«Όταν δεν βλέπεις αρκετά στοιχεία για κάτι τείνεις να πιστεύεις ότι είναι κάτι ανύπαρκτο ενώ είναι απλά κάτι αόρατο» λέει η Μάττα Σαμίου, υπεύθυνη εκστρατειών και θεμάτων ισότητας φύλων της ActionAid.

Τα ελλιπή στοιχεία που υπήρχαν για την σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο της εργασίας στην Ελλάδα οδήγησαν στην τελευταία έρευνα του οργανισμού που αποκάλυψε μια θλιβερή πραγματικότητα: σχεδόν 9 στις 10 Ελληνίδες παρενοχλούνται σεξουαλικά στην εργασία τους.

Ιδιαίτερα στους χώρους της εστίασης και του τουρισμού η ένταση του προβλήματος είναι ακόμα μεγαλύτερη με το 22% των γυναικών να αναφέρει ότι έχει υπάρξει θύμα σεξουαλικής επίθεσης ή βιασμού.

«Ο τουρισμός και η εστίαση είναι κάδοι που λόγω ιδιαίτερων συνθηκών εργασίας βάλλονται ιδιαίτερα από τέτοια φαινόμενα» αναφέρει η κα Σαμίου σημειώνοντας παράγοντες που κάνουν τις εργαζόμενες σε αυτούς τους τομείς πιο ευάλωτες: «Είναι χώροι που απασχολούν πάρα πολλές γυναίκες εργαζόμενες, πολλές από τις οποίες απασχολούνται υπό καθεστώς άτυπης εργασία και κατά συνέπεια είναι ακόμα λιγότερο προστατευμένες».

«Οι ίδιες οι γυναίκες στις συνεντεύξεις τους ανέφεραν επίσης παράγοντες όπως τις ώρες εργασίας που είναι ακανόνιστες και πολλές φορές απογευματινές ή νυχτερινές με αποτέλεσμα να γυρνούν πολύ αργά στο σπίτι, την εποχικότητα της εργασίας πολλές φορές σε μέρη μακρινά (όπως π.χ. σε νησιά) χωρίς κανένα πλαίσιο προστασίας, κανέναν άνθρωπο που να γνωρίζουν εκεί.

Πολλά από τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο του τουρισμού συμβαίνουν κατά τη διάρκεια διακοπών, όπου οι πελάτες νιώθουν πως οι πράξεις τους δεν έχουν καμία συνέπεια. Γενικά υπάρχει μια ανισορροπία ισχύος. Όπως ανέφερε και μια εργαζόμενη, ο πελάτης δημιουργεί τον δικό του χώρο- είτε είναι στο δωμάτιό του σε κάποιο ξενοδοχείο είτε στο τραπέζι του.

Δεν μπορούμε επίσης να μην αναφέρουμε πως η εστίαση και ο τουρισμός έχουν ούτως ή άλλως πολύ κακές συνθήκες εργασίας και πολύ κακούς μισθούς με τις εργαζόμενες να βρίσκονται σε απόλυτη εξάρτηση από τα φιλοδωρήματα. Όπως φάνηκε και από τα αποτελέσματα της έρευνας, οι μισές από τις εργαζόμενες ως σερβιτόρες είπαν ότι αναγκάστηκαν να δεχτούν παρενοχλητικές συμπεριφορές για να μη δυσαρεστήσουν τον πελάτη και να μπορέσουν να πάρουν το φιλοδώρημά τους στο τέλος».

Η έρευνα «Δεν είναι αυτή η δουλειά μας» πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της εκστρατεία της ActionAid για την παρενόχληση και την βία στον χώρο της εργασίας και στοχεύει να ασκήσει πίεση ώστε η Ελλάδα να επικυρώσει την πρώτη παγκόσμια Σύμβαση κατά της Βίας και της Παρενόχλησης στην Εργασία, να ευαισθητοποιήσει γυναίκες και άνδρες για την κατάσταση και κινητοποιήσει τον εταιρικό τομέα να αναλάβει ευθύνη για την προστασία των εργαζομένων.

Προσωπικές μαρτυρίες

Ήταν η πρώτη μου δουλειά, 15 χρονών σε χώρο εστίασης. Υπήρχε μια στάνταρ αντροπαρέα 50-60 χρονών που καθόταν στο πιο απομακρυσμένο τραπέζι, που δεν φαινόταν από τους άλλους πελάτες. Όποτε πήγαινα για παραγγελία φοβόμουν και μόνο απ’ τα βλέμματά τους. Ήταν του στιλ «εγώ είμαι πελάτης, έχω πάντα δίκιο». Μια μέρα με έπιασε ταχυπαλμία απ’ τον φόβο. Μου παρήγγειλαν μπύρα βαρέλι και επειδή είχαμε μικρή και μεγάλη, τους ρώτησα τι θέλουν. Μου απάντησαν «εμάς μας αρέσουν οι μικρούλες, φέρε μικρούλες για όλους μας». Με έπιασε τρέμουλο. Εκείνοι χαζογελούσαν κι εμένα έτρεμε το χέρι μου όπως έγραφα την παραγγελία, ένιωθα απειλή.

Α., 26 χρονών, εργαζόμενη σε τουρισμό και εστίαση

Κάναμε και room service, οπότε είχα πάει στο δωμάτιο ενός ζευγαριού. Μου άνοιξε ο άντρας με το μπουρνούζι ανοιχτό κι από μέσα ήταν γυμνός. Εγώ λόγω δουλειάς δεν έπρεπε να δείξω ότι είδα κάτι, ούτε να αντιδράσω. Αυτός με κοιτούσε επίμονα στα μάτια, μου χαμογελούσε και με έκανε να νιώθω ότι το κάνει επίτηδες. Για να υπογράψει την παραγγελία ήρθε ακόμα πιο κοντά μου. Όλες του οι κινήσεις ήταν προκλητικές. Με ρώτησε πόσες ώρες εργάζομαι, μου έπιασε κουβέντα και εγώ απαντούσα κανονικά, σαν να μην με ενόχλησε όλο αυτό. Λες και το έκανε για να επιβάλει την εξουσία του.

Κ., 29 χρονών, εργαζόμενη σε ξενοδοχείο

Εργαζόμουν σ’ ένα εστιατόριο και δίπλα ξεκίνησε να χτίζεται ένα ξενοδοχείο. Ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου, γύρω στα 60, έκανε το εστιατόριο στέκι του. Από κάποια στιγμή και μετά ερχόταν και με έψαχνε κι άμα με πετύχαινε, πετούσε υπονοούμενα σεξουαλικού περιεχομένου, χωρίς να ντρέπεται. Το θεωρούσε δεδομένο ότι θα κατέληγα μαζί του. Μου ζητούσε το τηλέφωνο μου, μου έκανε πρόταση για δουλειά, αρνήθηκα. Έφευγα από το μαγαζί και κοιτούσα πίσω μου αν με ακολουθεί. Έκανα ότι μπαίνω στο λεωφορείο και κρυβόμουν να πάρω το επόμενο. Να σπαταλάς τόση ενέργεια καθημερινά για να νιώθεις ασφαλής.

Α., 26 χρονών, εργαζόμενη σε τουρισμό και εστίαση

Καθόμουν σ’ ένα μαγαζί και δυο πελάτες παρενοχλούσαν τη σερβιτόρα. Εκείνη ευγενέστατη, προσπαθούσε να κάνει τη δουλειά της. Σε λίγο θα σχολούσε και αυτοί φαίνεται το ήξεραν και της είπαν «θα σε περιμένουμε». Σχολώντας, η κοπέλα πήγε να πάρει το μηχανάκι της κι ο ένας τύπος μπήκε μπροστά της και δεν την άφηνε να φύγει. Πήγα κατευθείαν να τη βοηθήσω, του βάλαμε τις φωνές και η κοπέλα ήρθε κι έκατσε στο τραπέζι μας. Το χειρότερο; Ήρθαν δύο από το μαγαζί και της έκαναν παρατήρηση ότι δημιούργησε πρόβλημα. Η κοπέλα έβαλε τα κλάματα. Η μαμά της έκανε χημειοθεραπεία και δεν ήθελε να χάσει τη δουλειά της.

Α., 37 χρονών, εργαζόμενη στην εστίαση

Ήταν δύο παιδιά που μπήκαν μέσα στο μπαρ που εργαζόμουν, Πέμπτη βράδυ, χαλαρό βράδυ και ήδη πηγαίναμε για το κλείσιμο. Είχα ξεκινήσει να μαζεύω το μαγαζί και μπήκαν εκείνοι μέσα διαολεμένοι από την κόκα – είχα μάθει να τους αναγνωρίζω. Τους σέρβιρα πολύ γρήγορα και τους εντυπωσίασε η ταχύτητά μου μάλλον επειδή συμβάδιζε με τη δική τους. Ξεκίνησαν να μου την πέφτουν και εγώ συμπεριφερόμουν όσο πιο ξενέρωτα μπορούσα. Μου είπαν το εξής: “λοιπόν τώρα έτσι όπως σε βλέπουμε, πιστεύουμε ότι μας προλαβαίνεις και τους δύο. Πάμε να το δοκιμάσουμε στην πλατεία, δεν θα σε δει κανείς”.

Α., 37 χρονών, εργαζόμενη στην εστίαση

Παίζει ρόλο και το ότι “ο πελάτης έχει πάντα δίκιο”. Είναι σημαντικό ότι σε μια εποχιακή επιχείρηση σε νησί για παράδειγμα, ο πελάτης θα είναι ένας τουρίστας που θέλει απλά κάποιον να του κάνει τη δουλειά, δεν θα δώσει σημασία στον άνθρωπο που έχει απέναντί του. Συναντώ συνέχεια, μα συνέχεια όμως, παρέες τουριστών αντρών που συμπεριφέρονται άθλια στις σερβιτόρες. Είναι μια νοοτροπία αυτή. Είναι σε ένα μέρος για λίγες μέρες, δεν ξέρουν κανέναν και οι πράξεις τους δεν έχουν καμία συνέπεια.

Α., 26 χρονών, εργαζόμενη σε τουρισμό και εστίαση

Μας έχει τύχει πάρα πολλές φορές στο ξενοδοχείο, στο spa που έχουμε, να κλείνουν ζευγάρια τουριστών να κάνουν μαζί μασάζ και η γυναίκα να ζητήσει happy end για τον άντρα της από την κοπέλα που κάνει μασάζ. Αυτό σημαίνει στοματικό σεξ στο τέλος του μασάζ. Ο χώρος της ευεξίας είναι πολύ προβληματικός και δεν υπάρχουν κάμερες εκεί, δεν υπάρχει τίποτα για να αποδείξεις τι σου συνέβη.

Κ., 29 χρονών, εργαζόμενη σε ξενοδοχείο

Αν κάποια γυναίκα θέλει να μιλήσει για κάποια εμπειρία της, μπορεί να καλέσει δωρεάν στην τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 που δίνει τη δυνατότητα στις γυναίκες που έχουν δεχτεί παρενόχληση ή βία ή ακόμη και σε τρίτα πρόσωπα να επικοινωνήσουν άμεσα µε φορέα αντιμετώπισης της βίας.

Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την έρευνα εδώ.