Το 1935 η μονή συγχωνεύτηκε με τη μονή Οσίου Νικάνορος (Ζάβορδας), που βρίσκεται κοντά στο χωριό Παναγιά Γρεβενών, στην ευρύτερη περιοχή της Δεσκάτης. 

Πηγή: visit-grevena.gr – Περιφερειακή Ενότητα Γρεβενών

Από το μοναστηριακό συγκρότημα διατηρούνται μόνο το καθολικό και το ισόγειο της μιας πτέρυγας των κελιών.

Το καθολικό, τρίκλιτη τρουλαία βασιλική με ξυλόγλυπτο τέμπλο 17ου αιώνα και νάρθηκα (λιτή), φέρει όλα τα χαρακτηριστικά της μακεδονικής μεταβυζαντινής αρχιτεκτονικής. 

Πηγή: religiousgreece.gr – Αρχείο ΙΑΑ/Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών

Σε μεταγενέστερη φάση προστέθηκε στο μεν δυτικό τμήμα ευρύχωρος εξωνάρθηκας, στη δε βορειοδυτική γωνία κωδωνοστάσιο.

Πηγή: religiousgreece.gr – Αρχείο ΙΑΑ/Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών

Οι τοίχοι του ναού είναι ως επί το πλείστον χτισμένοι με αργούς λίθους, ενώ πελεκημένες πέτρες και πλίνθοι χρησιμοποιήθηκαν επιμελώς προκειμένου να οικοδομηθούν οι μεγάλες πλευρικές κόγχες (οι λεγόμενοι χοροί) και οι δύο τρούλοι (ο κεντρικός και αυτός του νάρθηκα). 

Πηγή: religiousgreece.gr – Αρχείο ΙΑΑ/Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών

Ο τοιχογραφικός διάκοσμος του κατάγραφου ναού ανάγεται σε δύο χρονικές περιόδους: στην πρώτη εξ αυτών (1650) ανήκουν οι τοιχογραφίες του κεντρικού τμήματος του ναού, του τρούλου και των χορών, ενώ στη δεύτερη (1658) ανήκουν εκείνες που κοσμούν το υπόλοιπο τμήμα του ναού και το νάρθηκα.

Πολύ μεταγενέστερες είναι οι τοιχογραφίες του εξωνάρθηκα, έργο του 1911.

Η μονή της Παναγίας στο Σπήλαιο πανηγυρίζει το Δεκαπενταύγουστο.