Το πνεύμα της απάντησης που έδωσε ο υπουργός Εσωτερικών Πάνος Σκουρλέτης σε ερώτηση για οριακές αλλαγές στο χωροταξικό του Καλλικράτη, ακολουθεί και το ΤΕΛΙΚΟ ΠΟΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ. Συγκεκριμένα προτείνει:

1. Χωροταξική διάρθρωση – Διοικητική διαίρεση

Όλες οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις στο επίπεδο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης περιέλαβαν και εκτεταμένες χωροταξικές αναδιαρθρώσεις, τόσο στον πρώτο βαθμό, με τις δύο διαδοχικές συνενώσεις Δήμων (Πρόγραμμα «Καποδίστριας» – Πρόγραμμα «Καλλικράτης»), όσο και στον δεύτερο βαθμό, με τη σύσταση της αιρετής Περιφέρειας στη θέση των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων (βλ. ΠΙΝΑΚΑΣ 5, ΠΙΝΑΚΑΣ 6).

Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού ήταν μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης να ταυτίζει τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με τη διοικητική αναδιάρθρωση αυτής και, επομένως, να υποβαθμίζεται ο αντίκτυπος των υπόλοιπων θεσμικών αλλαγών που επέρχονταν στο χώρο της Αυτοδιοίκησης.

Με αυτό το δεδομένο και ενόψει του γεγονότος ότι η τελευταία χωροταξική αναδιάρθρωση πραγματοποιήθηκε μόλις πριν έξι (6) χρόνια, η κατεύθυνση που δόθηκε από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εσωτερικών στην Επιτροπή του άρ. 5 του ν. 4368/2016 ήταν να μην τεθεί εκ νέου προς συζήτηση η χωροταξική διάρθρωση των Ο.Τ.Α. στο πλαίσιο των εν εξελίξει επεξεργασιών. Όπως δε έχει εξαγγείλει η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΣ, τυχόν οριακές και αντικειμενικά μη λειτουργικές συνενώσεις Δήμων θα αντιμετωπιστούν αργότερα, σε διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες και κατόπιν θεσμικού διαλόγου με την ΚΕΔΕ.

Γενικώς στο Υπουργείο Εσωτερικών, και ιδίως μετά την έναρξη εργασιών της Επιτροπής, υποβάλλονται κατά καιρούς αιτήματα που αφορούν την αναθεώρηση της ισχύουσας διοικητικής διαίρεσης, ιδίως σε ό,τι αφορά τη διάσπαση κάποιων από τους νέους Δήμους και την αναβίωση των προϋφιστάμενων.

Ωστόσο, πριν την έναρξη οποιασδήποτε συζήτησης σχετικά με μία νέα αλλαγή του χωροταξικού των Ο.Τ.Α., θα πρέπει να εξεταστούν οι λόγοι επί των οποίων εδράζονται τα σχετικά αιτήματα.

Σε έναν μικρό αριθμό Ο.Τ.Α., πράγματι, οι συνενώσεις που έγιναν με τον ν. 3852/2010 δεν αποτύπωσαν επαρκώς τις αντικειμενικές γεωγραφικές, συγκοινωνιακές, οικονομικές και κοινωνικές παραμέτρους. Το γεγονός δε της παράλληλης εφαρμογής σημαντικών μέτρων δημοσιονομικής προσαρμογής από το 2010 και εξής, είχε ως αποτέλεσμα την περαιτέρω υποβάθμιση των παρεχόμενων προς τους πολίτες υπηρεσιών από τους Ο.Τ.Α., λόγω της έλλειψης πόρων και προσωπικού, στοιχείο που έγινε ιδιαίτερα αισθητό στους κατοίκους των Δήμων που προέκυψαν από εκτεταμένες και, σε κάποιες περιπτώσεις, δυσλειτουργικές συνενώσεις.

Στις λοιπές, ωστόσο, περιπτώσεις, που αποτελούν και τη συντριπτική πλειοψηφία των Ο.Τ.Α., τα αιτήματα περί αναβίωσης προϋφιστάμενων Δήμων και Κοινοτήτων που καταργήθηκαν με τον «Καλλικράτη» έχει κυρίως πολιτισμικά-ιστορικά κίνητρα, ενίοτε δε και τοπικιστικού χαρακτήρα.

Με τα παραπάνω δεδομένα, πριν την έναρξη οποιασδήποτε συζήτησης περί χωροταξικού, προτείνεται να αναληφθούν πρωτοβουλίες με στόχο :

 Την προώθηση της ενιαίας δημοτικής και περιφερειακής συνείδησης σε κάθε περιοχή, ώστε οι πολίτες να αισθάνονται μέλη της νέας κατά περίπτωση, ενιαίας πλέον, αυτοδιοικητικής οντότητας (Δήμου/Περιφέρειας).

 Την άρση ενδοδημοτικών και ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων που παρατηρούνται σε κάποιες περιπτώσεις μεταξύ «προνομιούχων» και «μειονεκτικών» περιοχών εντός του ίδιου Δήμου ή Περιφέρειας.

 Την ενίσχυση και την αναβάθμιση του ουσιαστικού ρόλου των θεσμών ενδοδημοτικής και ενδοπεριφερειακής αποκέντρωσης, ώστε η Τοπική Αυτοδιοίκηση, ακόμα και υπό τη σημερινή ευρεία γεωγραφική και πληθυσμιακή συγκρότησή της, να βρίσκεται κοντά στον πολίτη.

 Την ενίσχυση των Δήμων και των Περιφερειών – και κυρίως εκείνων που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα αποτελεσματικής λειτουργίας – με πόρους και προσωπικό.