουν οι δανειστές.

Στο πλαίσιο αυτό,  δεν είναι οι σύγχρονοι Μεσσίες αυτοί που θα λύσουν τον γόρδιο δεσμό. Δυστυχής εξάλλου δεν είναι η γη που δεν γεννάει έναν ήρωα, όπως αναφέρεται στον Γαλιλαίο του Μπρεχτ, αλλά δυστυχής είναι η γη που χρειάζεται έναν ήρωα.

Η χειραφέτηση της κοινωνίας δεν μπορεί να επέλθει μέσα από σχεδιαγράμματα φωτεινών ηγεσιών. Μπορεί να πάρει σάρκα και οστά μέσα από τους αγώνες του λαού μας και την κοινή δράση για τους μικρούς ή τους μεγαλύτερους στόχους.

Στο πεδίο των κοινωνικών μαχών θα κριθεί για άλλη μια φορά και η αξιοπιστία της Αριστεράς. Μιας Αριστεράς η οποία οφείλει να είναι ριζοσπαστική και ανατρεπτική, ειδάλλως δεν θα υπάρξει.

(Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Αυγή» στις 22/7/2015)