Η εξαγγελία της απολιγνιτοποίησης από τον πρωθυπουργό κέρδισε αρχικά τις εντυπώσεις, καθώς χαρακτηρίστηκε τολμηρή και κυρίως συμβατή με την εξέλιξη. Εξαρχής υπήρχαν γκρίζες ζώνες στην υπόθεση αυτή, πρώτα από όλα πολιτικές, αφού ο κ. Μητσοτάκης προεκλογικά έλεγε άλλα. Η σοβαρότερη επιφύλαξη αφορούσε το ρίσκο που αναλαμβάνει η χώρα υιοθετώντας χρονοδιάγραμμα εκτός ευρωπαϊκού πλαισίου • εκεί η απανθρακοποίηση τοποθετείται 10-15 χρόνια αργότερα. Σήμερα, 16 μήνες μετά, έχουμε επαρκή δεδομένα προκειμένου να αξιολογήσουμε την πρωτοβουλία του πρωθυπουργού με νηφαλιότητα.

-Η Ελλάδα τα επόμενα τουλάχιστον 20 χρόνια θα εξαρτάται στην ηλεκτροπαραγωγή από Φυσικό Αέριο που είναι εισαγόμενο και ρυπογόνο. Δεν πρόκειται δηλαδή για απολιγνιτοποίηση, αλλά για «αεριοποίηση» με συνέπεια τη ρυπογόνα εξάρτηση.

-Η ΕΕ μαζί με τη Βρετανία ανακήρυξαν το 2021 έτος σιδηροδρόμου προωθώντας επαναστατικές αλλαγές υπέρ του πλέον οικολογικού μέσου μεταφοράς. Η Ελλάδα απουσιάζει από την κοινή προσπάθεια κινούμενη σε αντίθετη κατεύθυνση όταν και στο πολυδιαφημισμένο πακέτο των 72 δισ. ευρώ σιδηρόδρομος δεν υπάρχει.

-Η εμπροσθοβαρής απολιγνιτοποίηση της χώρας δεν δικαιώθηκε από την ΕΕ καθώς οι πόροι για τη δίκαιη μετάβαση περιορίστηκαν δραστικά (Ιούλιος 20020). Αντίθετα η επιμονή της Πολωνίας στα εγχώρια καύσιμα επιβραβεύτηκε με σοβαρά οικονομικά οφέλη για την απανθρακοποίηση (Δεκέμβριος 2020).

-Το παγκόσμιο στοίχημα ταχείας διείσδυσης ΑΠΕ εδώ ήδη σκοντάφτει και πολύ σύντομα θα βαλτώσει. Αφενός απαιτούνται επενδύσεις στο δίκτυο μεταφοράς για τη σύνδεση μονάδων ΑΠΕ που δεν έχουν ξεκινήσει ακόμα και αφετέρου πολλές τοπικές κοινωνίες αντιδρούν.

-Τρία χρόνια τώρα η Ελλάδα δεν αξιοποιεί ευρωπαϊκή χρηματοδότηση 800 εκατ. ευρώ για τη διασύνδεση των νησιών που καταργεί ρυπογόνες μονάδες πετρελαίου. όπως αποκάλυψε το Κίνημα Αλλαγής.

-Η δίκαιη μετάβαση των λιγνιτοφόρων περιοχών εξελίσσεται σε νεοελληνική τραγωδία ιδιαίτερα εκεί όπου η συμμετοχή του λιγνίτη στο περιφερειακό ΑΕΠ υπήρξε τεράστια. Η μείωση της λιγνιτικής παραγωγής το 2015 στο 50% προκάλεσε μέχρι το 2018 πτώση του ΑΕΠ της Κοζάνης κατά 21% (ΕΛΣΤΑΤ). Η βίαιη απολιγνιτοποίηση ισοδυναμεί με ερημοποίηση, αφού το μόνο ορατό κυβερνητικό σχέδιο είναι η μετατροπή της Κοζάνης σε πρίζα για Φωτοβολταϊκά.

Οι γκρίζες ζώνες της πρωθυπουργικής εξαγγελίας εξελίσσονται σε μαύρη τρύπα που οδηγεί την ενέργεια στα χέρια μεταπραττικών συμφερόντων και τη χώρα ουραγό στις διεθνείς εξελίξεις. Ένας τέτοιος θλιβερός απολογισμός δεν αξίζει στην Ελλάδα που έχει ουσιώδεις λόγους να πρωταγωνιστήσει στο μέτωπο της Κλιματικής Αλλαγής.
Απάντηση στην αδιέξοδη και εθνικά επιβλαβή πορεία που ακολουθείται είναι η Ενεργειακή Δημοκρατία με συγκεκριμένες επιλογές:

■ Σοβαρές επενδύσεις στο δίκτυο μεταφοράς ώστε το βάρος ανάπτυξης ΑΠΕ να κατανεμηθεί δίκαια και ισότιμα ανά περιοχή. Στις 13 περιφέρειες να τεθούν άνω και κάτω όρια με αντίστοιχη αποκέντρωση της υποχρέωσης στους δήμους. Εγκαταστάσεις ΑΠΕ μεγάλης ισχύος πρέπει να χωροθετηθούν κεντρικά, με απόλυτη διαφάνεια και επαρκή διαβούλευση.

■ Απόλυτη προτεραιότητα στα ΜΜΜ και το σιδηρόδρομο με ηλεκτροκίνηση.

■ Διευκόλυνση επενδύσεων ΑΠΕ από αγρότες για ενεργειακή κάλυψη της παραγωγής και χρήση γης υψηλής παραγωγικότητας μόνο από τους ίδιους.

■ Ενεργειακή αναβάθμιση όλων ανεξαιρέτως των δημόσιων κτιρίων και υποχρέωση των δήμων να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες με ΑΠΕ.

■ Δημιουργία μεγάλων δημοτικών ενεργειακών κοινοτήτων με μέλη τους συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού. Τα νέα ζευγάρια, για παράδειγμα, μπορούν να εισπράττουν ένα ικανό ποσό για κάθε παιδί που φέρνουν στον κόσμο, όπως όλοι οι κατοικοδημότες 18-28 ετών ένα κεφάλαιο εκκίνησης ως προϊόν συμμετοχής στην ΕΚ.

■ Αποφασιστική προώθηση της αυτοπαραγωγής και της εξοικονόμησης ενέργειας για όλα τα νοικοκυριά, ακόμα και στις πολυκατοικίες, όπως εφαρμόζεται στην Ευρώπη. Τα οφέλη είναι πολλαπλασιαστικά από τη μόχλευση στην πραγματική οικονομία και το οικογενειακό εισόδημα μέχρι τη διείσδυση ηλεκτροκίνητων Ι.Χ.

■ Η άμεση εφαρμογή της εμβληματικής αυτής δράσης στα 80.000 κτήρια της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης σηματοδοτεί μια δίκαιη μετάβαση.

Για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία η ενέργεια μπορεί να γίνει υπόθεση του κάθε πολίτη αντί μιας ολιγαρχίας και η πρόκληση είναι τεράστια για να την αγνοήσουμε. Η Κλιματική Αλλαγή και οι ανισότητες είναι τα κεντρικά ζητούμενα των καιρών και η ενεργειακή δημοκρατία η πιο πειστική απάντηση.

*Ο Πάρις Κουκουλόπουλος είναι μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του Κινήματος Αλλαγής