Καθώς οι εξελίξεις κινούνται σε περιβάλλον αποπνικτικό και τα πράγματα πιέζουν σε κάθε επίπεδο, επανέρχεται η συζήτηση της σταθερότητας της κυβέρνησης. Δηλαδή, της αντοχής και του χρονικού βάθους της συνεργασίας του ΣΥΡΙΖΑ με τους ΑΝΕΛ. Η σχέση αυτή (και η αντοχή της) περιλαμβάνει στην πραγματικότητα δύο επίπεδα αξιολόγησης : της σχέσης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ και της σχέσης Α.Τσίπρα – Π.Καμμένου.

Η συμμαχία αυτή, εκδηλωμένη στο υψηλότερο επίπεδο, με τη μορφή της κυβέρνησης συνεργασίας, και μάλιστα σε μια ιδιαίτερη περίοδο υψηλών απαιτήσεων σε ικανότητες και σύμπτωση πολιτικών, δεν μπορεί να ερμηνευθεί ή να αναλυθεί με ορθολογικό τρόπο ή με τη χρήση αναλυτικών εργαλείων σαν αυτά που χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί η αριστερά, περί ”’όμορων – συγγενικών χώρων”, περί ”κοινού προγράμματος”, ή, έστω, περί ”ειδικού σκοπού”.

Είναι, μάλιστα, να απορεί κανείς, πως η συμμαχία αυτή συγκροτήθηκε και διήρκησε τη πρώτη φάση (Ιανουάριος 2015 -Ιούλιος 2015), αλλά κυρίως συνεχίσθηκε και επιβιώνει από το Σεπτέμβριο 2015 έως σήμερα, χωρίς κανείς από τα στελέχη της κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ (με εξαίρεση την ήπια επισήμανση Φίλη, μετά την έξοδο του από την κυβέρνηση τον Νοέμβριο 2016) να θέτει θέμα άρνησης της, ή, έστω, επαναξιολόγησης της με βάση αρχές και πολιτικές και τις υπαρκτές αλλοπρόσαλλες συμπεριφορές και τις ανοιχτά συντηρητικές επιλογές του Π. Καμμένου και των ΑΝΕΛ. Τούτο είναι ένα ακόμα κεφάλαιο, μαζί με παρόμοια άλλα, άρνησης εφαρμογής, καταπάτησης κάθε θεωρητικής επεξεργασίας και κάθε αναφοράς σε αρχές, που προκαλεί τεράστια αλγεινή εντύπωση, ιδιαίτερα, μάλιστα, για ανθρώπους που συμμετέχουν στο ΣΥΡΙΖΑ και την κυβέρνηση, με θεωρητική κατάρτιση και συνεισφορές στα θέματα των κοινωνικών και πολιτικών συμμαχιών και των προϋποθέσεων για τον προοδευτικό χαρακτήρα τους, καθώς και για την κοινωνική διαστρωμάτωση, τον ρόλο της ιδεολογίας, των πολιτικών και των κομμάτων.

ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, Α.Τσίπρας- Π.Καμμένος : οι φάσεις συνεργασίας, στοχεύσεις, οι εναλλακτικές.

——————————————————————————

Αν η πρώτη φάση (Ιανουάριος 2015 -Ιούλιος 2015) μπορούσε, με τραβηγμένο τρόπο, να παρουσιασθεί ως συνεργασία ”ειδικού σκοπού” (με συγκεκριμένους στόχους, τους τότε ”αντιμνημονιακούς”, και περιορισμένη χρονική διάρκεια), δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να ευσταθεί κάτι τέτοιο για την επόμενη περίοδο (από τον Σεπτέμβρη 2015 έως σήμερα). Κατά τη δεύτερη περίοδο έχει συντελεσθεί μία στροφή 180 ‘ του ΣΥΡΙΖΑ, επιδιώκεται μία πορεία σε ευρωπαϊκό έδαφος με εναγώνιες επιδιώξεις συνεργασιών και υποστηρίξεων από τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα (SPD, Ζ.Γκάμπριελ) και ηγετικές προσωπικότητες (Φ.Ολάντ, Μ.Σούλτς, Ζ.-Κ. Γιούνκερ) που έχουν εκφρασθεί εναντίον της κυβερνητικής συμμετοχής του Π. Καμμένου. Η θέση, μάλιστα, αυτή των ευρωπαίων σοσιαλδημοκρατών συνοδεύονταν και από μια ευρύτερη τακτική τους για την προσέγγιση – συνεργασία των χωρών της ριζοσπαστικής αριστεράς και των σοσιαλιστών/σοσιαλδημοκρατών, προχωρώντας μέχρι και την ανασύνθεση του ευρύτερου προοδευτικού φάσματος. Η στάση του Α.Τσίπρα, παρά την εμφάνιση φιλικών διαθέσεων, στην πραγματικότητα, ήταν έντονα επιφυλακτική και τελικώς απορριπτική, επιδεινώνοντας έτσι τη θέση του κι από πλευράς ισχυρών ευρωπαίων συμμάχων, κι από πλευράς εγχώριας απήχησης του, μέσω ενός ελληνικού εγχειρήματος για τη διεύρυνση ή/και μετασχηματισμό του προοδευτικού χώρου. Το 2ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, Οκτώβριος 2016, ορίζοντας έναν περίκλειστο κομματικό χώρο, παρά τα εκλογικά του ποσοστά και τις ευθύνες του εθνικών διαστάσεων, ήταν για τα ζητήματα αυτά καταλυτικό.

Για πολλούς, η μέχρι σήμερα συνεχιζόμενη συνεργασία με τους ΑΝΕΛ και τον Π. Καμμένο αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου, το εμφανές σημείο μιας παρασκηνιακής συνεργασίας με το τμήμα της καραμανλικής δεξιάς. Όπως αυτή εκφράσθηκε και στην επιλογή -εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, Π.Παυλόπουλου, και στην κυβερνητική συνεργασία με τον Π. Καμμένο, ο οποίος ποτέ δεν αρνήθηκε, το αντίθετο σε κάθε ευκαιρία την επιβεβαιώνει, τη σχέση του με το τμήμα αυτό της συντηρητικής παράταξης, αλά και στη συμμετοχή στενών συνεργατών του πρόσφατου καραμανλικού παρελθόντος (Παπαγγελόπουλος κλπ). Ο Α.Τσίπρας, Το ερμηνευτικό αυτό σχήμα, περιλαμβάνοντας πραγματικά στοιχεία της πρώτης φάσης, δεν μπορεί να επεκταθεί προς την τρέχουσα περίοδο και ιδιαίτερα εισερχόμενοι σε περίοδο κοντινή των ερχόμενων εκλογών, όπου η κομματική αντιπαράθεση θα σκληρύνει, η ΑΝΕΛ θα αγωνιούν να επιβιώσουν κοινοβουλευτικά και οι καραμανλικοί θα διεκδικούν θέσεις στην κυβέρνηση του κόμματος τους. Να σημειώσουμε, εδώ, όπως έχουμε ξαναγράψει, ότι ο Α.Τσίπρας, το Σεπτέμβρη 2015, κλώτσησε μια μεγάλη και μοναδική ευκαιρία που του πρόσφεραν το νικηφόρο εκλογικό του αποτέλεσμα και οι δημόσια εκδηλωμένες διαθέσεις της αντιπολίτευσης, με δεσμευτικότερο το λόγο του καραμανλικού Ε.Μεϊμαράκη, να μεταβεί σε κυβέρνηση εθνικής συνεννόησης- συνεργασίας υπό την ηγεσία του και με αποφασιστικό το ρόλο του κόμματός του. Ο Α.Τσίπρας αντί του ρόλου ενός εθνικού ηγέτη της αριστεράς, με κινητοποίηση όλων των δυνάμεων του έθνους για την έξοδο από τούτη τη βαθιά δοκιμασία, προτίμησε τον ρόλο ενός πρωθυπουργού μιας οριακής πλειοψηφίας των 153 βουλευτών, με μια παράταιρη, αλλόκοτη συμμαχία με το μικρό δεξιό κόμμα του καραμανλικού Π.Καμμένου (”ανίερη”, κατά τον γνωστό αριστερό χαρακτηρισμό).

Ποιοί επωμίζονται ευθύνες, ποιές και πόσο μπορούν ;

———————————————————————–

Πολύ σοβαρά ζητήματα για την κυβέρνηση αποτελούν κινήσεις και συμπεριφορές του Π.Καμμένου. Όσο κι αν υποδύεται, ο Π.Καμμένος, τον υπερασπιστή της Εκκλησίας και των ηθών της, όσο κι αν παρασκηνιακά επαίρεται ότι η σχέσεις του με την Εκκλησία είναι τέτοιας ισχύος που μπορεί να αλλάζει τον αρμόδια υπεύθυνο υπουργό, οι αναρτήσεις με τα πέη σε γραβάτα (με πολύ χειρότερη τη δημόσια καταγγελία του γιού του, ως υπεύθυνου !) , οι απειλές για κύμα τζιχαντιστών προερχόμενων από την Ελλάδα που θα πνίξει την Ευρώπη (με δεκάδες πλέον θυμτα από επιθέσεις τζιχανιστών σε Παρίσι, Βρυξέλες, Λονδίνο, Νίκαια, Στοκχόλμη, Βερολίνο !) , οι γηπεδικές χουλιγκανικές άσεμνες χειρονομίες (με δημόσιες αναρτήσεις σε βίντεο !), οι τελευταίες επικοινωνίες με ισοβίτη για την σπίλωση και εξουθένωση αντιπάλου στον χώρο των media (με κατάληξη τη πρόκληση Εξεταστικής Επιτροπής από τη ”Ν.Δ”) αποτελούν, πλέον για την κυβέρνηση, δυσβάσταχτο βάρος, το οποίο και θα πρέπει να εκφορτωθεί σε κατάλληλο χρόνο. Ο ΣΥΡΙΖΑ και οι υπουργοί του, που αναλαμβάνουν την κάλυψη και υπεράσπιση, φανταζόμαστε ότι αντιλαμβάνονται τη σύμπλεξη ευθυνών που δημιουργούν, και το βάρος συνευθύνης που θα κουβαλάνε και στο μέλλον. Η επιλογή διατήρησης της κυβερνητικής εξουσίας για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρόνο, αποβαίνει σε σημεία της μοιραία για τον μελλοντικό χρόνο όχι της συμμαχίας ή των εταίρων της, – εξ άλλου οι ΑΝΕΛ μάλλον δεν θα είναι στην επόμενη Βουλή -, αλλά για τον ΣΥΡΙΖΑ και τα συγκεκριμένα πρόσωπα υπουργών.

Θεωρούμε ότι αυτή είναι μία κατάσταση που δεν μπορεί να επιβιώσει ακόμα για πολύ. Η εκτίμηση αυτή, που προσδιορίζει τον Π.Καμμένο, ως κρίσιμο, μεν, κρίκο για την κυβέρνηση, αλλά και ως κρίκο με σωρευμένες αδυναμίες, τυχοδιωκτισμούς και αστοχίες (τουτέστιν, ως ”αδύναμο κρίκο”) αποτελεί τη βάση για την πολιτική επίθεση εναντίον του και εναντίον της κυβέρνησης, εκ μέρους της αντιπολίτευσης.

Κατά τη γνώμη μας, η συμμαχική -συνεργατική αυτή σχέση, καθώς θα βαίνουμε προς το τέλος της κοινοβουλευτικής τετραετίας και οι επόμενες βουλευτικές εκλογές θα πλησιάζουν, ο ΣΥΡΙΖΑ, για λόγους τακτικής και με σκοπό την αποφόρτιση – αποκάθαρση του από την κατηγορία μιας ”ανίερης συμμαχίας”, μιας συμμαχίας, πράγματι, χωρίς αρχές και κοινό πρόγραμμα θα πάρει αποστάσεις από τον δεξιό του σύμμαχο και δεν πρέπει να αποκλείεται μια θεαματική απαλλαγή από τους ΑΝΕΛ, σε στιγμή ταυτόχρονης απόφασης προς εκλογές.

Ο ΣΥΡΙΖΑ απολαμβάνει, μεν, μιας κυβερνητικής σταθερότητας μέσω των ΑΝΕΛ, αλλά η εντεινόμενη πίεση που δέχεται, η ανοιχτή και περιρρέουσα κριτική που κλιμακώνεται, με τις τόσες προκλήσεις και τις συχνές αφορμές των ΑΝΕΛ και του Π. Καμμένου, έχει ως αποτέλεσμα τη μεγιστοποίηση της φθοράς του και την εμπέδωση μιας εικόνας κυνικών με μόνο σκοπό τους τη διατήρηση και διαχείριση της εξουσίας. Αυτό ακριβώς το αποτέλεσμα, προκαλώντας το ένστικτο πολιτικής επιβίωσης και τα όποια ανακλαστικά μελλοντικής πορείας – παρουσίας του ΣΥΡΙΖΑ θα στρέψει τον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ, μέσω ηγετικών ή/και συμπραττουσών πρωτοβουλιών, να αποχωρισθεί τον επιβαρυντικό κυβερνητικό συνεταίρο του, εμφανίζοντας την πράξη του αυτή ως αναγκαία συνέπεια της ιδεολογικής του ταυτότητας, έστω και την τελευταία στιγμή, και ως ενέργεια που επιβεβαιώνει τη διαφορά αξιών και αισθητικής της αριστεράς. Η καλύτερη χρονική στιγμή για αυτό θα είναι καθώς βαίνουμε προς την ολοκλήρωση της κυβερνητικής θητείας. Ενώ δεν θα πρέπει να αποκλείεται και η χρησιμοποίηση, κάτω από το βάρος, άλλης στιγμής σοβαρής πολιτικής κρίσης για αυτόν τον αποχωρισμό, με ταυτόχρονη την επίκληση σημαντικών μελλοντικών διακυβευμάτων και πορεία προς εκλογές.

Ο διαχωρισμός ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ και οι μελλοντικές επιλογές.

——————————————————————————-

Σε κάθε περίπτωση, διάσταση και διαχωρισμός των δύο κυβερνητικών εταίρων, με επακόλουθη την πρόκληση εκλογών, δεν μπορεί παρά να γίνει μόνο από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ. Σε αντίθεση, με τους λεονταρισμούς του Π. Καμμένου, και μια αντίληψη συρμού ότι ανά πάσα στιγμή ”ρίχνει την κυβέρνηση”, η πραγματικότητα είναι ότι ρήξη στην κυβερνητική συνεργασία για λόγους σκοπιμότητας θα προκαλέσει ο ΣΥΡΙΖΑ, με την τελική επισφράγιση της από τον Α. Τσίπρα. Το σενάριο, βέβαια, της συνέχισης της κυβερνητικής πορείας, όπως τη γνωρίζουμε, σε πτωτική διαδρομή και με χαμηλότερες επιδόσεις, εξακολουθεί στις παρούσες σημερινές συνθήκες, να είναι το κυρίαρχο. Εξετάζοντας, εδώ, την πιθανότητα εσωτερικής κυβερνητικής ρήξης, τους λόγους και την ένταξή τους, το κάνουμε γιατί στην πολιτική το μείζον ενδιαφέρον, τα στοιχήματα αλλαγών και νέων προοπτικών συγκεντρώνονται όχι στο σύνηθες, στο άμεσο και στο προδιαγεγραμμένο, αλλά στο διαφορετικό, στο νέο και το πυκνό.

Είναι, επίσης, βέβαιο ότι μια τέτοια τακτική εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ, – της αποσύνδεσης, του αποχωρισμού από το δεξιό του σύμμαχο -, θα συνοδεύεται και από μια νέα στρατηγική πολιτικών συμμαχιών, από μια νέα γραμμή προσεγγίσεων, συγκλίσεων που θα σχετίζεται παραπέρα με την μετά τις εκλογές κατάσταση και τα εκτιμούμενα ενδεχόμενα. Το πιθανότερο είναι ο αποχωρισμός από τους ΑΝΕΛ, που εξ άλλου μάλλον δεν θα εκπροσωπούνται στην επόμενη Βουλή (άρα, δεν τίθεται και θέμα συμμαχίας μαζί τους), να σημάνει την μετακίνηση των αναζητήσεων και επιδιώξεων συμμαχιών στον φυσιολογικό – όμορο πολιτικό χώρο της κεντροαριστεράς. Τούτο, βέβαια, – η αναζήτηση, επιδίωξη συμμαχιών/συγκλίσεων -, αποτελεί ένα σύνθετο, βαρύ και πολυπαραμετρικό κεφάλαιο, με πολλά ρήγματα, αβεβαιότητες και προκλήσεις, μετά και την κυβερνητική θητεία και τα πεπραγμένα ΣΥΡΙΖΑ, για την ακρίβεια ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ.

Θεσσαλονίκη, 3 Αυγούστου 2017

Ελευθέριος Τζιόλας