Από το ίδιο έτος θα πρέπει να λειτουργήσουν και συστήματα επιστροφής φιαλών στους χώρους αγοράς (όπως υπήρχαν κάποτε για τα μπουκάλια μπίρας ή αναψυκτικών και στη χώρα μας).

Οπως αναφέρει η Καθημερινή οι ρυθμίσεις περιλαμβάνονται στο σχέδιο νόμου για τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών στο περιβάλλον, με την ενσωμάτωση της σχετικής κοινοτικής οδηγίας (2019/902/ΕΕ) που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση από το υπουργείο Περιβάλλοντος έως τις 18 Σεπτεμβρίου. Με το σχέδιο νόμου η Ελλάδα θα εναρμονιστεί με τις αποφάσεις που έχουν ληφθεί σε κοινοτικό επίπεδο για το θέμα, εξειδικεύοντας και κάποια σημεία στα οποία η Ε.Ε. δίνει ελευθερία λήψης μέτρων σε κάθε κράτος. Πιο συγκεκριμένα:

• Από τις 3 Ιουλίου 2021 θα απαγορεύεται η διάθεση μιας σειράς πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης, όπως μαχαιροπίρουνα (πιρούνια, μαχαίρια, κουτάλια, ξυλάκια φαγητού), πιάτα, καλαμάκια, περιέκτες τροφίμων και ποτών από διογκωμένο πολυστυρένιο, αναδευτήρες ποτών, μπατονέτες και πλαστικά στηρίγματα μπαλονιών. Οι επιχειρήσεις θα έχουν δυνατότητα να τα πωλούν έως και τον Οκτώβριο του ίδιου έτους προκειμένου να εξαντλήσουν τα αποθέματά τους. Για το ελληνικό Δημόσιο θα ισχύσει απαγόρευση προμήθειας των συγκεκριμένων προϊόντων έξι μήνες νωρίτερα, από τις αρχές του 2021.

• Από τις 3 Ιουλίου 2021 θα απαγορεύεται και η διάθεση οξοδιασπώμενων σακουλών. Οι σακούλες αυτές αρχικά παρουσιάστηκαν ως «οικολογική» εναλλακτική στις κοινές σακούλες, στην πορεία όμως διαπιστώθηκε ότι απλώς διαλύονταν σε μικρότερα κομμάτια που είναι πολύ πιο δύσκολο να συλλεχθούν από το περιβάλλον.

• Από την 1η Ιουλίου 2021 οι δήμοι θα πρέπει να εξοπλίσουν όλες τις παιδικές χαρές και τους δημοτικούς χώρους άθλησης με βρύσες πόσιμου νερού, ώστε να μην υπάρχει ανάγκη να χρησιμοποιείται εμφιαλωμένο.

• Από την 1η Ιανουαρίου 2022 θα επιβάλλεται περιβαλλοντικό τέλος (όπως έγινε με την πλαστική σακούλα) στα πλαστικά ποτήρια και στα καπάκια, καθώς και στους περιέκτες (τάπερ) τροφίμων μιας χρήσης. Το τέλος έχει ύψος 0,05 ευρώ και θα επιβάλλεται χωριστά για το ποτήρι ή τον περιέκτη και το καπάκι του. Η εισφορά θα καταλήγει σε ειδικό λογαριασμό στο Πράσινο Ταμείο και θα χρησιμοποιείται για δράσεις προστασίας του θαλασσίου περιβάλλοντος. Από την ίδια ημερομηνία, τα καταστήματα φαγητού ή καφέ θα πρέπει υποχρεωτικά να δέχονται να εξυπηρετούν τον πελάτη στα επαναχρησιμοποιούμενα σκεύη που ο ίδιος θα φέρει, αφαιρώντας την ανάλογη χρέωση, καθώς και να πωλούν επαναχρησιμοποιούμενα προϊόντα.

• Εως τις 5 Ιανουαρίου 2023 οι εταιρείες που πωλούν νερό ή αναψυκτικά σε φιάλες έως 3 λίτρων θα πρέπει να δημιουργήσουν σύστημα επιστροφής αυτών (έναντι κάποιας έκπτωσης, λ.χ. στην αγορά του επόμενου προϊόντος ή επιστροφής χρημάτων) στα καταστήματα λιανικής πώλησης. Το ύψος του ποσού που θα «επιστρέφεται» θα καθοριστεί στη συνέχεια. Τα λεγόμενα «συστήματα εγγυοδοσίας» έχουν δοκιμαστεί και παλαιότερα στη χώρα μας, με την επιστροφή γυάλινων μπουκαλιών μπίρας ή αναψυκτικών, και είχαν αποδειχθεί ιδιαίτερα επιτυχημένα.

Είναι δε εξαιρετικά διαδεδομένα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπου έχουν επεκταθεί και σε μια μεγάλη γκάμα προϊόντων (λ.χ. επιστροφή συσκευασιών από μπογιές ή σπρέι σε χρωματοπωλεία κ.ά.).

Τα ανακυκλώσιμα υλικά και η «ευθύνη παραγωγού»

Η οδηγία που ενσωματώνεται στην ελληνική νομοθεσία θέτει και ορισμένους στόχους για τη χρήση των ανακυκλώσιμων υλικών, τον σχεδιασμό τους και την «ευθύνη παραγωγού». Πιο συγκεκριμένα:

• Εως τις 3.6.2024 τα καπάκια και τα καλύμματα των πλαστικών συσκευασιών δεν θα πρέπει να αποσπώνται από αυτά. Κάτι ανάλογο είχε γίνει πριν από αρκετά χρόνια και για τα κουτάκια αναψυκτικών και ποτών.

• Εως την 1.1.2025 το 25% του πλαστικού που χρησιμοποιείται για μπουκάλια ΡΕΤ θα πρέπει να είναι από ανακυκλώσιμα υλικά. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται σε 35% έως το 2030. Εως το 2025, το 77% των πλαστικών μπουκαλιών θα πρέπει να συλλέγεται χωριστά από τα υπόλοιπα ανακυκλώσιμα και έως το 2029 το 90%.

• Εως το 2025, το 50% των αλιευτικών εργαλείων (δίχτυα κ.λπ.) θα πρέπει να καταλήγει στην ανακύκλωση. Οι παραγωγοί και εισαγωγείς αλιευτικών προϊόντων θα πρέπει από το 2023 να οργανώσουν το δικό τους «σύστημα» συλλογής και ανακύκλωσης.

Παράλληλα, το σχέδιο νόμου προβλέπει ότι οι παραγωγοί μιας σειράς από προϊόντα μιας χρήσης θα πρέπει έως το 2023 είτε να δημιουργήσουν τα δικά τους συστήματα ανακύκλωσης ή να συμμετάσχουν σε κάποιο από τα υφιστάμενα. Πρόκειται για περιέκτες (κουτιά) τροφίμων, πακέτα και περιτυλίγματα από εύκαμπτο υλικό, πλαστικές φιάλες οποιασδήποτε κατηγορίας, κυπελλάκια για ποτά και λεπτές πλαστικές σακούλες.

Επίσης, για πρώτη φορά θα πρέπει να δημιουργήσουν συστήματα συλλογής (ή και ανακύκλωσης) οι εταιρείες που πωλούν προϊόντα καπνού (που έχουν φίλτρα). Οι εταιρείες θα είναι υπεύθυνες προκειμένου να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν δράσεις ευαισθητοποίησης του κοινού, καθώς και να συμμετέχουν (αναλογικά) στο κόστος καθαρισμού του περιβάλλοντος. Υπάρχουν όμως μερικά σημεία που αναμένεται να ξεκαθαριστούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Τον Νοέμβριο αναμένεται η απόφαση σχετικά με τον προσδιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης (αν, λ.χ., συμπεριληφθούν σε αυτά ή όχι και τα χάρτινα που έχουν επίστρωση από βιοαποδομήσιμα υλικά), ενώ τον Ιανουάριο θα αποσαφηνιστεί η μεθοδολογία καθαρισμών και επιμερισμού του κόστους τους ανά κατηγορία προϊόντος.