(Αφιερωμένη στους αγωνιστές/τριες και τις οικογένειές τους)

 

Η μάχη των Γρεβενών έχει χαρακτηριστικά που την καθιστούν μια ιδιαίτερη  στιγμή του εμφυλίου πολέμου. Ήταν η πρώτη μάχη του ΔΣΕ σε κατοικημένη περιοχή, σε αστικό κέντρο, που κόστισε  πολλές ανθρώπινες ζωές στα εμπόλεμα μέρη. Εξαιρετικά βαρύ ήταν το τίμημα για τον  ΔΣΕ, αφού καταμέτρησε  σχεδόν  300 νεκρούς και τραυματίες και  αποτέλεσε ταυτόχρονα και την πρώτη μεγάλη ήττα του.

Ο ΔΣΕ ανέλαβε μια στρατιωτική επιχείρηση, χωρίς να διαθέτει τα απαιτούμενα οπλικά μέσα,  με ένα πρόχειρο σχέδιο  και μεγάλη έλλειψη συντονισμού, όταν ο αντίπαλος «εθνικός στρατός» διέθετε ισχυρή αμυντική οργάνωση και μεγάλη δύναμη πυρός.

Στη μάχη  των Γρεβενών φάνηκε ότι ο ΔΣΕ αναζητούσε να προσδιορίσει τη μορφή του ένοπλου αγώνα ως παρτιζάνικου ή τακτικού. Εμφανίστηκαν  επίσης και οι πρώτες διαφοροποιήσεις μεταξύ κομματικών και  στρατιωτικών στελεχών. Πολλά από τα τελευταία θα παραμεριστούν και θα διωχτούν,  όπως  ο διοικητής του αρχηγείου Γράμμου-Βοΐου συνταγματάρχης Γιώργης Γιαννούλης, που του ανατέθηκε η διεύθυνση της μάχης των Γρεβενών και εκτελέστηκε στο Γράμμο, στις 20 Αυγούστου 1948, χωρίς καν να δικαστεί από ανταρτοδικείο,  με την ανυπόστατη κατηγορία ότι «ήταν υπεύθυνος για τον αιφνιδιασμό στο ύψωμα της Μπάτρας».

Η μάχη των Γρεβενών σηματοδότησε τους νέους πολιτικούς προσανατολισμούς του ΚΚΕ, όπως αυτοί παρουσιάστηκαν στις 27 Ιουνίου 1947 στο συνέδριο του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος στο Στρασβούργο. Εκεί ο εκπρόσωπός του Μιλτιάδης Πορφυρογένης διακήρυξε την πρόθεση του ΚΚΕ για τη  «δημιουργία μιας λεύτερης δημοκρατικής Ελλάδας, με δική της κυβέρνηση και δική της κρατική υπόσταση».

Τα Γρεβενά των δημοκρατικών αγώνων, με το ανυπότακτο και εξεγερτικό  πνεύμα ενάντια σε κάθε κατακτητή και κοινωνική αδικία, έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην αντίσταση κατά της φασιστικής Κατοχής, αλλά και στα δίσεκτα χρόνια του εμφυλίου πολέμου. Το ορεινό τους  ανάγλυφο έγινε πεδίο και επίκεντρο σκληρών  στρατιωτικών  αναμετρήσεων.

Χιλιάδες κάτοικοι  από την περιοχή  των Γρεβενών άφησαν την γκλίτσα ή το αλέτρι για να κρατήσουν το ντουφέκι. Ολόκληρες οικογένειες, από  τους γέροντες έως  τα ανήλικά παιδιά, βρέθηκαν σύσσωμες στη δίνη του εμφυλίου πολέμου, πληρώνοντας βαρύ κόστος.

Η φετινή 8η Θεματική εκδήλωση της ΕΔΙΑ 1940-74 Κ. -Δ. Μακεδονίας, θα πραγματοποιηθεί στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη των Γρεβενών (Πλατεία Ελευθερίας), το Σάββατο 22 Αυγούστου, στις 7μ.μ., και είναι τιμητικά αφιερωμένη στους αγωνιστές/τριες της ευρύτερης περιοχής των Γρεβενών.

 Την Κυριακή 23 Αυγούστου στις 11π.μ. θα γίνει επίσκεψη στο μνημείο της Εθνικής Αντίστασης  στο χωριό Ζιάκα. 

• Θεσσαλονίκη 29/7/2015

Ο πρόεδρος                                                                                                                Η γ.γραμματέας

Τρ. Μηταφίδης                                                                                                           Παρ. Φιριπή

 

Η «ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΙΑΣΩΣΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ (Ε.Δ.Ι.Α.) 1940-‘74 ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ-ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» είναι σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, διοικούμενο από εννεαμελές Διοικητικό Συμβούλιο. Συγκροτήθηκε από αγωνιστές της Αντιφασιστικής και της Αντιδικτατορικής Αντίστασης, εκπαιδευτικούς, πανεπιστημιακούς, δημοσιογράφους κλπ. Αποτελεί κρίκο μιας αλυσίδας άλλων δέκα παρεμφερών σωματείων σε όλη τη χώρα,  αρχής γενομένης από την ΕΤΑΙΡΙΑ ΔΙΑΣΩΣΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ που ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1992. Στόχος μας δεν είναι μόνο η διάσωση, συλλογή, μελέτη ντοκουμέντων και μαρτυριών για την περίοδο 1940-1974,  αλλά και η δημόσια παρουσίασή τους, ώστε η ιστορική μνήμη να είναι επισκέψιμη.

Α) Για την Αντιφασιστική Αντίσταση-Εμφύλιο Πόλεμο

Από το 1995 ομάδες εργασίας και ειδικοί ερευνητές του Α.Π.Θ., σε συνεργασία με τοπικούς συλλόγους και από το 2002 με την Ε.Δ.Ι.Α. 1940-’74 Κ.-Δ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, καταγράφουν προφορικές μαρτυρίες, συλλέγουν αρχεία και ντοκουμέντα. Έχουν εκδοθεί αρκετά βιβλία με απομνημονεύματα αγωνιστών της Αντιφασιστικής Αντίστασης και έχουν πραγματοποιηθεί εκθέσεις ντοκουμέντων σε αρκετές πόλεις.

Έχουμε ιδρύσει δύο μουσεία  για την Εθνική Αντίσταση: στην  Κοζάνη και στον Πεντάλοφο Κοζάνης – έδρα της Ελεύθερης Ελλάδας το 1943-44.

Με την Εταιρεία Μελετών Άνω Βοΐου στο Τσοτύλι, πραγματοποιήσαμε δύο συνέδρια: το 1995 για την Αντίσταση στη Δ. Μακεδονία και το 2000 για τις τοπικές πτυχές του Εμφυλίου, με τη συνδρομή του «Δικτύου για τη Μελέτη των Εμφυλίων Πολέμων».

Επίσης, με αφορμή τη συμπλήρωση 60 χρόνων από την Αντιφασιστική Νίκη, πραγματοποιήσαμε δύο εκθέσεις φωτογραφίας: την πρώτη το Μάιο του 2005 στο χώρο του ΕΛΙΑΘ, στην Άνω Πόλη, και τη δεύτερη το Μάιο του 2006 στο Δήμο Αμπελοκήπων σε συνεργασία με το Ρωσικό Προξενείο.

Στις 7/10/07, στην Κοζάνη, σε συνεργασία με τον τοπικό Δήμο, ημερίδα με θέμα «Παράδοση και νεοτερικότητα». Σε συνεργασία με τον ίδιο Δήμο και με το Ι.ΜΕ.Σ.Ι., ημερίδα για θέματα τοπικής ιστορίας.

Στις 15/7/2008 συναντηθήκαμε με τον Π. Βούλγαρη για την ταινία του «Ψυχή βαθιά».

Στις 2/8/2008  η Κατ. Λατίφη παρουσίασε το έργο της: ‘Πέτρος Κόκκαλης’.

Στις 23/8/2008 εκδήλωση στο Επταχώρι για τη δολοφονία του Γ. Γιαννούλη.

Στις 7/8/2008 παρουσιάσαμε το: ‘Με τους αντάρτες στη Δυτική Μακεδονία’ του Τάκη Κωστόπουλου:

Στις 28/9/2008 ομιλία στο Δήμο Κοζάνης: ‘Ο ρόλος της Κοζάνης στα μέσα της δεκαετίας 1940 – 1950’.

Στις 11/10/2008 εκδήλωση στη Βιβλιοθήκη Κοζάνης με θέμα: «Χαρτογράφηση».

Στις 8 – 9/11/ 2008 συνέδριο στο Δήμο Πρεσπών με θέμα: ‘Ο εμφύλιος στις Πρέσπες’.

Στις 23-8-2009 στη Σαμαρίνα συνδιοργανώσαμε με το Ε.Λ.Ι.Α.Θ., το ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΟΖΑΝΗΣ και με την Κοινότητα Σαμαρίνας εκδήλωση-αφιέρωμα στον ΑΝΤΡΕΑ ΤΖΗΜΑ («Σαμαρινιώτη»), για τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του.

Aπό 7-30/7/2010 Έκθεση φωτογραφιών από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (από τα Σοβιετικά Αρχεία) στο Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο της 21^ης  PHOTOBIENALE TOPOS.

Στις 21/8/2010 στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Νεστορίου πραγματοποιήσαμε με μεγάλη επιτυχία εκδήλωση με θέμα: «Γράμμος, το αντάρτικο νοσοκομείο και ο αρχίατρος Νώντας Σακελλαρίου». Την επόμενη, επισκεφτήκαμε τα υπολείμματα του νοσοκομείου του ΔΣΕ. Η εκδήλωση έχει καταγραφεί σε DVD.

Στις 18-19/8/2012 πραγματοποιήσαμε στο Νεστόριο Καστοριάς την 5^η θεματική μας εκδήλωση για τον Εμφύλιο και οδοιπορικό μνήμης με θέμα: «Τα  Γραμμοχώρια: ο εμφύλιος πόλεμος και ο ολοκληρωτικός αφανισμός τους»-είναι διαθέσιμη και σε dvd.

Στις 31/8-1/9/2013 πραγματοποιήσαμε στο Δημαρχείο Πρεσπών την 6^η θεματική μας εκδήλωση για τον Εμφύλιο, αφιερωμένη στον ταξίαρχο του ΔΣΕ Γιώργο Γεωργιάδη, που συνοδεύτηκε από επίσκεψη-ξενάγηση στο νοσοκομείο των ανταρτών, κοντά στον ερειπιώνα του παραλίμνιου οικισμού του Αγκαθωτού. Η εκδήλωση είναι διαθέσιμη και σε dvd.

Στις 29-30/8/2014 πραγματοποιήσαμε την 7^η θεματική μας εκδήλωση που ήταν αφιερωμένη στην «αντίσταση στο Βόιο-ελεύθερη Ελλάδα», με επίσκεψη-ξενάγηση στο πεδίο της ιστορικής μάχης του Φαρδύκαμπου και στο «μουσείο τοπικής Ιστορίας» στην Κοζάνη-δημιούργημα της εταιρείας μας. Η εκδήλωση διατίθεται σε  dvd.

 

 

 

Τιμώντας τα 70 χρόνια από τη απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Ναζί, σε συνεργασία με τον «Όμιλο φίλων αρχείου Μάνου Μαλαμίδη» πραγματοποιούμε από τις 27/10/2014 στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής Δήμου Θεσσαλονίκης έκθεση τεκμηρίων-φωτογραφιών με θέμα: «μνήμες Κατοχής-απελευθέρωσης και ο εικαστικός σχολιασμός τους» – με έργα φοιτητών της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ.

Στις 8/6/2015 πραγματοποιήσαμε εκδήλωση προς τιμήν του Βασίλη Γκανάτσιου (Χείμαρρου), για τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του.

Στις 22-23/8/2015 πραγματοποιούμε στα Γρεβενά την 8^η Θεματική μας εκδήλωση για τον Εμφύλιο, αφιερωμένη στη «μάχη των Γρεβενών 25-7-1947» και επίσκεψη στην ιστορική κοινότητα Ζιάκα.

Β) «Διότι δεν συνεμορφώθην…»

(ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΩΝ- ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΤΙΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΟ ΑΓΩΝΑ)

  Η Θεσσαλονίκη συνέβαλε σημαντικά στον αγώνα κατά της Χούντας και πλήρωσε βαρύ τίμημα. Τρεις δολοφονημένοι: ο αγωνιστής της ΕΔΑ Βασίλης Μπεκροδημήτρης, το στέλεχος του ΠΑΜ Γιάννης Χαλκίδης, ο βουλευτής της ΕΔΑ Γιώργης Τσαρουχάς, εκατοντάδες οι «προληπτικώς εκτοπισμένοι», πάνω από 100 οι καταδικασμένοι από τα Στρατοδικεία, 12 σε ισόβια.

Με την επικράτηση του πραξικοπήματος άρχισαν να συγκροτούνται και να δρουν οι αντιστασιακές οργανώσεις ΠΑΜ, Ρήγας Φερραίος, Δημοκρατική Άμυνα, Σπουδαστική – Λαϊκή Πάλη, Κίνημα 29ης Μαΐου, Αντι-ΕΦΕΕ, ΚΚΕ-ΚΝΕ, ΟΜΛΕ, ΕΚΚΕ-ΑΑΣΠΕ, ΠΑΚ αλλά και ανένταχτοι αγωνιστές.

 Η πρώτη έκθεση ντοκουμέντων από τον Αντιδικτατορικό Αγώνα στη Βόρεια Ελλάδα πραγματοποιήθηκε με τη συμπλήρωση 30 χρόνων από τη Δικτατορία, τον Απρίλιο του 1997, στην Ένωση Δημοσιοϋπαλληλικών Οργανώσεων Θεσ/νίκης, με τη συμβολή του «Σ.Φ. Ε.Α.1967-74».

  Η δεύτερη, με τη συμπλήρωση 30 χρόνων από την εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέμβριο του 2003, στο «Ελληνικό Λογοτεχνικό – Ιστορικό Αρχείο Θεσσαλονίκης».

 Η τρίτη στην Κοζάνη, τον Απρίλιο του 2003, με αφορμή την 37^η επέτειο του πραξικοπήματος.

Η τέταρτη στον Πολύγυρο στις 13-17/11/2004.

Το Νοέμβριο του 2004 κυκλοφορήσαμε το CD-ROM «ΕΔΩ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ!», με αυθεντικά κείμενα και ηχητικά ντοκουμέντα από το ραδιοφωνικό σταθμό που λειτούργησε στην Πολυτεχνική Σχολή του ΑΠΘ το Νοέμβριο του 1973.

Η πέμπτη, στο Δήμο Νεάπολης Θεσ/νίκης στις 15-25/11/2005, με την Γ΄ ΕΛΜΕ-Θ.

Η έκτη έκθεση ντοκουμέντων πραγματοποιήθηκε  στο 2^ο Γυμνάσιο Συκεών, στις 12/4/2006, στην εκδήλωση της εταιρείας μας για τις «γυναίκες του αντιδικτατορικού αγώνα». Οι ομιλίες της εκδήλωσης περιέχονται σε έκδοσή μας που συνοδεύεται από DVD.

Για τη συμπλήρωση 40 χρόνων από το χουντικό πραξικόπημα, και σε συνεργασία με τον Σ.Φ.Ε.Α. (1967-74) και το Ι.ΜΕ.Σ.Ι., πραγματοποιήσαμε:

Α)  Στις 19/4/2007 εκδήλωση – συναυλία στη αίθουσα τελετών του Α.Π.Θ.

Β) Στις 23-24/4/2007 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΔΙΗΜΕΡΟ στο ΑΠΘ  με θέμα: “ΕΛΛΑΔΑ 1967 – 1974: Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ”, σε συνεργασία με το τμήμα Π.Ε. της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ., τη συμμετοχή του «Σ.Φ.Ε.Α. 1967-1974» και της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Στις 21/4/2008 συνδιοργανώσαμε στο Επταπύργιο με την Τοπική Επιτροπή του «Σ.Φ.Ε.Α. (1967-74)» την εκδήλωση – συναυλία «ΑΝΤΙΛΑΛΟΥΝ ΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ», με τραγούδια της φυλακής και της εξορίας.

Στις 27/5/2008 συνδιοργανώσαμε με την «Επιτροπή Πρωτοβουλίας για την ΑΛΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ» εκδήλωση στο Θέατρο Κήπου αφιερωμένη στο ΜΑΗ του ’36, καθώς και στους δολοφονημένους βουλευτές Γρηγόρη Λαμπράκη και Γιώργη Τσαρουχά. H εκδήλωση είναι διαθέσιμη σε DVD.

Στις 14/8/2008 εκδήλωση στο Μουσείο Σ.Τ.Ι. Κοζάνης: ‘Ο  Μάης του ‘36 και του ‘63’

Στις 15/11/2008, με αφορμή τα 35 χρόνια από το Πολυτεχνείο, πραγματοποιήσαμε στο Δικηγορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης την έβδομη έκθεση «διότι δεν συνεμορφώθην»

Στις 9/4/2009 στην Κατερίνη, σε τιμητική εκδήλωση της ΕΛΜΕ Πιερίας για τους εκπαιδευτικούς της περιοχής που διώχθηκαν από τη χούντα, πραγματοποιήσαμε την όγδοη παρουσίαση της έκθεσης ντοκουμέντων «διότι δεν συνεμορφώθην».

Από 21-24/4-09 στο Δικηγορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με τη «ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ των  ΠΟΛΙΤΩΝ και της  ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ» και τη συνδικαλιστική κίνηση «ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ – ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ», πραγματοποιήσαμε την ένατη έκθεση ντοκουμέντων «διότι δεν συνεμορφώθην».

Από 16-21/11-2009 πραγματοποιήσαμε τη δέκατη έκθεση ντοκουμέντων «διότι δεν συνεμορφώθην» σε συνεργασία με τη δημοτική κίνηση «Ενεργοί  πολίτες Ευόσμου».

Aπό 18-23/4/2010 πραγματοποιήσαμε στο Επταπύργιο έκθεση φωτογραφίας-τεκμηρίων από την Αντιδικτατορική Αντίσταση που μας παραχώρησαν τα «ΑΡΧΕΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ».

 

 

Με αφορμή τη συμπλήρωση 47 χρόνων από τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη και το βαρύ τραυματισμό του Γιώργη Τσαρουχά – βουλευτών της ΕΔΑ – παρουσιάσαμε σε συνέντευξη τύπου στις 21/5/2010 τα αιματοβαμμένα ρούχα των δύο βουλευτών την ημέρα της δολοφονίας του Γρ. Λαμπράκη (22-5-1963) που διέσωσε η εταιρεία μας. Τα αιματοβαμμένα ρούχα του Γρ. Λαμπράκη παραχωρήθηκαν και εκτέθηκαν  έως το τέλος Δεκεμβρίου στο Μουσείο του Μαραθώνιου Δρόμου στο Δήμο Μαραθώνα.

Σε συνεργασία με το Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΜ-Θ (Ένωση Συντακτών Μ.Μ.Ε. Μακεδονίας-Θράκης) και υπό την αιγίδα του Δήμου Θεσσαλονίκης, καθώς και με την υλική στήριξη εκπαιδευτικών και συνδικαλιστικών φορέων της πόλης μας, οργανώσαμε στο Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης  από 9/5-30/9/ 2011  εκδηλώσεις  Μνήμης για τους δολοφονημένους βουλευτές Γρηγόρη Λαμπράκη το1963 από το παρακράτος και  Γιώργη Τσαρουχά από τη χούντα το 1968,  με τίτλο «από το τρίκυκλο στα τανκς».

Οι εκδηλώσεις περιλάμβαναν ομιλίες-μαρτυρίες για τους δολοφονημένους αγωνιστές, προβολή του ντοκιμαντέρ «100 ώρες του Μάη» των Δ. Θέου – Φ. Λαμπρινού,  «Ζ» του Κ. Γαβρά  (στο ΟΛΥΜΠΙΟΝ), καθώς  και έκθεση ντοκουμέντων με «τα ματωμένα ρούχα της Ειρήνης»-τα ρούχα που φορούσαν οι δύο βουλευτές την αποφράδα  22^α  Μαΐου 1963. Την έκθεση, που λειτούργησε σε όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού και έκλεισε στο τέλος Σεπτεμβρίου,  επισκέφθηκαν και οι πολιτικοί αρχηγοί κ.κ. Αλ. Τσίπρας και Φ. Κουβέλης.  Οι εκδηλώσεις έχουν καταγραφεί σε δύο dvd.

Στις 6-2-2012 οργανώσαμε στο Ολύμπιον προβολή του ντοκιμαντέρ της Αλίντας Δημητρίου «τα κορίτσια της βροχής». Ακολούθησε συζήτηση με αγωνίστριες της αντιδικτατορικής αντίστασης.

Στις 21 Απριλίου 2012, με αφορμή τα 45 χρόνια από  τη χουντικό πραξικόπημα:

α. οργανώσαμε επίσκεψη μνήμης  στο  πρώην ανακριτικό κολαστήριο της χουντικής ΚΥΠ στο Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, προκειμένου να αναδειχθεί σε τόπο ιστορικής μνήμης-αίτημα που υποστήριξε με ομόφωνο ψήφισμά του το ΔΣΘ (9/5/2012).

  β. πραγματοποιήσαμε προβολή του ντοκιμαντέρ «Η δικτατορία των συνταγματαρχών» του Ροβήρου Μανθούλη. Ακολούθησε συζήτηση με αγωνιστές της Αντιδικτατορικής Αντίστασης και δρώμενο από το θεατρικό εργαστήρι «ΑΛΜΑ-ΚΑΛΜΑ».

Το Νοέμβριο του 2012, με αφορμή την 38^η επέτειο του Πολυτεχνείου επανακυκλοφορήσαμε εμπλουτισμένο  το cd-r (2004) με τα ντοκουμέντα από το Πολυτεχνείο της Θεσσαλονίκης.

Στις 19-20-21/2013, με αφορμή την 46^η επέτειο από το χουντικό πραξικόπημα, με συνδιοργανωτές τη Διεύθυνση Εκπαίδευσης του Δ.Θ. και το ΑΠΘ, πραγματοποιήσαμε:

α) εκδήλωση με θέμα: «το σχολείο στο γύψο», β) παρουσιάσαμε «τα τραγούδια της εξορίας», γ) επισκέψεις σε χώρους κράτησης-αντίστασης στη χούντα.

Στις 24/7/2013 εγκαινιάσαμε στην Αμφίπολη της Καβάλας, στο πλαίσιο του φεστιβάλ,  την έκθεση «από το τρίκυκλο στα τανκς»-ντοκουμέντα από τον αντιδικτατορικό αγώνα.

Από 15/11-23/11/2014 έκθεση ντοκουμέντων για τη δικτατορία στο 31^ο Δημ/ σχολείο Θεσσαλονίκης.

Από 20/4-29/5/2015 η έκθεση λειτουργεί στην Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

Αναλάβαμε τη  δωρεάν διάθεση του βιβλίου του Γρ. Κοκοζίδη, «Η Αντιδικτατορική Κομμουνιστική Νεολαία Θεσσαλονίκης 1969 – 1974».  Διαθέσαμε επίσης υλικό για το βιβλίο του Νάντη Χατζηγιάννη, «Τι έχεις μ’ αυτόν;», που περιέχει συγκλονιστικές μαρτυρίες για τη δολοφονία του Γιάννη Χαλκίδη.

Με επανειλημμένα διαβήματά μας προς τα αρμόδια υπουργεία ζητήσαμε να αρθούν τα εμπόδια στην πρόσβασή μας σε αρχεία που αφορούν τα εγκλήματα του Δάγκουλα και των «Δαγκουλαίων».

Με τη συμβολή μας έχουν εκδοθεί τα παρακάτω βιβλία για τη δεκαετία του ’40:

1. Η Ζωή και η δράση του Βασίλη Νταϊλιάνη – Το Αντάρτικο στη Δυτική Μακεδονία
2. Αλ. Σακαλή (Πετρόμπεη), Μνήμες
3. Πρακτικά Συνεδρίου στο Τσοτύλι, Η Δεκαετία 1940-50 στη Δυτική Μακεδονία
4. Αλ. Ρόσιου (Υψηλάντη), Στα Φτερά του Οράματος
5. Στ. Θεοδοσιάδη, Η Πίνδος ομιλεί – Εθνική Αντίστασις
6. Βασ. Γκανάτσιου (Χείμαρρου), Ένας Δάσκαλος – Καπετάνιος καταγράφει, αξιολογεί τη δεκαετία του ’40.
7. Δημ. Κυρατζόπουλος (Φωτεινός), Δ. Μακεδονία, η Ελεύθερη Ελλάδα της Κατοχής

Μέλη της εταιρείας μας συμμετείχαν στην παρουσίαση βιβλίων-μαρτυριών για τη δεκαετία του ’40 σε Επταχώρι, Νεστόριο, Γρεβενά, Κοζάνη, Πεντάλοφο,  Βουχωρίνα, Τσοτύλι, Σαμαρίνα.

Από το χώρο της Πνευματικής Λαϊκής Παράδοσης–Τοπικής Ιστορίας τα βιβλία: Ραντοβίστι – Ροδοχώρι, Λαογραφικά Βοΐου, Κοζάνη και Γρεβενά – ο χώρος και οι άνθρωποι, Το παζάρι του Τσοτυλίου.

Πιστεύουμε ότι τα βιβλία αυτά αποτελούν «πιλότο» για τη συγγραφή της τοπικής ιστορίας στην τριμερή της διάσταση: οικισμό, επαρχία και νομό – περιφέρεια, με στόχο την ανάδειξη της πορείας των ανθρώπων της

 

περιοχής  τον 20ό αιώνα, όταν έσβησαν εκατοντάδες ορεινοί οικισμοί ηλικίας  400-500 ετών.

Στις 31/7/2008: ιδρυτική συνάντηση του «Δικτύου Πολιτισμικών Κέντρων Δυτικής Μακεδονίας».

ΑΡΧΕΙΟ ΠΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Ιδιαίτερα για την περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας με την οικονομική στήριξη της ΤΕΔΚ και του

Δήμου Κοζάνης, ομάδα πανεπιστημιακών του ΑΠΘ από το 1996 καταγράφει μαρτυρίες για την περίοδο

1941-44. Πρόκειται για ένα ευρύτερο διακρατικό πρόγραμμα στο οποίο συμμετείχαν περιφέρειες της Ιταλίας και της Ισπανίας. Η όλη προσπάθεια αποσκοπούσε, εκτός από τη μελέτη του Αντιφασιστικού Αγώνα και τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, στην αντιμετώπιση νεοφασιστικών κινημάτων στις παραπάνω χώρες.

Το αρχείο προφορικών μαρτυριών που συγκροτείται από τότε, τα σχετικά τοπικά και προσωπικά αρχεία και ντοκουμέντα, το φωτογραφικό και άλλο υλικό που συγκεντρώνεται από πολλές πηγές, οι ανέκδοτες γραπτές μαρτυρίες σημαντικών στελεχών της Αντιφασιστικής Αντίστασης αλλά και άλλων χώρων, εντάσσουν την περιοχή της Δ. Μακεδονίας στις σημαντικότερες εστίες Αντίστασης στην Ευρώπη.

Ένα σημαντικό τμήμα του αρχείου προφορικών μαρτυριών βρίσκεται υπό μορφή γραπτών περιλήψεων στα αρχεία της ΕΔΙΑ 1940-΄74 Κ.-Δ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ και του ΕΛΙΑΘ. Η εταιρία μας έχει τακτικές επαφές με τα Α.Σ.Κ.Ι., την Ε.Δ.Ι.Α Αθήνας, το Ι.ΜΕ.Σ.Ι., την Π.Ο.Α.Ε.Α., την Ε.Σ.Η.Ε.Μ-Θ, την Ε.Μ.Α.Β, καθώς και με τα τμήματα Ιστορίας, Λαογραφίας και Τέχνης του ΑΠΘ.

Οι κυβερνήσεις και οι τοπικοί εκπρόσωποι, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, αρνήθηκαν να ικανοποιήσουν το  αίτημά μας για την ίδρυση μουσείου στο Επταπύργιο και στο χώρο του Πολεμικού Μουσείου στο Γ΄Σ.Σ., , όπου μαρτύρησαν αγωνιστές της Αντιφασιστικής και Αντιδικτατορικής Αντίστασης.

Σύμφωνα με Προγραμματική Σύμβαση που υπέγραψε στις 29.12.1998 ο τότε υπουργός Πολιτισμού Ε. Βενιζέλος με τους εκπροσώπους του υπό ίδρυση Λογοτεχνικού  Αρχείου Θεσσαλονίκης (Λ.Α.Θ.), το διατηρητέο της Θεοφίλου 13, με το ν. 2557/1997, άρθρ. 4 (ΦΕΚ 271α), ορίστηκε ότι ανήκει στο Λ.Α.Θ. και ότι «παραχωρείται χώρος για την στέγαση του παραρτήματος του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικό Αρχείου (Ε.Λ.Ι.Α.)  στη Θεσσαλονίκη και άλλων συναφών φορέων», όπως η εταιρεία μας.

 Στο πλαίσιο της σύμβασης αυτής, επί 12 περίπου χρόνια η εταιρεία μας φιλοξενήθηκε στο διατηρητέο της Θεοφίλου 13, στην Άνω Πόλη, σε χώρο που της παραχώρησε το Ε.Λ.Ι.Α.Θ., συστεγαζόμενη με το ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΕΚΔΟΤΩΝ Β. ΕΛΛΑΔΑΣ. Παράλληλα αναλάβαμε με δικά μας έξοδα, με προσωπική εργασία μελών μας και την τεχνική συνδρομή του Δήμου Θεσσαλονίκης, τη συντήρηση του διατηρητέου – μπροστά στην εγκατάλειψή του από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Δημοσίου.

Το διατηρητέο της Θεοφίλου 13 αποτέλεσε με το νόμιμο αυτό τρόπο την έδρα του Σωματείου μας, που έκανε αποδεκτή και  η αρμόδια  Θ΄ΔΟΥ  Θεσσαλονίκης, στην οποία υποβάλλουμε φορολογική δήλωση, παρότι «μη κερδοσκοπικός φορέας». Επειδή η παραπάνω προγραμματική σύμβαση ορίστηκε ως «αορίστου χρόνου»,  μετά τη μετεγκατάσταση του ΕΛΙΑΘ στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας,  παραμείναμε στο κτήριο μαζί με το Σύνδεσμο Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας.

Παρ’ όλα αυτά, στο πλαίσιο της κατ’ ευφημισμόν «αξιοποίησης της περιουσίας του Δημοσίου» -στην οποία, για τους τότε κυβερνήτες μας, δεν συμπεριλαμβάνονται το βιβλίο και η ιστορική μνήμη- αναγκαστήκαμε να εγκαταλείψουμε την έδρα μας το Μάιο του 2013, υπό την απειλή  «διοικητικής  αποβολής», υπό το βάρος αυθαίρετων «χαρατσιών»-προστίμων  και ποινικής δίωξης για κατάληψη δημόσιου ακινήτου και παραβίαση του Συντάγματος (!) – για το οποίο αρκετά από τα μέλη μας  εξορίστηκαν, φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν την περίοδο της χούντας. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο τότε αρμόδιος υπουργός Οικονομικών όχι μόνο απαξίωσε να απαντήσει στις διαμαρτυρίες βουλευτών και του Δήμου Θεσσαλονίκης για την έξωσή μας, αλλά παρέδωσε το ακίνητο στο ΤΑΙΠΕΔ που το εκποίησε!

 Έτσι καταλήξαμε στο Δημαρχείο της Θεσσαλονίκης, στην αποθήκη του Δημάρχου!

Το ΔΣΘ στις 18-5-2015 μας παραχώρησε χώρο στην Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη.

Καθώς τις τελευταίες ιδιαίτερα δεκαετίες διευρύνεται το χάσμα ανάμεσα στις «πολιτικά ορθές» εκδοχές της ιστορίας και τις συλλογικές, συχνά τραυματικές προσωπικές μνήμες, έγινε και η μνήμη «ιστορικός τόπος». Η συντήρηση των εθνικών μύθων και ταμπού, η άρνηση να αντιμετωπίσει κανείς με ειλικρίνεια τη σκοτεινή πλευρά της δικής του ιστορίας, στο όνομα της «εθνικής συνοχής» και της «επούλωσης των πληγών», επιτείνουν τον ιστορικό αναλφαβητισμό ιδιαίτερα της νέας γενιάς, που, καθώς δίνει τη μάχη για το μέλλον, είναι υποχρεωμένη να «πατάει» στο έδαφος της ιστορικής αλήθειας για το παρελθόν. «Α, φτάνει πια ο κακός ο λύκος! Πρέπει να λέμε την αλήθεια στα παιδιά» (Μ. Αναγνωστάκης).

 

Θεσσαλονίκη  20/8/2015

 Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ                                                                                            Η Γ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

 

                     ΤΡ. ΜΗΤΑΦΙΔΗΣ                                                                                     ΠΑΡ. ΦΙΡΙΠΗ