Σε συνέχεια από προηγούμενο άρθρο.

2. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΓΙΑ ΧΡΗΣΗ

Πριν από τη γέννηση του καπιταλισμού (στην Ευρώπη το 15^ο αιώνα) αλλά και μετά, η παραγωγή στα περισσότερα μέρη του κόσμου ήταν παραγωγή αξιών χρήσης. Κατασκεύαζαν τα ρούχα για να τα φορούν και όχι για να τα πουλάνε. Έφτιαχναν τυρί για να το φάνε και όχι για να το ανταλλάξουν.

Μόνο με την άνοδο του καπιταλισμού επικράτησε η παραγωγή για την ανταλλαγή.

Στα χρόνια του Αριστοτέλη – γύρω στο 320 π.Χ. – το εμπόριο ήταν δραστήριο αλλά πολύ μικρό μέρος της συνολικής οικονομικής ζωής.

Στην πραγματικότητα, η «οικονομική» είναι το όνομα που έδωσε ο Αριστοτέλης στην παραγωγή αξιών χρήσης. Την παραγωγή για την ανταλλαγή την ονόμαζε «χρηματιστική».

Έλεγε ο Αριστοτέλης: Για κάθε πράγμα που κατέχουμε υπάρχουν δύο χρήσεις. Η μία πηγάζει από τη φύση του πράγματος ή άλλη όχι. Ένα σαντάλι π.χ. κανονικά χρησιμεύει σαν υπόδημα. Όμως το ίδιο σαντάλι μπορεί να ανταλλαχθεί με τρόφιμα ή χρήμα.

Είναι αλήθεια πως η ανταλλαγή είναι κι αυτή ένας τρόπος χρήσης. Δεν είναι όμως ο πρωταρχικός τρόπος χρήσης ενός σανδαλιού.

Το ίδιο ίσχυε παντού στη δουλοκτητική αρχαιότητα – στην Αίγυπτο, στην Ελλάδα, στη Ρώμη και αλλού. Αν και οι σκλάβοι παρήγαγαν για τη χρήση των άλλων – αφεντικών τους – σπάνια παρήγαγαν για την ανταλλαγή. Ούτε οι δουλοπάροικοι της Ευρώπης, ούτε οι Κινέζοι αγρότες, ούτε οι πατριαρχικές οικογένειες των Ινδών, ούτε οι εργαζόμενοι των άλλων προκαπιταλιστικών κοινωνιών παρήγαγαν εμπορεύματα. Ο σκοπός με το αποτέλεσμα της προκαπιταλιστικής παραγωγής ήταν η αξία χρήσης και όχι η ανταλλακτική αξία.

Πράγματι το να παράγει για την πώληση και για το κέρδος θεωρούνταν ανήθικο, σαν διεστραμμένος τρόπος ζωής εμπνευσμένος από φιλαργυρία, την αλαζονεία, την απληστία και την κενοδοξία.

Η ανταλλαξιμότητα έγινε μόνιμο χαρακτηριστικό του προϊόντος της εργασίας μόνο στην καπιταλιστική κοινωνία. Το προϊόν ζει διπλή ζωή – σαν αξία χρήσης και ανταλλακτική αξία – μόνο μέσα στην καπιταλιστική κοινωνία.

Υ.Γ. Ο Μαρξ έλεγε ότι: «αν υπήρχε το υποκείμενο – δηλαδή η εργατική τάξη – ο Αριστοτέλης θα έκανε τον σοσιαλισμό πριν 2000 χρόνια.