Το ξέρατε ότι αν κάποιος άνοιγε ένα γαλλικό λεξικό του 1960 ή και παλαιότερο και αναζητούσε την ερμηνεία της λέξης Έλληνας αυτό που θα έβρισκε σαν εξήγηση θα ήταν απατεώνας, λωποδύτης και παλιάνθρωπος; Κι όμως είναι αλήθεια.

Πριν από 56 ολόκληρα και συγκεκριμένα σαν σήμερα στις 4 Αυγούστου του 1960 και έπειτα από παρέμβαση της ελληνικής πρεσβείας στο Παρίσι, απαλείφθηκαν από γνωστό γαλλικό λεξικό οι ερμηνείες του λήμματος grec (Έλληνας) ως απατεώνας, λωποδύτης, παλιάνθρωπος.
Συγκεκριμένα το διάσημο και έγκριτο γαλλικό λεξικό Larousse Dictionnaire στις σελίδες του φιλοξενούσε τη λέξη Grec και η ερμηνεία που έδινε δεν ήταν Έλληνας αλλά απατεώνας, λωποδύτης και παλιάνθρωπος.

Η ιστορία του λήμματος Grec
Αν πέσει στα χέρια σας κανένα κάπως παλιό (προπολεμικό) αγγλικό ή γαλλικό λεξικό, και αναζητήσετε το λήμμα Greek ή grec (Έλληνας) θα δείτε, μετά τις κυριολεκτικές σημασίες, την όχι και τόσο κολακευτική σημασία «χαρτοκλέφτης, απατεώνας».

Λέγεται ότι μια επιτροπή Ελλήνων λογίων διαμαρτυρήθηκε στους υπεύθυνους των μεγάλων λεξικών, του Λιτρέ και του Λαρούς και του Ρομπέρ, κι έτσι η προσβλητική σημασία απαλείφθηκε από τα λεξικά. Σε μιαν άλλη, μάλλον αναξιόπιστη πηγή ακούγεται ότι έγινε και επίσημο διπλωματικό διάβημα προς τη Γαλλική Ακαδημία (αυτά την εποχή που η γαλλική γλώσσα κυριαρχούσε, δηλαδή προπολεμικά).

Έλληνας λοιπόν σήμαινε: Πονηρός, πανούργος, κατεργάρης· απατεώνας, ιδίως χαρτοκλέφτης. Πότε υπήρχε η σημασία αυτή; Στα γαλλικά, καταγράφεται πρώτη φορά το 1721, αλλά βρίσκει τη μεγάλη της χρήση από το 1750 και σε όλο τον 19ο αιώνα. Στον εικοστό αιώνα φαίνεται να ατονεί, και μεταπολεμικά μπορούμε πια να πούμε ότι έχει σχεδόν πάψει να χρησιμοποιείται. Παρόμοια πορεία έχουμε και στα αγγλικά.

Η αναφορά στους Greek = χαρτοκλέφτες δεν έχει βέβαια σχέση με τους Έλληνες της εποχής, αν και σε αρκετές περιπτώσεις γίνεται μια φευγαλέα σύγκριση με τους αρχαίους Έλληνες. Σε αυτά τα έργα, με τον όρο Modern Greeks δεν εννοούνται οι σύγχρονοι Έλληνες αλλά οι χαρτοπαίκτες της εποχής. Για παράδειγμα, στο The pursuits of fashion (1810) ο Edward Goulburn αναφέρει ότι οι όροι gamblers και Greeks είναι συνώνυμοι αλλά ο Greek είναι ο πιο αξιοσέβαστος χαρτοπαίκτης.

Η σημασία υπάρχει επίσης και στα λεξικά της αργκό/σλαγκ αλλά και το νεότερο λεξικό της αργκό των εκδ. Λαρούς. Συγκεκριμένα, στην έκδοση του 1990, η πρώτη σημασία του λήμματος grec είναι Tricheur habile (επιδέξιος χαρτοκλέφτης) και μας δίνει την πληροφορία ότι «όταν ο Έλληνας δρα σε καφενείο ή σε φιλική συγκέντρωση.

—————————————

protothema