Μάλιστα φέτος για χιλιάδες ιδιοκτήτες ακινήτων θα είναι ακριβότερος καθώς εκτός από το γεγονός ότι θα υπολογιστεί με βάση τις σημερινές πλασματικές αντικειμενικές αξίες, θα ισχύσει και η επέκταση του συμπληρωματικού ΕΝΦΙΑ στα αγροτεμάχια.

Το σχέδιο της κυβέρνησης για αντικατάσταση του ΕΝΦΙΑ με έναν δικαιότερο φόρο ακινήτων, που θα αποδίδει μάλιστα και έσοδα λιγότερα περίπου κατά 30% σε σχέση με τη σημερινή του βεβαίωση (περίπου 3,5 δισ. ευρώ), μετατίθεται για το 2019. Η μείωση του ΕΝΦΙΑ, που «παζαρεύει» η κυβέρνηση με τους δανειστές περιλαμβάνεται στα λεγόμενα αντισταθμιστικά μέτρα τα οποία θα εφαρμοστούν μόνο εφόσον επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα μεγαλύτερο του 3,5% του ΑΕΠ το 2018.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση δεν θέλει η μείωση του φόρου να είναι οριζόντια αλλά να είναι στοχευμένη προκειμένου να ελαφρύνει όσους έχουν μικρή και πολύ μικρή ακίνητη περιουσία. Επίσης, θέλει την πλήρη απαλλαγή από το φόρο για όσους σήμερα έχουν έκπτωση 50% (ετήσιο εισόδημα έως 9.000 σε συνδυασμό με χαμηλή ακίνητη περιουσία). Από την άλλη οι θεσμοί, οι οποίοι δεν έχουν πει ακόμη την τελευταία τους λέξη, θέλουν η συμμετοχή του ΕΝΦΙΑ στο πακέτο των αντιμέτρων να είναι της τάξης των 300 έως 500 εκατ. ευρώ.

ΕΝΦΙΑ και φέτος με πλασματικές τιμές

Έτσι, και φέτος ο ΕΝΦΙΑ θα επιβληθεί σε περισσότερους από 6 εκατ. ιδιοκτήτες ακινήτων και μάλιστα επί των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων, όπως αυτές διαμορφώθηκαν στις αρχές Ιανουαρίου του 2016.

Η επιβολή του φόρου επί των σημερινών αντικειμενικών αξιών των ακινήτων κι όχι επί των πραγματικών τιμών της κτηματαγοράς, όπως υποσχόταν η κυβέρνηση, οφείλεται στο γεγονός ότι οι υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών δεν έχουν ακόμη καταφέρει να καταρτίσουν το νέο σύστημα προσδιορισμού των φορολογητέων αξιών των ακινήτων με το οποίο θα αντικατασταθεί το ισχύον σήμερα σύστημα των αντικειμενικών αξιών.

Από τις αρχές του 2016 έχει συσταθεί μια επιτροπή που ανέλαβε να μελετήσει όλα τα στοιχεία που υπάρχουν σχετικά με τις αξίες των ακινήτων και να βρει τον τρόπο με τον οποίο θα καταρτιστεί μια βάση δεδομένων αξιών ακινήτων, το λεγόμενο Μητρώο Αξιών Ακινήτων.

Η επιτροπή αυτή όμως δεν κατάφερε να υλοποιήσει εντός του 2016 το δύσκολο αυτό έργο. Έτσι, το υπουργείο Οικονομικών δεν πρόλαβε να εφαρμόσει από τις αρχές του τρέχοντος έτους το νέο σύστημα προσδιορισμού των φορολογητέων αξιών των ακινήτων με βάση τις πραγματικές τιμές τους, οπότε εξακολουθεί να ισχύει το σύστημα προσδιορισμού των φορολογητέων αξιών των ακινήτων, το οποίο βασίζεται στις αντικειμενικές τιμές.

Kι όπως όλα δείχνουν, το νέο αυτό σύστημα δεν θα είναι έτοιμο ούτε μέχρι το τέλος του έτους. Συνεπώς, και φέτος και του χρόνου η φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας θα γίνει με βάση τις ισχύουσες σήμερα αντικειμενικές αξίες κι όχι με βάση τις πραγματικές τιμές της κτηματαγοράς.

Προβλήματα και τεχνική βοήθεια

Σύμφωνα με το μνημόνιο μέχρι το τέλος Ιουνίου 2017, οι αντικειμενικές αξίες των ακινήτων θα πρέπει να αντικατασταθούν από ένα νέο σύστημα προσδιορισμού της αξίας με βάση τις εμπορικές τιμές. Όμως η επιτροπή έχει σηκώσει τα χέρια ψηλά. Η μετάβαση στο νέο σύστημα κρίνεται ανέφικτη στους επόμενους τρεις μήνες και η βασική αιτία είναι η ρηχή αγορά ακινήτων, με τις μετρημένες αγοραπωλησίες οι οποίες διαμορφώνουν μια περιορισμένη δεξαμενή στοιχείων.

Παράλληλα έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο ακόμα και στην ίδια γειτονιά, οι τιμές στις οποίες γίνονται οι αγοραπωλησίες και υπογράφονται τα συμβόλαια να διαφέρουν πολύ.

Ανάλογα με την ανάγκη στην οποία βρίσκεται ο πωλητής, ένα ακίνητο μπορεί να πουληθεί σε εξευτελιστική τιμή ή να πωληθεί κοντά στην πραγματική του αξία. Ανάμεσα στις δύο περιπτώσεις, η απόσταση τιμής ενδέχεται να είναι τεράστια και το ερώτημα είναι «ποια είναι η πραγματική εμπορική τιμή η οποία θα πρέπει να καταγραφεί».

Μπροστά σε αυτά τα αδιέξοδα, η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών ζήτησε και πήρε τεχνική βοήθεια από τα κλιμάκια Κομισιόν και ΔΝΤ που συνδράμουν τα τελευταία χρόνια σε φορολογικά ζητήματα. Ήδη, ένας ξένος καθηγητής ειδικός στη φορολογία των ακινήτων και στον προσδιορισμό των τιμών έχει εγκατασταθεί στο υπουργείο Οικονομικών και έπιασε δουλειά. Ο χρόνος όμως πιέζει και όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, πιο ρεαλιστικός χρόνος ολοκλήρωσης του εγχειρήματος θεωρείται το τέλος του έτους.

Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, οι μεταβιβάσεις των ακινήτων θα συνεχίσουν να γίνονται με πλασματικές τιμές που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Με τις ίδιες τιμές θα υπολογίζεται και ο ΕΝΦΙΑ.

Τέσσερις περιοχές

Παράλληλα καθυστερεί και η υποχρεωτική προσαρμογή των αντικειμενικών τιμών σε τέσσερις περιοχές (Ψυχικό, Φιλοθέη, Νέος Βουτζάς και Δελφοί) την οποία διέταξε έως τα τέλη του 2016 το Συμβούλιο της Επικρατείας, με αναδρομική ισχύ μάλιστα από τον Ιούνιο του 2016, μετά από προσφυγές φορολογουμένων.

Συστάθηκαν τέσσερις ειδικές επιτροπές οι οποίες όμως δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμα το έργο τους. Το θέμα έχει παραπεμφθεί στα Δημοτικά Συμβούλια των τεσσάρων περιοχών προκειμένου να γνωμοδοτήσουν. Άλλωστε οι προσαρμογές θα ισχύσουν βάση της απόφασης του ΣτΕ αναδρομικά, οδηγώντας σε επαναυπολογισμό ενδεχόμενων φόρων μεταβίβασης στις τέσσερις περιοχές, όχι όμως και στον ΕΝΦΙΑ. Βάση υπολογισμού του φόρου ακινήτων είναι η περιουσιακή κατάσταση κάθε φορολογούμενου όπως αυτή διαμορφώνεται – με τις ισχύουσες τιμές- την 1η Ιανουαρίου κάθε έτους.