Τι είναι η επιμόλυνση τροφίμων;

Επιμόλυνση των τροφίμων ορίζεται η μεταφορά ή ανάμειξη στοιχείων, άμεσα, ή έμμεσα σε ένα τρόφιμο, που πιθανό να προκαλέσει ασθένειες, ή ανεπιθύμητες αντιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Η επιμόλυνση των τροφίμων κρίνεται ως επικίνδυνη, αφού μπορεί να οδηγήσει σε τροφική δηλητηρίαση, ή πιθανή τροφική αλλεργία.

Ποιες ομάδες πληθυσμών επηρεάζονται αρνητικά από τις επιμολύνσεις;

Επίσης, η επιμόλυνση των τροφίμων επηρεάζει αρνητικά τα άτομα με τροφική δυσανεξία, όπως για παράδειγμα τα άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη.

Επιπρόσθετα, οι πάσχοντες με νοσήματα που σχετίζονται με συγκεκριμένες διατροφικές οδηγίες, όπως η κοιλιοκάκη πρέπει να προφυλάσσονται από πιθανές επιμολύνσεις των τροφίμων με γλουτένη, αφού αυτό οδηγεί σε αφόρητο πόνο, φουσκώματα, διάρροια και άλλες αρνητικές συνέπειες.

Για τον λόγο αυτό, η διασφάλιση σωστών υγιεινών χειρισμών/πρακτικών στον χώρο της κουζίνας κρίνεται ως απαραίτητο στοιχείο για την αποφυγή επιμόλυνσης των τροφίμων.

Τι πρέπει να προσέχετε;

Όσοι από εσάς υποφέρετε από τροφικές αλλεργίες ή δυσανεξίες, ή ακόμα νοσήματα όπως η κοιλιοκάκη, απαιτείται να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί, τόσο κατά την αγορά τροφίμων από υπεραγορές/καταστήματα, όσο και κατά την προετοιμασία των φαγητών στη δική σας κουζίνα.

Για παράδειγμα, είναι σημαντικό να μάθετε να διαβάζετε τις επισημάνσεις τροφίμων, ώστε να ανιχνεύετε τυχόν ύπαρξη συστατικών (π.χ. γλουτένη, αλλεργιογόνες ουσίες) που πιθανό να σας δημιουργούν αλλεργία ή δυσανεξία.

Πώς μπορώ να αποφύγω τις επιμολύνσεις στο σπίτι;

Μερικές πρακτικές συμβουλές που μπορείτε να ακολουθείτε στο σπίτι για αποφυγή της επιμόλυνσης είναι οι εξής:

• Τα άτομα με κοιλιοκάκη επιβάλλεται να χρησιμοποιούν ξεχωριστό πάγκο παρασκευής των φαγητών τους, αφού ακόμη και κόκκοι γλουτένης είναι αρκετοί για να προκαλέσουν ανεπιθύμητες συνέπειες. Επίσης, είναι σημαντικό να έχετε δική σας τοστιέρα, καθώς και τα δικά σας οικιακά σκεύη για το μαγείρεμα. Επιπλέον, θα ήταν καλό να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί σε περίπτωση που δεν υπάρχουν άλλοι πάσχοντες στο σπίτι. Για παράδειγμα, εσείς δεν μπορείτε να βράσετε τις πατάτες σας στο νερό που προηγουμένως έχουν μαγειρέψει οι υπόλοιποι τα μακαρόνια τους, ούτε μπορείτε να έχετε κοινά βαζάκια τροφίμων (π.χ. μαρμελάδας) με την υπόλοιπη οικογένεια.
• Είναι σημαντικό να χρησιμοποιείτε καθαρά μαχαιροπήρουνα και σκεύη στην κουζίνα, ώστε τα ψημένα φαγητά να μην επιμολύνονται από πιθανούς μικροοργανισμούς, που πιθανό να υπάρχουν σε ωμά τρόφιμα, όπως επίσης και ίχνη γλουτένης να αναμιχθούν με φαγητά ελεύθερα σε γλουτένη.
• Συστήνεται να χρησιμοποιείτε πλαστικά σανίδια κοπής και όχι ξύλινα, αφού τα υπολείμματα τροφίμων καθαρίζονται πιο δύσκολα σε τέτοιου είδους σανίδια.
• Ακόμα και με ικανοποιητικό μαγείρεμα, τυχόν αλλεργιογόνες ουσίες που βρίσκονται στο φαγητό, δεν εξαφανίζονται, γι’αυτό είναι πολύ σημαντικό κατά την προετοιμασία του φαγητού να μην χειρίζεστε πιθανές αλλεργιογόνες ουσίες στο χώρο παραγωγής. Σε περίπτωση που χρειάζεται να μαγειρέψετε διάφορα είδη φαγητών, είναι καλύτερο να ετοιμάσετε τα φαγητά χωρίς τις αλλεργιογόνες ουσίες/γλουτένη στην αρχή και μετά να συνεχίσετε με την παρασκευή των υπόλοιπων πιάτων.
• Θα ήταν καλό με το τέλος της παρασκευής να ακολουθείτε τις απαραίτητες πρακτικές, ώστε να διασφαλίζετε ένα αποτελεσματικό καθάρισμα τόσο του χώρου όσο και των οικιακών σκευών που χρησιμοποιήθηκαν.
• Ακόμα ένα σημείο που χρειάζεται προσοχή για αποφυγή οποιασδήποτε επιμόλυνσης, είναι οι πετσέτες τις κουζίνας. Για παράδειγμα, δεν πρέπει να χρησιμοποιείτε τις ίδιες πετσέτες για να σκουπίζετε τα σκεύη, ή τα χέρια σας, ιδιαίτερα όταν χειρίζεστε στην ίδια κουζίνα αλλεργιογόνες και μη αλλεργιογόνες ουσίες, ή ακόμη φαγητά που περιέχουν, ή δεν περιέχουν γλουτένη.
• Πλένετε τα χέρια σας τακτικά με σαπούνι και ζεστό νερό, τόσο πριν την ετοιμασία του φαγητού όσο και κατά τη διάρκεια της παρασκευής.
• Φυλάσσετε σε σωστές θερμοκρασίες τα ευπαθή και ευάλωτα τρόφιμα, όπως το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το κοτόπουλο, τα ψάρια, το μαγειρεμένο ρύζι, οι σαλάτες με μαγιονέζα ή φέτα ή κοτόπουλο ή τόνο.

Πώς θα πλύνετε σωστά τα λαχανικά σας;

1. Πριν πλύνετε τα φρούτα και τα λαχανικά σας, φροντίστε να πλύνετε τα χέρια σας τουλάχιστον για 20 δευτερόλεπτα με σαπούνι και χλιαρό νερό.
2. Συνεχίστε πλένοντας τα φρούτα και τα λαχανικά σας με άφθονο τρεχούμενο νερό. Αυτό ισχύει και για τα φρούτα ή τα λαχανικά που δεν καταναλώνετε με τη φλούδα τους γιατί όταν αυτά κοπούν χημικές ουσίες και μικροοργανισμοί περνούν από τη φλούδα τους στο εσωτερικό τους.
3. Αποφύγετε το σαπούνι στο πλύσιμο των φρούτων και των λαχανικών καθώς μπορεί να απορροφηθεί από τους πόρους τους ή να παραμείνει ως υπόλειμμα σε αυτά και τελικά να καταναλωθεί.
4. Σε λαχανικά όπως το μαρούλι ή το λάχανο αφαιρέστε τα εξωτερικά φύλλα πριν τα πλύνετε.
5. Ιδανική στιγμή για να πλύνετε τα φρούτα και τα λαχανικά σας είναι λίγο πριν τα καταναλώσετε.

Και εκτός σπιτιού;

Μερικά σημαντικά σημεία που μπορείτε να παρακολουθείτε όταν είστε εκτός σπιτιού για να μειώσετε την πιθανότητα κατανάλωσης τροφής που περιέχει συστατικά που σας προκαλούν δυσανεξία, αλλεργία ή οποιεσδήποτε αρνητικές συνέπειες είναι τα εξής:

•  Διαβάζετε πάντοτε την σήμανση των τροφίμων που πρόκειται να αγοράσετε ή να καταναλώσετε.
•  Αν είστε σε εστιατόριο, διαβάστε προσεκτικά το μενού και τα συστατικά των πιάτων που σερβίρουν. Σε περίπτωση που δεν γίνεται αναφορά σε αλλεργιογόνες ουσίες, τότε ρωτήστε τον σερβιτόρο να σας ενημερώσει.
•  Πλένετε τα χέρια σας πριν φάτε.
•  Μην τρώτε από τα πιάτα των άλλων παρευρισκομένων, αφού αυτά μπορεί να περιέχουν γλουτένη ή οποιεσδήποτε αλλεργιογόνες ουσίες.

Έλενα Αλετράρη
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος RD Τεχνολόγος Τροφίμων