Το κοινό κρυολόγηµα αποτελεί την πιο συχνή µορφή λοίµωξης του αναπνευστικού συστήµατος και µαζί µε τη γρίπη αποτελούν τις χειµερινές επιδηµίες κρυολογηµάτων.

Γιατί  τον χειμώνα τα κρυολογήματα είναι πιο συχνά;

Η εποχή της γρίπης και των κοινών κρυολογημάτων, στο βόρειο ημισφαίριο διαρκεί από τον Νοέμβριο έως τον Μάρτιο, που είναι οι ψυχρότεροι μήνες, ενώ για τον ίδιο λόγο στο νότιο ημισφαίριο διαρκεί από τον Μάιο έως τον Σεπτέμβριο. Στα τροπικά κλίματα δεν τα κρυολογήματα δεν εμφανίζονται συχνά, ούτε υπάρχει «εποχή της γρίπης και των κρυολογημάτων».

Βασικά οι λόγοι που τον χειμώνα κρυολογούμε πιο εύκολα είναι:

1.    Κλειστά παράθυρα – πόρτες και  συγχρωτισμός. 

2.    Η ξηρή και ψυχρή ατμόσφαιρα.

3.    Άλλοι παράγοντες

1.Τα κλειστά παράθυρα – πόρτες και συγχρωτισμός.

Τον χειμώνα λόγω του κρύου, υπάρχει συγχρωτισμός, δηλαδή πολλά  παιδιά ιδίως στα νηπιαγωγεία και τα σχολεία  παραμένουν σε κλειστούς χώρους για πολλές ώρες και μπορούν να μεταδώσουν με βήχα, με φτάρνισμα, ακόμα και με την ομιλία, τους ιούς του κοινού κρυολογήματος και της γρίπης πού πιο εύκολα από το καλοκαίρι. Οι χώροι αυτοί δεν αερίζονται ικανοποιητικά και η διασπορά των ιών με τα σταγονίδια γίνεται πολύ πιο εύκολα. Φυσικά αυτό ισχύει και για άλλους χώρους όπως κινηματογράφοι, υπεραγορές, εστιατόρια κλπ.

2.  Ξηρή και ψυχρή ατμόσφαιρα.

Το καλοκαίρι λόγω της υγρασίας που υπάρχει στην ατμόσφαιρα οι ιοί προσκολλώνται πάνω στο μικροσταγονίδια που αιωρούνται, γίνονται πιο βαριά και πέφτουν στο έδαφος. Έτσι ενώ οι ιοί εξακολουθούν να υπάρχουν στο ρινοφάρυγγα υγιών ατόμων η μετάδοση τους είναι πολύ πιο δύσκολη. Τον χειμώνα  όμως που ο καιρός είναι πιο ψυχρός και ξηρός οι  ιοί  είναι πιο σταθεροί και παραμένουν περισσότερο στον αέρα με αποτέλεσμα την πιο εύκολη μετάδοση τους.

3.    Άλλοι παράγοντες.

Η αντίσταση του οργανισμού µας τους κρύους µήνες του χειµώνα  είναι χαμηλή ιδίως όταν γίνεται εναλλαγή ζεστού και κρύου περιβάλλοντος. Έχει επίσης διαπιστωθεί ότι πέφτει, όταν  τα επίπεδα της βιταμίνης D είναι µειωµένα λόγω της μικρότερης ηλιακής ακτινοβολίας και κυρίως λόγω του βαρύτερου ντυσίματος µας. Επίσης, φαίνεται ότι η κακή διατροφή, ή έντονη σωματική κούραση και συναισθηματικοί παράγοντες παίζουν κάποιο ρόλο στην εμφάνιση του κοινού κρυολογήματος, αλλά και της γρίπης.

Ποία είναι τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος;

Ένα άτοµο που πάσχει από κοινό κρυολόγηµα μεταδίδει τη νόσο 24 ώρες πριν και μέχρι 5 ηµέρες µετά την εκδήλωση των συµπτωµάτων. Ο χρόνος που μεσολαβεί από την είσοδο του ιού στον οργανισµό µέχρι την εκδήλωση των συµπτωµάτων κυµαίνεται από 1-4 ηµέρες.

Τα συμπτώματα  του κοινού κρυολογήματος είναι το φτάρνισμα, ο βήχας, η ρινική συμφόρηση και καταρροή, ο πονόλαιμος η βραχνάδα και σε μερικές περιπτώσεις ο πυρετός και  ο πονοκέφαλος. Επίσης μπορεί να υπάρχουν πόνοι σε διάφορα σημεία του σώματος όπως μυαλγίες και αρθραλγίες. Δεν είναι σπάνιο τα παιδιά να έχουν αίσθημα ανορεξίας και να παραπονούνται  για πόνους στα αυτιά. Τα συμπτώματα διαρκούν 5-7 ημέρες αλλά ο βήχας μπορεί να επιμείνει περισσότερο.

Μύθοι και πραγματικότητες

Η γρίπη και το κρυολόγημα είναι το ίδιο πράγμα.

Λάθος.

Επειδή και οι δύο αυτές ιώσεις  προκαλούν τα ίδια  συµπτώματα, ο κόσµος τις συγχύζει, αποκαλώντας και τις δύο λανθασµένα, γρίπη.  Ωστόσο, όσον αφορά την αιτιολογία, είναι τελείως διαφορετικές, αφού άλλοι ιοί προκαλούν το κοινό κρυολόγηµα και άλλοι τη γρίπη. Τα κοινά κρυολόγηµατα  είναι πολύ πιο συχνά στον άνθρωπο απ’ ότι η γρίπη και συνήθως είναι πιο ελαφρά και η διάρκεια τους πιο μικρή. Πάνω από 200 είδη ιών (συνήθως ρινοϊοί, αλλά και κορονοϊοί,αδενοΐοί, και εντεροϊοί)  ευθύνονται για την πρόκληση του κοινού κρυολογήµατος. Το άτομο που προσβάλλεται από κοινό κρυολόγημα, αποκτά προσωρινή ανοσία µόνο έναντι του ιού που του προκάλεσε το συγκεκριµένο κρυολόγηµα, ενώ παραµένει ευάλωτο στους υπόλοιπους ιούς,  γεγονός που εξηγεί και το γιατί ένα άτοµο µπορεί να προσβληθεί δύο ή και περισσότερες φορές με κρυολόγημα τον ίδιο χειμώνα.

Από την άλλη πλευρά η γρίπη οφείλεται σε RNA ιούς που ανήκουν στην οικογένεια των ορθομυξοїών, τα συμπτώματα είναι πιο βαριά και η διάρκεια της πιο μεγάλη.

Το κρύο προκαλεί κρυολόγημα

Λάθος.

Λανθασμένα πιστεύουμε  ότι όταν εκτεθούμε στο κρύο ή τη βροχή, έχουμε περισσότερες πιθανότητες να κρυολογήσουμε. Το αίσθημα του κρύου είναι διαφορετικό στα διάφορα άτομα και εξαρτάται από των αριθμό και τον εντοπισμό των υποδοχέων του κρύου που υπάρχουν στο δέρμα. Αυτό εξηγεί και το γεγονός ότι μερικά άτομα κρυώνουν πιο πολύ από άλλα. Το κρύο συνήθως προκαλεί αυξημένη ερυθρότητα της μύτης και των άκρων, όχι κρυολογήματα. Το κρυολόγημα οφείλεται σε ιούς και για να εμφανιστεί θα πρέπει κάποιος να σου το μεταδώσει.

Το κρύο ρίχνει την άμυνα του οργανισμού

Σωστό.

Έχει διαπιστωθεί από το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ότι μέσω της περιφερικής αγγειοσύσπασης που προκαλεί το κρύο, μειώνεται η  τοπική άμυνα του οργανισμού (π.χ. στο ρινικό βλεννογόνο).

Το καλό (υπερβολικό)  ντύσιμο προφυλάσσει από τα κρυολογήματα

Λάθος.

Συχνά και φορτικά η μητέρα συμβουλεύει τα παιδιά της να ντυθούν καλά πριν να βγουν έξω γιατί τάχα θα κρυολογήσουν. Αυτό  δεν έχει καμιά  επιστημονική βάση και η απάντηση είναι απλή. Ντυνόμαστε καλά για να μη κρυώνουμε και όχι για να μη κρυολογούμε. Εάν ένα παιδί (η και ενήλικας) είναι καλά ντυμένο με πουλόβερ, παλτό κασκόλ, και γάντια αλλά  κάποιο άτομό φταρνιστεί ή βήξει απέναντι του σίγουρα θα κολλήσει, παρόλα του ρούχα που φορεί.

Το εμβόλιο εναντίον της γρίπης προφυλάσσει από τα κρυολογήματα.

Τα άτομα που εμβολιάζονται εναντίον της γρίπης συχνά παραπονούνται ότι παρόλο που έχουν κάνει το εμβόλιο, έχουν κρυολογήσει μία ή και περισσότερες φορές κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Αυτό οφείλεται στο ότι το εμβόλιο της γρίπης δεν προφυλάσσει από άλλες ιώσεις, όπως είναι το κοινό κρυολόγημα, παρά μόνο από τους συγκεκριμένους ιούς της γρίπης που περιέχονται στο εμβόλιο (συνήθως 3 ιούς).

Εµβόλιο δυστυχώς για το κοινό κρυολόγηµα δεν υπάρχει γιατί είναι δύσκολο να κατασκευασθεί, λόγω του µεγάλου αριθµού των ιών που το προκαλούν.

Με την αντιβίωση περνά πιο γρήγορα το κρυολόγημα.

Λάθος.

Οι ιοί του κοινού κρυολογήµατος είναι απρόσβλητοι από τα κλασικά αντιβιοτικά και έτσι η χορήγηση τους δεν πρόκειται να επηρεάσει την εξέλιξη της ίωσης. Αντιβιοτικό θα δοθεί κατά τη κρίση του γιατρού, σε άτομα υψηλού κινδύνου που μπορεί  το απλό κρυολόγημα να επιπλακεί με μια λοίμωξη του αναπνευστικού.

Η βιταμίνη C προφυλάσσει από τα κρυολογήματα.

Λάθος.

Η αξία της βιταμίνης C για την πρόληψη και τη θεραπευτική αγωγή του κοινού κρυολογήματος αποτέλεσε θέμα διενέξεων επί έξι δεκαετίεςΤο 1970  ο Αµερικανός χηµικός Linus Pauling  δυο φορές βραβευόμενος µε βραβείο Νόμπελ ισχυρίστηκε ότι η λήψη 1.000mg βιταμίνης C ημερησίως µμπορούσε να μειώσει τη συχνότητα εµφάνισης κρυολογημάτων κατά 45% στα περισσότερα άτοµα.

Αρκετές και καλά σχεδιασµένες όµως µεταγενέστερες µελέτες δεν επιβεβαίωσαν τον ισχυρισµό αυτό, συµπεριλαµβανοµένης µιας µελέτης του 2007, από την οποία απεδείχθη  ότι η βιταµίνη C είχε ελάχιστο ή καθόλου όφελος για την πρόληψη ή την αντιµετώπιση του κοινού κρυολογήµατος.Τα ευρήματα προήλθαν από ανασκόπηση 30 δημοσιευμένων μελετών, στις οποίες συμμετείχαν 11.350 άτομα, τα οποία έπαιρναν τουλάχιστον 200 χιλιοστόγραμμα βιταμίνης C κάθε ημέρα.

Θεραπεία

Βασικά µπορούµε να πούµε ότι δεν υπάρχει θεραπεία για το κοινό κρυολόγηµα, αφού σαν ιογενής λοίμωξη δεν επηρεάζεται από τα αντιβιοτικά.

Η θεραπεία είναι συμπτωματική:

Αντιπυρετικά και παυσίπονα όταν υπάρχει πονοκέφαλος ή πυρετός.

Sprays στη μύτη με ισότονο ή υπέρτονο διάλυμα. Αποσυμφορητικά spays, ιδίως το βράδυ, αλλά όχι για πάνω από 3-4 ημέρες.

Άφθονα υγρά και εισπνοές ατμού που βοηθούν στη ρευστοποίηση και αποβολή της βλέννας.

Αντιβηχικά μόνο όταν ο βήχας είναι ξηρός και επίμονος.

Ζεστά ροφήματα (χαμομήλι, τίλιο) που εκτός από την ενυδάτωση, βοηθούν στην απομάκρυνση των τοξινών που παράγονται από τα νεκρά κύτταρα.

Σε περίπτωση πονόλαιμου μπορείτε να κάνετε τρεις φορές την ημέρα γαργάρες με, αλατόνερο, χαμομήλι, λεμόνι με μέλι ή με διάφορα αντισηπτικά διαλύματα.
Αντισηπτικές καραμέλες.
Περιορισμός στο σπίτι για 2-3 ημέρες και αποφυγή έντονης σωματικής άσκησης.

Ο ιός θα κάνει το κύκλο του και τα συμπτώματα θα υποχωρήσουν σε 3-5 ημέρες. Εάν τα συμπτώματα επιμένουν, πρέπει να αποκλεισθεί η πιθανότητα δευτεροπαθούς βακτηριδιακής λοίμωξης.

Η χορήγηση εναλλακτικής θεραπείας με ουσίες όπως Echinacea, καλέντουλα, ginger, σκόρδο, βιταμίνες, και συμπληρώματα ψευδαργύρου  δεν έχουν δείξει ότι επηρεάζει τη συχνότητα και πορεία του κοινού κρυολογήματος. Κάποια ευεργετική δράση ίσως έχουν τα Φλαβονοειδή (antivirin).

Πρόληψη

Ø Αποφυγή επαφής με πάσχοντα άτομα. Αποφύγετε αν είναι δυνατόν τη χειραψία με άτομα που είναι κρυολογημένα. Πλένετε τα χέρια σας αν έχετε έρθει σε επαφή με τέτοια άτομα.

Αποφυγή κλειστών χώρων όπου συχνάζουν πολλά άτομα.
Καλός αερισμός και ύγρανση των δωματίων στο σπίτι και στο σχολείο.
Καλή διατροφή με άφθονα φρούτα, και λαχανικά.
Τακτική σωματική άσκηση, αλλά και επαρκής ξεκούραση
Μη χρησιμοποιείτε πετσέτες ή άλλα αντικείμενα που χρησιμοποίησε προηγουμένως άτομο με κρυολόγημα.
Πλένετε συχνά τα χέρια σας ιδίως όταν φταρνιζεστε.
Πετάτε τα χαρτομάντηλα που έχετε χρησιμοποιήσει.