Χαμηλότερες τιμές σε σχέση με άλλες πέντε, βασικές ευρωπαϊκές αγορές προσφέρουν τα ελληνικά σούπερ μάρκετ, όπως προκύπτει από έρευνα για το τυπικό καλάθι του νοικοκυριού που πραγματοποίησε το ΙΕΛΚΑ.

Η έρευνα παρουσιάστηκε σήμερα από τον γενικό διευθυντή του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) Λευτέρη Κιοσσέ, παρουσία του υπουργού Ανάπτυξης Άδωνι Γεωργιάδη. Το συγκριτικό «κρας τεστ» έγινε με τα σούπερ μάρκετ της Γαλλίας, της Αγγλίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας και αφορά το διάστημα Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου 2022.

Για την παρούσα ανάλυση το ΙΕΛΚΑ συνέκρινε τις τιμές σε συνολικά 41 κατηγορίες προϊόντων:

• 20 υποκατηγορίες προϊόντων που συνθέτουν ένα τυπικό καλάθι αγορών, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί στη συγκεκριμένη επαναλαμβανόμενη έρευνα από το 2012 έως σήμερα.
• 21 επιπλέον υποκατηγορίες προϊόντων που εντάσσονται στο καλάθι του νοικοκυριού από τον Νοέμβριο του 2022.

Αυτές οι υποκατηγορίες προϊόντων εξετάζονται από ένα σημαντικό δείγμα πάνω από 5.000 τιμών προϊόντων και 30 διαφορετικές αλυσίδες σούπερ μάρκετ στις έξι χώρες συνολικά για να υπολογιστούν οι μέσες τιμές, με δειγματοληψίες από έγκυρα sites σύγκρισης τιμών σε Ελλάδα και εξωτερικό, αλλά και από αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Τα στοιχεία περιλαμβάνουν τόσο τιμές προϊόντων σε προσφορά όσο και προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας σε κάθε χώρα.

Η σύγκριση των μέσων τιμών των καλαθιών (πίνακας 1) δείχνει ότι και οι τρεις χώρες έχουν σημαντικά ακριβότερο μέσο καλάθι από την Ελλάδα -15% η Γαλλία, 8% το Ηνωμένο Βασίλειο, 5% η Ιταλία-, ενώ οι άλλες δύο χώρες έχουν περίπου ίσο καλάθι με την Ελλάδα: 1% ακριβότερο η Πορτογαλία και 1% φθηνότερο η Ισπανία. Η εικόνα των αποτελεσμάτων αλλάζει σημαντικά όταν αφαιρέσουμε τον αναλογούντα ΦΠΑ ανά χώρα, για να γίνουν αντιληπτές οι πραγματικές τιμές των προϊόντων σούπερ μάρκετ.

Η σύγκριση των καλαθιών σε αυτή την περίπτωση (πίνακας 1) δείχνει ότι και οι έξι χώρες έχουν πιο ακριβό μέσο καλάθι από την Ελλάδα: η Γαλλία κατά 23%, το Ηνωμένο Βασίλειο κατά 17%, η Ιταλία κατά 13%, η Ισπανία κατά 6% και η Πορτογαλία κατά 4%.

Σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, αυτό είναι αποτέλεσμα της διαφοράς που έχει ο χαμηλός ΦΠΑ ανά χώρα (πρόκειται για τον ΦΠΑ που αναφέρεται σε τρόφιμα και ποτά). Στην Ελλάδα αυτός ο ΦΠΑ είναι 13%. Ο ΦΠΑ είναι σημαντικά υψηλότερος από το Ηνωμένο Βασίλειο (0% ή 5%) και τη Γαλλία (10% και 5,5%), την Ισπανία (10% και 4%), την Πορτογαλία (13% και 6%), την Ιταλία (5% και 4%), αλλά και τις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Η βασική διαφορά είναι ότι τρόφιμα που στην Ελλάδα υπάγονται στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ με 24%, στις υπόλοιπες χώρες υπάγονται στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ, ο οποίος είναι χαμηλότερος του ελληνικού με 6%, 5,5%, 4% ή ακόμα και 0%. Σημειώνεται ότι η επίδραση ειδικών φόρων κατανάλωσης (π.χ. καφές) δεν είναι δυνατόν να συνυπολογιστεί στα παραπάνω στοιχεία.

Συγκράτηση των τιμών τα τελευταία χρόνια
«Το γενικό συμπέρασμα που προκύπτει από την παραπάνω ανάλυση είναι ότι το οργανωμένο ελληνικό λιανεμπόριο τροφίμων (σούπερ μάρκετ) παρέχει στους Έλληνες καταναλωτές πρόσβαση σε προϊόντα για το τυπικό του καλάθι κατά μέσο όρο σε χαμηλότερη τιμή, που είναι αποτέλεσμα της οργανωμένης προσπάθειας των προμηθευτών και των λιανεμπόρων για συγκράτηση των τιμών τα τελευταία χρόνια. Η τάση αυτή, με μικρές διακυμάνσεις, είναι διαχρονική την τελευταία 10ετία που πραγματοποιείται η συγκεκριμένη έρευνα από το ΙΕΛΚΑ. Η διαχρονική σύγκριση τιμών με το εξωτερικό δείχνει ότι τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα συνεχώς έχει φθηνότερο καλάθι από τις συγκρινόμενες χώρες με διακυμάνσεις, οι οποίες δεν αλλάζουν το αποτέλεσμα της ανάλυσης» επισημαίνουν, ακολούθως, οι συντάκτες της έρευνας.

Το ΙΕΛΚΑ σημειώνει ότι, πέρα από τον ΦΠΑ, παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν συγκρίνονται τιμές ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες είναι:

• Η απόσταση της χώρας από τα παραγωγικά κέντρα της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης και τα αντίστοιχα κόστη.
• Το κόστος ενέργειας και μεταφορών.
• Η πολυπλοκότητα της γεωγραφίας της κάθε χώρας (π.χ. οδικό δίκτυο, νησιά κ.λπ.).
• Το μέγεθος της αγοράς και αντίστοιχες οικονομίες κλίμακας στις προμήθειες των προϊόντων.
• Το ισοζύγιο εξαγωγών-εισαγωγών σε σχέση με τα τρόφιμα και τις πρώτες ύλες παρασκευής τους.
• Τα διάφορα κόστη παραγωγής (ενέργεια, πρώτες ύλες, μισθολογικό κόστος, χρηματοοικονομικό κόστος, γραφειοκρατία).
• Η παραγωγικότητα της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου σε κάθε χώρα.
• Οι καταναλωτικές συνήθειες και η αγοραστική δυνατότητα σε κάθε χώρα.
• Το ύψος της φορολογίας σε κάθε χώρα.

Τα δεδομένα τιμών υπολογίζονται από γνωστά παρατηρητήρια τιμών των χωρών που εξετάστηκαν και για την Ελλάδα στα πρωτογενή δεδομένα από τιμοληψίες σε μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Τα κριτήρια επιλογής των προϊόντων στο καλάθι ήταν ένας συνδυασμός αντίστοιχων χρησιμοποιούμενων καλαθιών για εκτίμηση στο εξωτερικό, καθώς και κοινής διαθεσιμότητας στοιχείων τιμών στις χώρες που εξετάστηκαν. Σε κάθε νέα μέτρηση ανανεώνεται το δείγμα των κωδικών που μετρούνται και ανάλογα με τη διαθεσιμότητα επιλέγονται διαφορετικές ποσότητες προϊόντων.

Τα στοιχεία προέρχονται από τις παρακάτω αλυσίδες σούπερ μάρκετ:
• Ελλάδα: Σκλαβενίτης, ΑΒ, My Market, Μασούτης, Market In
• Ηνωμένο Βασίλειο: Morrisons, ASDA, Sainsbury’s, Coop, Ocado, TESCO
• Ισπανία: Carrefour, Marcadona, Caprabo, Condis, Dia, Eroski
• Ιταλία: CosiComodo, emiDrive, Pim Spesa, Agora, Everli, HeyConad, easyCoop
• Πορτογαλία: continente, MiniPreco, Auchan
• Γαλλία: monoprix plus, carrefour, super U, Auchan, Aldi