Η νομική βοήθεια θεσμοθετήθηκε το 2004. Αν δεν έχετε την οικονομική δυνατότητα να πληρώσετε τις υπηρεσίες δικηγόρου, σας διορίζει το κράτος. Τα κριτήρια επιλογής είναι εισοδηματικά.

Το πρόβλημα είναι ότι το υπουργείο Δικαιοσύνης όχι μόνο μας έχει εμάς τους δικηγόρους πάνω από τρία χρόνια απλήρωτους, αλλά κυρίως μας εμπαίζει.

Αρμόδιος φορέας του υπουργείου Δικαιοσύνης για την καταβολή της αμοιβής των δικηγόρων για τις υποθέσεις νομικής βοήθειας είναι το ταμείο χρηματοδοτήσεως δικαστικών κτιρίων (ΤΑΧΔΙΚ).

Από την έναρξη του θεσμού της νομικής βοήθειας υπήρχε μια μεγάλη καθυστέρηση στην καταβολή των αμοιβών. Πριν την έναρξη της επιδημίας covid η καθυστέρηση ήταν περίπου 17 μήνες. Οι δικηγόροι κάκιστα ανεχθήκαμε το φαινόμενο. Αλλά δε μπορεί κανείς να γυρίσει το χρόνο πίσω. Ο γέγονε, γέγονε.

Από το 2020 το πράμα παράγινε. Πλέον περάσαμε την τριετία, χωρίς να υπάρχει ούτε μια στοιχειώδης εξήγηση γιατί συμβαίνει το φαινόμενο και τι πρόκειται να γίνει. Θα μας τα δώσει τα λεφτά μας ή όχι;

Ήδη από τον Απρίλιο του 2020 η ολομέλεια προέδρων δικηγορικών συλλόγων έθεσε το θέμα στον υπουργό Δικαιοσύνης Κ. Τσιάρα. Ο Τσιάρας απάντησε ότι “λεφτά υπάρχουν”, απλώς δεν επαρκεί το προσωπικό για να εκκαθαρίσει τις αιτήσεις (https://www.dsdr.gr/news/%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%83%CF%89%CF%80%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%BC%CE%AD%CE%BB/).

Μια στιγμή. Όταν όλα αυτά τα χρόνια που το ΤΑΧΔΙΚ πλήρωνε στους 17 μήνες θυμάμαι πολύ καλά ότι το αρμόδιο τμήμα εκτέλεσης δαπανών νομικής βοήθειας απασχολούσε έναν προϊστάμενο και 4 υπαλλήλους. Το θυμάμαι πολύ καλά. Όλο και για κάποιο λόγο τύχαινε να τους τηλεφωνήσω. Από την έναρξη της επιδημίας covid παρέμεινε ο προϊστάμενος, αλλά με μία μόνο υπάλληλο (https://taxdik.gr/contact/tilefonikos-katalogos/). Δεν ξέρω σε ποιον ακριβώς χρόνο και για ποιο λόγο αποχώρησαν οι άλλες τρεις υπάλληλοι.

Από το 2020 οι δικηγορικοί σύλλογοι Αθήνας και Πειραιά διέθεσαν στο ΤΑΧΔΙΚ τρεις ασκούμενες δικηγόρους για να βοηθήσουν στο έργο της εκκαθάρισης. Αντί να βελτιωθεί η κατάσταση χειροτέρεψε και συνεχίζει να χειροτερεύει.

Μη σας ακούγεται τίποτα ιδιαίτερο αυτή η “εκκαθάριση”. Τα δικαιολογητικά που στέλνει ο δικηγόρος για να πληρωθεί είναι απλά. Βεβαιώνει δικαστής ή γραμματέας του δικαστηρίου ότι πράγματι έκανε τη δουλειά για την οποία ζητάει την αμοιβή του. Επιπλέον τα έγγραφα στο ΤΑΧΔΙΚ τα στέλνει γραμματέας του δικαστηρίου. Κι αν δηλαδή λάθεψε ένας νέος δικηγόρος που πρώτη φορά στέλνει τέτοια χαρτιά, του το επισημαίνει ο γραμματέας. Τα χαρτιά φτάνουν στο ΤΑΧΔΙΚ διπλοτσεκαρισμένα. Κυριολεκτικά δηλαδή η “εκκαθάριση” είναι παιχνιδάκι. Το μόνο σοβαρό έργο στην όλη διαδικασία είναι ο έλεγχος αν ο δικηγόρος οφείλει στον ΕΦΚΑ, οπότε το ΤΑΧΔΙΚ πρέπει να του παρακρατήσει την αμοιβή και να την αποδώσει στο ασφαλιστικό ταμείο. Αλλά πόση ώρα λέτε να χρειάζεται για να πληκτρολογήσεις ένα ΑΦΜ στο ηλεκτρονικό σύστημα ΗΔΙΚΑ;

Επίσης αυτά που είπε ο Τσιάρας για το προσωπικό δεν αντέχουν σε κριτική. Αν ήθελε πραγματικά να λύσει το ζήτημα, θα εύρισκε πανεύκολα υπεράριθμους σε άλλες υπηρεσίες υπαλλήλους και θα τους έδινε το κατάλληλο κίνητρο για να ζητάνε αυτοί να τοποθετηθούν στις θέσεις αυτές. Δε χρειαζόταν καν να κάνει νέους διορισμούς. Ως υπουργός Δικαιοσύνης γνωρίζει πολύ καλά τις διατάξεις του δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα για τις μετατάξεις.

Αφού οι δικηγόροι έφτασαν στο μη περαιτέρω περιμένοντας τα χρήματά τους, ο Τσιάρας εισηγήθηκε τροποποίηση του νόμου, ώστε οι δικηγόροι να παίρνουν άμεσα τη μισή αμοιβή τους και τα υπόλοιπα όταν ολοκληρώνεται η εκκαθάριση. Η διάταξη ψηφίστηκε από τη Βουλή τον Οκτώβριο 2021.

Έτσι όμως από εκεί που το ΤΑΧΔΙΚ δε μπορούσε να κάνει μία εκκαθάριση τώρα πρέπει να κάνει τρεις: α. μία αρχική για το μισό ποσό, β. μία οριστική για τις κρατήσεις και το υπόλοιπο αποδιδόμενο στο δικαιούχο και γ. μια τελική για την τελική εκταμίευση, αφού παραληφθεί το φορολογικό παραστατικό.

Μόνο και μόνο για να εφαρμοστεί η νέα διαδικασία θα έπρεπε να διασφαλίσει ο Τσιάρας ότι το αρμόδιο τμήμα του ΤΑΧΔΙΚ θα απασχολεί τουλάχιστον 12 υπαλλήλους. Υπολογίζω ότι οι 4 υπάλληλοι που υπήρχαν παλιά έβγαζαν κουτσά στραβά τη δουλειά. Τώρα που η δουλειά έγινε τριπλή, χρειάζονται και τριπλάσιοι υπάλληλοι. Όλα αυτά απλά για να μη φορτώνονται και νέες ανεκκαθάριστες υποθέσεις. Ούτε λόγος για να μειωθούν οι χρονίζουσες υποθέσεις. Στην περίπτωση αυτή θα χρειάζονταν πάνω από 20 υπάλληλοι με το “ανοίγει τη μεγάλη τσάντα, βγάζει το μικρό τσαντάκι” (https://www.mothersblog.gr/paidi/ekpaideysi/story/54393/h-tsanta-kai-to-tsantaki-poioi-thymoyntai-ayto-to-keimeno-apo-to-anthologio-toy-dimotikoy) που εισηγήθηκε ο Τσιάρας.

Καλά καταλάβατε. Η υπαλληλος του ΤΑΧΔΙΚ από τον Οκτώβριο μέχρι σήμερα έμεινε στη μοναξιά της. Κρατήστε το αυτό. Μας τα κάνει όλα φως φανάρι.

Το ΤΑΧΔΙΚ δεν εφαρμόζει το νέο νόμο. Η επίσημη δικαιολογία είναι ότι δεν έχει εκδοθεί η σχετική υπουργική απόφαση. Ο Τσιάρας εισηγήθηκε το νόμο στη Βουλή, αλλά από τον Οκτώβριο 2021 δεν πρόλαβε να υπογράψει την υπουργική απόφαση.

Η λύση είναι απλούστατη κι έχει προταθεί από πάμπολλους. Δεν είμαι εγώ ο σοφός. Το θέμα λύνεται αν το έργο της εκκαθάρισης ανατεθεί σε έναν μόνο γραμματέα σε κάθε δικαστήριο. Δεν τίθεται το παραμικρό ζήτημα που ένας απλός υπάλληλος θα διαχειρίζεται κρατικά χρήματα. Μέχρι πριν από δέκα χρόνια περίπου σε κάθε Πρωτοδικείο ένας υπάλληλος εισέπραττε για το κράτος πολύ περισσότερα χρήματα από τα έξοδα των ποινικών δικών. Αν το κράτος ήθελε ακόμη μεγαλύτερη διασφάλιση θα μπορούσε να καθιερώσει μια τελική έγκριση από τον επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου που υπάρχει σε κάθε νομό.

Κατ’ αυτό τον τρόπο όλες οι χρονίζουσες υποθέσεις νομικής βοήθειας θα εκκαθαρίζονταν μέσα σε λιγότερο από μήνα. Φτάνει βέβαια να υπήρχαν τα λεφτά. Κι έτσι φτάσαμε στον “κόμπο” της ιστορίας.

Στις 31-12-2021, πριν καν συμπληρωθούν 3 μήνες από την ψήφιση του νέου νόμου ο πρόεδρος του δικηγορικού συλλόγου Άρτας με επίσημη ανακοίνωση μας ενημέρωσε ότι σε συνεδρίαση της ολομέλειας προέδρων δικηγορικών συλλόγων αποφασίστηκαν τα εξής:

“Είναι γεγονός ότι εκκρεμούν περίπου 40.000 φάκελλοι αμοιβών συναδέλφων για τις υποθέσεις αυτές, οι οποίες με το σημερινό ρυθμό, θα χρειαστούν τουλάχιστον 3-4 χρόνια να εκκαθαριστούν ! Έτσι, αποφασίστηκε να γίνει πρόταση στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, ώστε να καθιερωθεί ένα ένσημο (μεγαρόσημο) αξίας 1,5 € περίπου (το ύψος θα είναι ανάλογο με το δικαστήριο στο οποίο θα χρησιμοποιείται), το οποίο θα επιβαρυνόμαστε μεν εμείς οι δικηγόροι, αλλά τα έσοδα από αυτό θα περιέρχονται στην Ολομέλεια, η οποία θα αναθέσει σε εξειδικευμένα λογιστικά (ορκωτών λογιστών) γραφεία, τα οποία θα προβούν στην εκκαθάριση όλων των λογαριασμών. Επίσης, θα ζητηθεί από το Υπουργείο να καλύψει και αυτό ένα μέρος της δαπάνης, που θα απαι-τηθεί, πιθανόν και από την είσπραξη των ενσήμων του ΤΑΧΔΙΚ.

 Αυτή θεωρούμε ότι είναι η πλέον εφικτή λύση, γιατί ναι μεν «θα πληρώνουμε από την τσέπη μας» μια δαπάνη που πρέπει να γίνει από την Πολιτεία, αλλά, όπως αναφέραμε πιο πάνω, θα πρέπει να περιμένουμε χρόνια για να πληρωθούν οι συνάδελφοι”.

Πέρασαν τρεις μήνες από την ανακοίνωση. Ούτε αυτά έγιναν.

Εύλογα αναρωτιέσται τι είναι τα μεγαρόσημα. Είναι τα χαρτοσημάκια που δίνετε στο δικαστήριο όταν ζητάτε πιστοποιητικά. Τέτοια επικολλούμε και εμείς οι δικηγόροι στα δικόγραφα που καταθέτουμε.

Αλλά δεν είναι εκεί το θέμα. Το πράγμα άλλαξε εντελώς. Από εκεί που λεφτά υπήρχαν, πλέον είναι εύλογη η απορία που πήγαν τα λεφτά. Βέβαια ο κ. πρόεδρος δε μας διευκρίνησε σε ποιες διαδικασίες θα μπει η αύξηση, για να μπορέσουμε να υπολογίσουμε πόσα λείπουν και πόσα θα μαζευτούν.

Έτσι όμως φτάνουμε σε ένα πρώτο βασικό συμπέρασμα. Ο Τσιάρας διέπραξε τεραστίου μεγέθους πολιτική απάτη. Εισηγήθηκε στη Βουλή και έπεισε τους βουλευτές να ψηφίσουν ένα νόμο που δεν είχε σκοπό να εφαρμόσει. Θα δούμε γιατί το έπραξε. Βρείτε για αρχή πώς χαρακτηρίζεται αυτή η τεράστια προσβολή για το θεσμό του κοινοβουλίου.

Καταλαβαίνετε  βεβαίως ότι “μας έφαγαν τα σημάδια”. Πιθανότατα λεφτά δεν υπάρχουν και γι’ αυτό αναγκάστηκε ο Τσιάρας να προβεί σε αυτές τις παλινωδίες που τον εξέθεσαν ανεπανόρθωτα. Η λογική λέει ότι πιθανότατα κάτω από το βάρος της ογκούμενης διαμαρτυρίας των δικηγόρων προσπάθησε “να σπρώξει το χρόνο” ευεπιστώντας ότι θα δραπετεύσει από το πρόβλημα μέσω εκλογών. Ήταν άτυχος. Εκλογές δεν έγιναν. Πέρασε εξάμηνο. Καταλάβαμε.

Δύο πιθανότητες υπάρχουν. Ή υφίσταται κατάχρηση, οπότε ο Τσιάρας προβαίνει στις παλινωδίες, φοβούμενος το πολιτικό κόστος της αποκάλυψης του οικονομικού σκανδάλου ή ο Τσιάρας μας έλεγε αλήθεια ότι λεφτά υπήρχαν και κάτι συνέβη στην πορεία κι άδειασε το ταμείο.

Κατά την προσωπική μου άποψη δεν υπάρχει κατάχρηση. Τα πράγματα μάλλον είναι ακόμη χειρότερα.

Εξ όσων γνωρίζω βασικός πόρος του ΤΑΧΔΙΚ είναι αυτά τα μεγαρόσημα. Όλοι σας για ένα πιστοποιητικό πληρώνετε 5 ευρώ. Για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα κατά την έντονη φάση της επιδημίας με απόφαση του Τσιάρα τα δικαστήρια έδιναν πιστοποιητικά χωρίς να εισπράττουν μεγαρόσημο. Κατά τον ίδιο χρόνο τα έξοδα του ΤΑΧΔΙΚ (μισθοδοσία κλπ) συνέχισαν να τρέχουν κανονικότατα. Υπάρχει λοιπόν πολύ σοβαρό ενδεχόμενο τα δεδουλευμένα των δικηγόρων να χρηματοδότησαν κρυφά την κοινωνική πολιτική του υπουργείου Δικαιοσύνης  Σ’ αυτή την περίπτωση δικαιούμαι να αυτοχαρακτηρίζομαι “ευγενικός χορηγός μέτρων covid του υπουργείου Δικαιοσύνης”.

Ό,τι από αυτά κι αν συμβαίνει καταλαβαίνετε ότι ο Τσιάρας είναι παντελώς ανεπαρκής. Ευελπιστώ ότι θα άμεσα θα εκδώσει επίσημη ανακοίνωση που θα βάζει τα πράγματα στη θέση τους. Αν υπάρξει απάντηση, όποια κι αν είναι αυτή, θα τη δημοσιεύσω.

Ο Άρης Τάτσης είναι δικηγόρος Άρτας (https://aristatsis.wordpress.com/). Ειδικεύεται σε διαζύγια, τροχαία ατυχήματα και πτωχευτικό νόμο.