Πέρα όμως από τις διοικητικές αλλαγές, η αλλαγή… διεύθυνσης φέρνει πολλές προκλήσεις καθώς ο δρόμος της κτηματογράφησης δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, όπως έχει δείξει η ιστορία των τελευταίων 25 χρόνων. Μάλιστα, όπως εκτιμούν μελετητές που συμμετέχουν στην κτηματογράφηση, το έργο με δυσκολία θα ολοκληρωθεί εντός πενταετίας.

Οι καθυστερήσεις αποτυπώνονται και στην τελευταία έκθεση ενισχυμένης εποπτείας για την Ελλάδα (Νοέμβριος 2020) όπου επισημαίνεται ότι δεν επετεύχθη η δέσμευση για ολοκλήρωση της κτηματογράφησης για το 45% των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας. Πλέον στόχος είναι στο τέλος του 2021 να λειτουργεί Κτηματολόγιο για το 37% των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, να βρίσκεται σε φάση ανάρτησης/προανάρτησης το 40%, στη φάση εξέτασης ενστάσεων το 16% και σε φάση συλλογής δηλώσεων το 7% των δικαιωμάτων.

Το σχέδιο για τη δημιουργία ενός ηλεκτρονικού Περιουσιολογίου, το οποίο εδώ και χρόνια μένει στα χαρτιά, ενεργοποιεί η κυβέρνηση. Την αρχή σηματοδοτεί η μετακίνηση στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης του «Ελληνικού Κτηματολογίου», το οποίο από τη… γέννησή του ως «Κτηματολόγιο Ανώνυμη Εταιρεία», το 1995, βρισκόταν υπό τη σκέπη του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ).

Επεται ωστόσο και συνέχεια καθώς, όπως αναφέρουν στο «Βήμα» κυβερνητικοί παράγοντες, ο σχεδιασμός περιλαμβάνει συγκέντρωση οποιασδήποτε πληροφορίας αφορά την περιουσία ιδιωτών ή Δημοσίου. Στόχος είναι στα ψηφιακά υπόβαθρα του Κτηματολογίου να «κουμπώσουν» δεδομένα  και υπηρεσίες που έχουν να κάνουν με τους Δασικούς Χάρτες, την Τράπεζα Γης (όποτε συσταθεί), τα όρια πόλεων και οικισμών, την Ταυτότητα Κτιρίου, ακόμη και τις Πολεοδομίες.

Βεβαίως, το… κατάστιχο στο οποίο θα συγκεντρώνονται οι πληροφορίες για την ακίνητη (και σταδιακά την κινητή και άυλη) περιουσία δεν έχει μόνον ως σκοπό τη διασφάλισή της, αλλά και τον περιορισμό της φοροδιαφυγής. Μόνο τυχαία δεν είναι η αναφορά στην έκθεση Πισσαρίδη: «Η ολοκλήρωση του Κτηματολογίου και των δασικών χαρτών μέσα στα επόμενα χρόνια αποτελεί σημαντική προτεραιότητα οικονομικής πολιτικής. Παράλληλα θα πρέπει το Κτηματολόγιο να διασυνδεθεί και να διαλειτουργήσει υποστηρίζοντας ψηφιακά το σύνολο των υπηρεσιών που σχετίζονται με ιδιοκτησία ακινήτων, όπως μεταβιβάσεις, μισθώσεις, φορολογία, αδειοδότηση, υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, περιβαλλοντολογικοί έλεγχοι, παροχή ανοιχτών δημόσιων δεδομένων».

Νέα εποχή για το Κτηματολόγιο

Σε κάθε περίπτωση, είναι γεγονός ότι ξεκινά μια νέα εποχή για το Κτηματολόγιο που φέρνει αλλαγές. Κατ’ αρχάς, ο σχεδιασμός, σύμφωνα με πληροφορίες, περιλαμβάνει επιστροφή στην προ ΣΥΡΙΖΑ εποχή, δηλαδή στη λειτουργία της εταιρείας ως ΑΕ. Το 2018 η μετάβασή της σε Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, δηλαδή στο Δημόσιο, είχε επιφέρει ένα σοκ παράλυσης για πάνω από ένα εξάμηνο. Επίσης, στελέχη του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης αναφέρουν ότι αναμένονται αλλαγές και στη Διοίκηση του Ελληνικού Κτηματολογίου. Σήμερα στο επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο μετέχουν τέσσερις από το ΥΠΕΝ και τρεις από το υπουργείο Δικαιοσύνης, σύνθεση η οποία θα αλλάξει, με τους τέσσερις να προέρχονται πλέον από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, δύο από το ΥΠΕΝ και ένας από το υπουργείο Δικαιοσύνης.

Οσο για την πολιτική εποπτεία, αυτή, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, θα διενεργείται από 5μελή επιστημονική επιτροπή υπό τονυπουργό κ. Κυριάκο Πιερρακάκη και τον υφυπουργό κ. Γιώργο Στύλιο. Οσο για τον πρόεδρο του Κτηματολογίου, παραμένει ζητούμενο εάν θα παραμείνει στη θέση του ο καθηγητής κ. Δημήτρης Σταθάκης, ο οποίος ήταν επιλογή του τέως υπουργού Περιβάλλοντος κ. Δημήτρη Οικονόμου.

Προκλήσεις και εκκρεμότητες

Πέρα όμως από τις διοικητικές αλλαγές, η αλλαγή… διεύθυνσης φέρνει πολλές προκλήσεις καθώς ο δρόμος της κτηματογράφησης δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, όπως έχει δείξει η ιστορία των τελευταίων 25 χρόνων. Μάλιστα, όπως εκτιμούν μελετητές που συμμετέχουν στην κτηματογράφηση, το έργο με δυσκολία θα ολοκληρωθεί εντός πενταετίας.

Οι καθυστερήσεις αποτυπώνονται και στην τελευταία έκθεση ενισχυμένης εποπτείας για την Ελλάδα (Νοέμβριος 2020) όπου επισημαίνεται ότι δεν επετεύχθη η δέσμευση για ολοκλήρωση της κτηματογράφησης για το 45% των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας. Πλέον στόχος είναι στο τέλος του 2021 να λειτουργεί Κτηματολόγιο για το 37% των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, να βρίσκεται σε φάση ανάρτησης/προανάρτησης το 40%, στη φάση εξέτασης ενστάσεων το 16% και σε φάση συλλογής δηλώσεων το 7% των δικαιωμάτων.

Οι διεκδικήσεις από το Δημόσιο

Το Κτηματολόγιο πάντα αποτελούσε «καυτή» πατάτα για τους εκάστοτε υπουργούς Περιβάλλοντος και μάλλον ανακουφισμένος θα πρέπει να νιώθει ο υπουργός Περιβάλλοντος κ. Κώστας Σκρέκας, που πλέον έχει έναν πονοκέφαλο λιγότερο στο κεφάλι του, σε αντίθεση με το δίδυμο Πιερρακάκη – Στύλιου, οι οποίοι πήραν στα χέρια τους ένα ημιτελές έργο, με σοβαρές θεσμικές, τεχνικές, οικονομικές αλλά και κοινωνικές δυσκολίες. Διότι για να αποκτήσει η χώρα Κτηματολόγιο πρέπει να ξεπεραστούν προβλήματα που αφορούν τις διεκδικήσεις εκτάσεων από το Δημόσιο, την οριστικοποίηση των εγγραφών και σε ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα ακίνητα «αγνώστου ιδιοκτήτη» κ.λπ. Κι αυτό παράλληλα με την ολοκλήρωση των Δασικών Χαρτών, άλλο ένα «αγκάθι» που θα κληθούν να διαχειριστούν από κοινού το ΥΠΕΝ με τις δασικές του υπηρεσίες και το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

Το τεράστιο έργο της ψηφιοποίησης 600.000.000 σελίδων

Κοινός τόπος είναι ότι το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης είναι καταλληλότερο να διαχειριστεί το μεγάλο έργο της ψηφιοποίησης πάνω από 600 εκατομμυρίων σελίδων των 390 υποθηκοφυλακείων της χώρας, ένα έργο που αναμένεται να ξεκινήσει εντός του 2021, με τριετή ορίζοντα υλοποίησης. Μάλιστα, έχει ήδη ολοκληρωθεί η διαβούλευση των τευχών του διαγωνισμού «Υπηρεσίες Ψηφιοποίησης Εθνικού Κτηματολογίου», προϋπολογισμού 310 εκατ. ευρώ.

Απομακρύνεται το σενάριο αναζήτησης παλαιών οφειλών

Βασικό ζητούμενο αποτελεί η πολιτική που θα ακολουθήσουν στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης σχετικά με τους εισπρακτικούς μηχανισμούς οι οποίοι, εδώ και χρόνια, έχουν «σκουριάσει», με συνέπεια να έχει… παγώσει η ροή ζεστού χρήματος στα ταμεία του Κτηματολογίου. Αναπάντητο παραμένει το ερώτημα σχετικά με την καταβολή του αρχικού τέλους κτηματογράφησης (έναντι του συνολικού ανταποδοτικού τέλους) για τα παλιά προγράμματα. Ειδικότερα, το τέλος των 35 ευρώ που προβλέπεται ανά εγγραπτέο ιδιοκτησιακό δικαίωμα (20 ευρώ για αυτοτελείς χώρους στάθμευσης ή αποθήκες) δεν ίσχυε για τις πρώτες μελέτες κτηματογράφησης (1999-2000). Θεσμοθετήθηκε όμως το 2003, αλλά έκτοτε κανένας δεν αναζήτησε τα περίπου 70 εκατ. ευρώ που αντιστοιχούν στα 2.000.000 δικαιώματα των παλαιών προγραμμάτων.

Δεν έχουν εγγραφεί ούτε στον προϋπολογισμό του 2021, ο οποίος εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο από τον τέως υπουργό Περιβάλλοντος κ. Κωστή Χατζηδάκη. Επίσης, σε εκκρεμότητα παραμένουν οι εισπράξεις που αφορούν το υπόλοιπο ανταποδοτικό τέλος κτηματογράφησης. Το συγκεκριμένο τέλος ορίστηκε το 2008 ως ποσοστό ένα τοις χιλίοις (1‰) επί της πέραν των 20.000 ευρώ αξίας του κάθε δικαιώματός (βάσει της τιμής ζώνης), με πλαφόν τα 900 ευρώ. Αφορά τα προγράμματα κτηματογράφησης Αττικής, Θεσσαλονίκης και πρωτευουσών νομών και είχε εκτιμώμενα έσοδα άνω των 200 εκατ. ευρώ.

Τα πρόστιμα

Τέλος, ακόμη δεν έχει προσδιοριστεί πότε θα ενεργοποιηθούν τα πρόστιμα για όσους υποβάλουν εκπρόθεσμα δηλώσεις ιδιοκτησίας, τα όρια των οποίων κυμαίνονται από 300 έως 2.000 ευρώ, ανάλογα με την αξία του ακινήτου και τη χρονική καθυστέρηση της δήλωσης.

Εως σήμερα καμία κυβέρνηση δεν ενεργοποίησε τους συγκεκριμένους εισπρακτικούς μηχανισμούς καθώς, στο «ζύγι», το πολιτικό κόστος υπερίσχυε των εσόδων. Και όπως αναφέρουν πηγές του ΥΠΕΝ, το ταμείο πλέον γεμίζει από τα κονδύλια που συγκεντρώνουν τα Υποθηκοφυλακεία και τα Κτηματολογικά Γραφεία από την εξυπηρέτηση των πολιτών και από το «χαράτσι» των ενστάσεων, υπερκαλύπτοντας τις οικονομικές ανάγκες του Κτηματολογίου. Αρα, όπως υποστηρίζουν, απομακρύνεται η πιθανότητα αναζήτησης παλαιών οφειλών, πιθανώς και των προστίμων.