Κάποτε ένας καθηγητής ψυχολογίας από την Ουγγαρία μπήκε στη διαδικασία να ψάξει – και να κρατήσει δυο σοβαρές σημειώσεις – για το πώς διάσημοι και δημιουργικοί άνθρωποι πέτυχαν στον τομέα τους.

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα της έρευνας του ήταν ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι αρνούνται να κάνουν κάτι, ο τρόπος με τον οποίο λένε «όχι».

Λόγου χάριν, o Peter Drucker, ειδικός σε ζητήματα διοίκησης επιχειρήσεων είχε απαντήσει: «Ένα από τα κλειδιά της παραγωγικότητας είναι το να… πετάς. Να έχεις έναν πολύ μεγάλο κάδο απορριμμάτων για να χωράνε όλες οι προσκλήσεις σε events.

Κατά την άποψη μου, η παραγωγικότητα έχει να κάνει με το να μην κάνεις τίποτα που προωθεί τη δουλειά των άλλων και να δουλεύεις αποκλειστικά πάνω σε αυτό που ο Μεγαλοδύναμος σου έχει δώσει να κάνεις. Και να το κάνεις καλά».

Τι απάντησε, είπαμε, η γραμματέας του λογοτέχνη Saul Bellow; «Ο κύριος Below με παρακάλεσε να σας ενημερώσω ότι καταφέρνει να μένει παραγωγικός στο δεύτερο μισό της ζωής του, ακριβώς επειδή δεν επιτρέπει στον εαυτό του να γίνεται μέρος της έρευνας άλλων ανθρώπων». Ο φωτογράφος Richard Avedon; «Σόρυ! Δεν έχω πολύ χρόνο (σ.σ.: ώστε να απαντώ σε ερωτήσεις)».

 Ενδεικτική και η απάντηση του μουσικοσυνθέτη György Ligeti, μέσω της γραμματέως του φυσικά: «Είναι δημιουργικός, επειδή είναι υπερδραστήριος. Όπως καταλαβαίνετε, για τον ίδιο λόγο που τον θέλετε για αντικείμενο έρευνας, για τον ίδιο ακριβώς λόγο δεν έχει χρόνο να σας βοηθήσει σ’ αυτή σας την προσπάθεια.

Θα ήθελε επίσης να προσθέσει ότι δεν θα μπορέσει να σας απαντήσει ούτε γραπτώς, γιατί προσπαθεί απελπισμένα να ολοκληρώσει ένα κοντσέρτο για βιολί, το οποίο θα κυκλοφορήσει το φθινόπωρο».

Ας μην τα πολυλογούμε: ο καθηγητής επικοινώνησε με 275 δημιουργικούς ανθρώπους. Το 1/3 από αυτούς είπε «όχι», κοινώς αρνήθηκε, λόγω έλλειψης χρόνου. Το καλύτερο; Ολοι οι υπόλοιποι δεν απάντησαν ποτέ και τίποτα. Κατά πάσα πιθανότητα ούτε αυτοί είχαν χρόνο και πιθανότατα ούτε γραμματέα.

Ο χρόνος, λοιπόν, είναι το βασικό υλικό της δημιουργικότητας. Αν αφαιρέσεις όλον τον μύθο και τη μαγεία που τυλίγει όλους τους experts το μόνο που μένει είναι σκληρή δουλειά. Δουλειά που χρειάζεται για να γίνει κανείς expert μέσα από τη μελέτη και την πρακτική εφαρμογή, η δουλειά του να βρίσκει λύσεις σε προβλήματα που άλλος δεν μπορεί να λύσει, η δουλειά του να αποτυγχάνει, η δουλειά του να σκέφτεται και να βελτιώνει, η δουλειά του να δημιουργεί.

Όλη μέρα, κάθε μέρα, χωρίς σαββατοκύριακα και διακοπές. Ως συνήθεια, παρόρμηση και επαγγελματική ασχολία. Όλο αυτό, τη σημασία του «όχι», αναπτύσσει υπέροχα στο βιβλίο του “How to fly a horse – The secret history of creation, invention and discovery”, o Kevin Ashton, τονίζοντας ότι το “όχι” είναι το κουμπί που μας κρατά σε εγρήγορση.

«Δεν έχει σημασία τι σ’ αρέσει να διαβάζεις, ποιες είναι οι πεποιθήσεις σου… το να λες “όχι” έχει μεγαλύτερη δημιουργική ισχύ από τον συνδυασμό ταλέντου, έξυπνης σκέψης και υπόβαθρου. Ο ανοχύρωτος χρόνος είναι η απειλή για τις μεγαλύτερες επιτυχίες μας. Και η μαθηματική εξίσωση του είναι απλή: έχει λιγότερο χρόνο απ’ όσο νομίζεις και χρειάζεσαι περισσότερο απ΄ όσο φαντάζεσαι».

Όπως χαρακτηριστικά γράφει στο βιβλίο, «είμαστε γεννημένοι για να λέμε “όχι”. Μεγαλώνουμε, λέγοντας “όχι”. Είναι αγενές, είναι απότομο, είναι το ελάχιστο δυνατό της λεκτικής μας βίας, είναι για τα… ναρκωτικά, είναι αυτό που μάθαμε να λέμε σε ξένους με καραμέλες, αλλά το “όχι” είναι αυτό που μας κρατάει ζωντανούς».

Οπότε, την επόμενη φορά που κάποιος θα σας πει ότι σας χρειάζεται για μια ωρίτσα μόνο, ότι θα χρειαστεί μόνο ένα απογευματάκι για να σας απασχολήσει, ξέρετε γιατί το «όχι» σας, προστατεύει πολύ περισσότερα απ’ όσα υπολογίζετε.

lifo