Έχει μετατραπεί ο SARS-CoV-2 σε έναν ενδημικό ιό, που στο εξής θα απειλεί μόνο τις ευπαθείς ομάδες ή μήπως μας επιφυλάσσει κι άλλες δυσάρεστες εκπλήξεις; Στο «κατώφλι» του 2023, αυτό είναι ένα από τα βασικά ερωτήματα των λειτουργών της υγείας, που έπειτα από τρία δύσκολα χρόνια πανδημίας βλέπουν με μεγαλύτερη αισιοδοξία την επόμενη μέρα, κρατώντας ωστόσο κάποια επιφύλαξη, μήπως ο ιός δεν έχει πει ακόμα την τελευταία του λέξη.

Το νέο έτος εισέρχεται με τα νοσοκομεία γεμάτα από περιστατικά ενός κοκτέιλ ιογενών λοιμώξεων και με σημαντικές ελλείψεις σε βασικά φάρμακα. Δύο μεγάλα στοιχήματα για το σύστημα υγείας είναι ανοιχτά: το εγχείρημα αναμόρφωσης της πρωτοβάθμιας περίθαλψης με τον θεσμό του προσωπικού γιατρού και το νόμο για την δευτεροβάθμια, που μεταξύ άλλων παρέχει τη δυνατότητα στους γιατρούς του ΕΣΥ να απασχολούνται και στον ιδιωτικό τομέα.

Ι. Κιουμής: Κορωνοϊός σε ενδημία, ανοιχτά ζητήματα στην υγεία

Ο ομότιμος καθηγητής πνευμονολογίας – λοιμωξιολογίας στο ΑΠΘ, Ιωάννης Κιουμής, προβλέπει πως ο κορωνοϊός θα περάσει σε φάση ενδημίας μέσα στο 2023, εκτός κι αν μας επιφυλάσσει άλλη μια έκπληξη. «Αν δεν προκύψει μια νέα μετάλλαξη πολύ βλαπτική, δεν θα έχουμε άλλο κύμα που θα θυμίζει τα προβλήματα που είχαμε με τα προηγούμενα», εκτιμά.

Ως την ερχόμενη Άνοιξη το σύστημα περίθαλψης θα έχει να αντιμετωπίσει, εκτός από την Covid-19, και άλλες ιώσεις του αναπνευστικού, με προεξάρχουσα τη γρίπη. «Η έξαρση αυτή, που οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, δεν με ανησυχεί ιδιαίτερα, με εξαίρεση τη γρίπη, η οποία είναι δυνητικά θανατηφόρος σε ορισμένες κατηγορίες ανθρώπων», λέει και προτείνει «να βγούμε από τη σφαίρα της τρομολαγνείας και να δούμε τα πράγματα με ψυχραιμία».

Για την επόμενη μέρα, εντοπίζει ανοιχτά ζητήματα και χρόνιες δυσλειτουργίες του συστήματος υγείας και προβλέπει μια «ζεστή» περίοδο αναζήτησης λύσεων. Ως τέτοια αναφέρει το νομοσχέδιο για τη δευτεροβάθμια περίθαλψη, τον θεσμό του οικογενειακού γιατρού και γενικότερα της πρωτοβάθμιας, τις ελλείψεις φαρμάκων κ.ά. «Όλα αυτά δείχνουν πως θα περάσουμε μια περίοδο που θα είναι πολύ ζεστή, μέχρι να δούμε τι από όλα αυτά περπατάει και τι ήταν μια κίνηση στη λάθος κατεύθυνση», καταλήγει.

Κ. Γουργουλιάνης: Κανονικότητα από το Μάρτιο

Έξαρση ιώσεων του αναπνευστικού στους δύο πρώτους μήνες και επιστροφή στην κανονικότητα στη συνέχεια, με τον κορωνοϊό σε δεύτερη και τρίτη μοίρα, προβλέπει για το 2023 ο καθηγητής Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης.

«Τους πρώτους δύο μήνες θα έχουμε παροξύνσεις των νοσημάτων αυτών, όπως έχουμε ήδη και τώρα. Θα γεμίσουν οι κλινικές με ανθρώπους που έχουν συννοσηρότητες, ενώ οι υγιείς θα είναι στα σπίτια τους», εκτιμά και παρατηρεί πως αυτό ήδη αρχίζει να θυμίζει μια επιστροφή στην κανονικότητα. «Η κλινική η δική μας θυμίζει τώρα την κλινική του 2017 και του 2018. Αυτή την εποχή πάντα οι ιώσεις του αναπνευστικού επιβαρύνουν τους ευάλωτους».

Ο καθηγητής κάνει, παράλληλα, έκκληση για πιστή εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου, με αφορμή την ανάδειξη του θέματος από τον υπουργό Υγείας. «Βλέπω και ο ίδιος καφετέριες με τασάκια, όπου μπαίνει σε διαπραγμάτευση το πόσο ο χώρος είναι εσωτερικός ή εξωτερικός. Βλέπουμε όλοι τι γίνεται στα νυχτερινά κέντρα», λέει και συμπληρώνει: «Ασχολούμαστε με τους πολλούς θανάτους από τον κορωνοϊό σε ηλικιωμένους ανθρώπους τον τελευταίο χρόνο, ενώ από το κάπνισμα έχουμε 3.500 θανάτους κάθε χρόνο σε νεότερους ανθρώπους. Οι άνθρωποι στην Ελλάδα αρχίζουν να καπνίζουν 13-14 ετών και στα 40 τους έχουν καπνίσει κοντά 30 χρόνια, άρα έχουν το κρίσιμο χρονικό διάστημα για να κάνουν ΧΑΠ και καρκίνους. Μια ευχή κάνω να αρχίσει να εφαρμόζεται για να σώσουμε ζωές».

Χ. Κυδώνα: «Πάγωμα» του νόμου για το ΕΣΥ

Η παθολόγος – εντατικολόγος στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, Χριστίνα Κυδώνα, ευελπιστεί πως η προκήρυξη εκλογών στο επόμενο διάστημα θα «παγώσει» την εφαρμογή των διατάξεων του νόμου που ψηφίστηκε πρόσφατα για τη δευτεροβάθμια περίθαλψη.

«Είναι ευτύχημα ότι αυτή η πρωτοβουλία της κυβέρνησης ήρθε λίγο πριν τη λήξη της θητείας της. Έχουμε πολλοί συνάδελφοι την αίσθηση ότι αν δεν ματαιωθεί, τουλάχιστον θα αναβληθεί η εφαρμογή της», λέει, προσθέτοντας πως τελικός στόχος είναι η κατάργηση του νόμου και η επαναφορά στον θεσμό της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης.

Η κ. Κυδώνα θεωρεί ιδιαίτερα κρίσιμο στην παρούσα φάση την ενίσχυση της πρωτοβάθμιας, ως «ανάχωμα» στην αθρόα προσέλευση όλων των περιστατικών στα νοσοκομεία. Η ανάγκη φαίνεται ιδιαίτερα τώρα, με την έξαρση λοιμώξεων. «Ο κόσμος ταλαιπωρείται αφάνταστα περιμένοντας ατελείωτες ώρες, κι εμείς δυσκολευόμαστε να βοηθήσουμε τα πραγματικά σοβαρά περιστατικά», παρατηρεί.

Η ίδια ανησυχεί για επιδείνωση της υγείας των χαμηλών εισοδηματικών στρωμάτων, λόγω της ακρίβειας που επιτείνει τη φτώχεια. «Επηρεάζεται η καλή ρύθμιση χρόνιων νοσημάτων, χειροτερεύουν οι διατροφικές συνήθειες, αυξάνεται περαιτέρω η παχυσαρκία και άλλοι νόσοι που συνδέονται με τη διατροφή, όπως οι καρκίνοι», σημειώνει.

Για τον κορωνοϊό θεωρεί πως παραμένει ο άγνωστος Χ για το τι μπορεί να έρθει ως νέο στέλεχος από την Κίνα, ενώ εντοπίζει ως θετική την άμβλυνση του «εμφυλίου» περί εμβολιασμού ή μη και την επαναφορά της συζήτησης στο πεδίο του ορθολογισμού.

Α. Μπικούλη: Αναγνώριση για τους νοσηλευτές

Η νοσηλεύτρια, προϊσταμένη της Α ΜΕΘ του νοσοκομείου «Γ. Παπανικολάου», Αναστασία Μπικούλη, θεωρεί πως το 2023 πρέπει να αναγνωριστεί έμπρακτα η συνεισφορά των νοσηλευτών στην αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης. «Μέχρι τώρα είδαμε παλαμάκια, χειροκροτήματα, αλλά όχι κάτι ουσιώδες για την ενίσχυση του κλάδου, όπως πρόσφατα που δόθηκαν αυξήσεις σε άλλες ομάδες, αλλά όχι σε εμάς», επισημαίνει και προσθέτει: «Δίνουμε ψυχή και σώμα και αναμένουμε μισθολογική ενίσχυση, κίνητρα για μεγαλύτερη εξειδίκευση μέσω δωρεάν μεταπτυχιακών προγραμμάτων και φυσικά προσλήψεις προσωπικού. Πολλοί συνάδελφοι είναι μεγάλης ηλικίας, θα φύγουν και το 2023 πολλοί στη σύνταξη, τα Τμήματα αποδυναμώνονται συνεχώς».

Η ίδια θέτει και το ζήτημα της απαξιωτικής συμπεριφοράς ορισμένων γιατρών απέναντι στο νοσηλευτικό προσωπικό, παρατηρώντας πως αρκετοί νέοι γιατροί δεν έχουν τον σεβασμό που τρέφουν οι παλιότεροι γιατροί προς όλους τους συνεργάτες τους. «Ίσως βγαίνει η ένταση των τελευταίων χρόνων που ξεσπάει όπως πάντα στους αδύναμους της αλυσίδας, που είναι οι νοσηλευτές. Βλέπουμε συμπεριφορές υποτίμησης ακόμη και από ειδικευόμενους, που συμπεριφέρονται σαν να είμαστε το υπηρετικό τους προσωπικό», σημειώνει.

Η κ. Μπικούλη βάζει ένα ερωτηματικό στο αν έχουμε ξεμπερδέψει με τον κορωνοϊό, καθώς παρά τη μικρότερη βαρύτητά τους τα περιστατικά λοιμώξεων είναι ακόμη πολλά.