Απαντώντας στο υπ’ αριθμόν 59/04-01-2016 έγγραφό σας με θέμα: «Συλλογή στοιχείων που αφορούν τις καταστροφές από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο» παραθέτουμε τα στοιχεία που συγκεντρώσαμε από την έρευνά μας και τα οποία αποδεικνύουν ότι και η πόλη των Γρεβενών υπέστη μεγάλες καταστροφές (ολοκαύτωμα 15/07/1944) και θρήνησε 18 καταγεγραμμένα θύματα από τις εκκαθαρίσεις των δυνάμεων του Άξονα. Τα στοιχεία αυτά προέρχονται από τη σχετική ιστορική βιβλιογραφία (Χρήστος Δ. Βήττος, Τα Γρεβενά στην Κατοχή και το Αντάρτικο, ιστορική μελέτη δεκαετίας 1940-1950, εκδόσεις ARTOFTEXT, σελ. 333,613,  Στράτος Δορδανάς, Το αίμα των αθώων, Αντίποινα των Γερμανικών Αρχών Κατοχής στη Μακεδονία 1941 – 1944, Εκδόσεις Βιβλιοπωλείου της Εστίας, σελ. 519 -520), από την Σχολική Δραστηριότητα που υλοποίησε η Τετάρτη Τάξη του 2ου Δημοτικού Σχολείου Γρεβενών με υπεύθυνο τον εκπαιδευτικό Αργύριο Καραλιόλιο , στα πλαίσια τουπρογράμματος Πολιτιστικών Θεμάτων το Σχολικό Έτος 2013-2014, με αφορμή τη συμπλήρωση εβδομήντα χρόνων του ολοκαυτώματος των Γρεβενών από τους Γερμανούς, με τίτλο: «Όχι στον ρατσισμό, όχι στο φασισμό, όχι στον πόλεμο», και από το σχετικό φωτογραφικό υλικό.

Μετά και την επίθεση της Γερμανίας τον Απρίλιο του 1941, αρχίζει η τριπλή κατοχή (γερμανική, ιταλική, βουλγαρική) στην πατρίδα μας. Έτσι τα Γρεβενά από την άνοιξη του 1941 ήταν υπό Ιταλική κατοχή. Οι Ιταλοί στην προσπάθειά τους να ελέγξουν και να καθυποτάξουν τους υπόδουλους Γρεβενιώτες, πολλές φορές προέβησαν σε εκτελέσεις, βασανισμούς και φυλακίσεις κατοίκων, εμπρησμούς χωριών, αρπαγές ζώων και άλλων τροφίμων. Γρήγορα όμως στην περιοχή μας θα αναπτυχθεί ένα από τα μεγαλύτερα αντιστασιακά κινήματα όλης της Ευρώπης. Λίγο αργότερα θα αρχίσουν οι επιθέσεις των ανταρτών και οι μάχες με τα Ιταλικά στρατεύματα. Οι κυριότερες μάχες που έγιναν στην περιοχή Γρεβενών ήταν:

1. Η μάχη του Σνιχόβου(Δεσπότης) στις 8 Φεβρουαρίου 1943 στην οποία αντάρτες Γρεβενιώτες χτύπησαν μία διλοχία Ιταλών. Αυτή ήταν η πρώτη ένοπλη σύγκρουση των ανταρτών με τα στρατεύματα κατοχής στο χώρο της Δυτικής Μακεδονίας.

2. Στις 5 ως 7 Μαρτίου 1943 στη μάχη του Φαρδύκαμου (στην οποία συμμετείχαν και πάρα πολλοί Γρεβενιώτες) οι δυνάμεις των ανταρτών νίκησαν και αιχμαλώτισαν ένα τάγμα Ιταλών 600 περίπου ανδρών. Η Μάχη του Φαρδύκαμπου έχει χαρακτηριστεί ως η μεγαλύτερη μάχη που έδωσαν οι δυνάμεις της Εθνικής Αντίστασης ενάντια στους κατακτητές.

Στις 24 Μαρτίου 1943 οι δυνάμεις των ανταρτών απελευθερώνουν τα Γρεβενά από τους Ιταλούς. Έτσι η πόλη μας γίνεται η πρώτη πόλη που απελευθερώνεται σε όλη την Ευρώπη από τις δυνάμεις του Άξονα.
Οι Γερμανοί θέλοντας να εκδικηθούν για την αντιστασιακή δράση, εξαπολύουν επίθεση στις 31 Ιουλίου 1943 με το 2ο Τάγμα του 2ου Συντάγματος «Βανδεμβούργου» και με τη βοήθεια του ντόπιου συνεργάτη τους Πούλου. Απ’ όπου περνούσαν, για αντίποινα, εκτελούσαν αμάχους, καίγανε και λεηλατούσαν τα χωριά μας. Στις 7 Σεπτεμβρίου 1943 κατέλαβαν τα Γρεβενά που είχαν εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους.

Τον Οκτώβριο του 1943 πραγματοποιούν νέα εκκαθαριστική επιχείρηση στην Πίνδο με στρατιώτες του 98ου Συντάγματος. Όσα χωριά βρέθηκαν στο πέρασμά τους παραδόθηκαν στις φλόγες, ενώ όσοι κάτοικοι έπεφταν στα χέρια τους εκτελούνταν με φρικτό τρόπο.

Από τις 3 έως στις 15 Ιουλίου 1944 ξεκίνησε η φοβερότερη επίθεση αντιποίνων των Γερμανών με το όνομα «Σταυραετός». Το 8ο Σύνταγμα των SS με επικεφαλής τον αντισυνταγματάρχη Χέλμουτ Βέρνερ και τη συνεργασία των ντόπιων συνεργατών του Μιχάλαγα, επιτίθενται, εκτελούν αμάχους με το φρικτότερο τρόπο, καίνε και λεηλατούν όλα τα χωριά που βρίσκονται στο δρόμο τους. Στις 5 Ιουλίου (σύμφωνα με τον κ. Χρήστο Βήττο) ή στις 15 Ιουλίου (σύμφωνα με τον κ. Στράτο Δορδανά) καίνε και λεηλατούν την πόλη των Γρεβενών. Την ημέρα εκείνη στα Γρεβενά κάηκαν συνολικά 350 σπίτια και καταστήματα, η Ιερά Μητρόπολη, το νεοχτισμένο σχολείο (δημοτικό και γυμνάσιο), το Οικοτροφείο, το Κρατικό Νοσοκομείο, τα Δικαστήρια , το Δημαρχείο και όλα τα εμπορικά καταστήματα της αγοράς (περίπου 125). (Αναλυτική κατάσταση και κοστολόγηση των ζημιών δεν υπάρχει)

Ο Χρήστος Βήττοςο οποίος έχει μελετήσει τα Αρχεία της εποχής αναφέρει ότι τα θύματα της γερμανικής κατοχής ανέρχονται σε 18.
Τα ονόματα αυτών είναι: 1. Αχιλλέας Γιώτας 7/7/1944 2. Ιωάννης Zηκόπουλος 23/3/1943 από Ιταλούς 3.Χρυσούλα Ζηκοπούλου 23/3/1943 από Ιταλούς 4. Δημήτριος Κατσάνος 10/7/1944 5. Ζήσης Κεφάλας 8/1943 (από Καλαμίτσι) 6. Κωνσταντινιά Κεφάλα 8/1943 (από Καλαμίτσι) 7. Παύλος Λαζαρίδης 15/12/1942 εκτελέστηκε στην Ποντοκώμη 8. Ζήσης Μπούτης 7/7/1944 9. Ανδρέας Κουζιώνης 14/7/1944 10. Σοφοκλής Κυπριτζής 9/6/1944 11. Βασίλειος Νάστας 8/7/1944 12. Απόστολος Ντίνας 10/7/1944 13. Γεώργιος Παπαϊωάννου 9/9/1944 14. ΆλκηςΠαπανίκος Παπαϊωάννου 8/7/1944 15. Κωνσταντίνος Παπαρώσιος 10/7/1944 16. Νικόλαος Πυρογιάννης 7/7/1944 17. Χρήστος Πυρογιάννης 7/7/1944 18. Ιωάννης Χαραλαμπίδης 1/12/1944.

Αξιότιμε κύριε Δήμαρχε,

Διαπιστώνεται από τα προαναφερθέντα ότι ήταν πολύ βαρύς ο φόρος του αίματος για τους Γρεβενιώτες στον αγώνα τους για την ελευθερία και έχουμε ηθική υποχρέωση στα αθώα θύματα να διεκδικήσουμε τις γερμανικές οφειλές, για να επέλθει έστω και καθυστερημένα η δικαίωσή τους. Πιστεύουμε επίσης ότι η 15^η Ιουλίου, η ημέρα του ολοκαυτώματος της πόλης των Γρεβενών,  πρέπει να καθιερωθεί ως ημέρα εορτασμού και μνήμης, όπως γίνεται και άλλες κοινότητες του Δήμου μας και όταν θα αναπλασθεί η πλατεία Ελευθερίας να ανεγερθεί μνημείο για το ολοκαύτωμα με τα ονόματα των θυμάτων. Αυτό θα είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής για τους πεσόντες.

Συνημμένα

• Φωτογραφικό υλικό
• Παραπομπές στη σχετική βιβλιογραφία

Ο Πρόεδρος της Δ.Κ. Γρεβενών

Στέργιος Πουρνάρας