Χρίστος Βλαχοκώστας*: «Απαιτείται να αντιμετωπίσουμε την “ενεργειακή φτώχεια” στην περιοχή μας».

Η ενέργεια διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για την οικονομία. Άρα, η ενεργειακή αγορά αποτελεί βασικό άξονα του «δεκαλόγου ανάπτυξης»¹ για τη δημιουργία θέσεων εργασίας στην ευρύτερη περιοχή των Γρεβενών. Μπορεί κανείς να συζητήσει πολλά και να δει πολλές προεκτάσεις. Στο παρόν άρθρο, σε συνέχεια των προηγούμενων^2,3,4, διατυπώνω βασικές σκέψεις δίνοντας έμφαση:

• στην Ενεργειακή «Φτώχεια»,
• στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ),

(iii) στην Κυκλική Οικονομία.

Αν και δεν έχουμε σαφή μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό ως χώρα, αποκτούμε όλο και περισσότερο ενεργειακή «συνείδηση», καθώς και οι επιπτώσεις των κλιματικών μεταβολών γίνονται όλο και περισσότερο αισθητές. Η μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών ρύπων είναι αναγκαία. Οι ΑΠΕ αποτελούν πλέον μέρος του «ενεργειακού πολιτισμού» μας. Στα Γρεβενά έχουν πραγματοποιηθεί επιδεικτικές παρεμβάσεις με σκοπό την ενσωμάτωση τεχνολογιών ΑΠΕ (ηλιοθερμικά,  Φ/Β συστήματα, γεωθερμία), σε κτίρια όπως η μαθητική εστία, το ΕΠΑΛ, το κολυμβητήριο. Η διερεύνηση τηλεθέρμανσης στη Δεσκάτη και στο Σωφρονιστικό Κατάστημα Φελίου είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Επίσης η μεταφορά του φυσικού αερίου στα Γρεβενά και στη Δεσκάτη είναι σημαντική για τη  βελτίωση του ενεργειακού μείγματος, αλλά και του αέρα που αναπνέουμε τις κρύες νύχτες του χειμώνα στην περιοχή μας. Ωστόσο, πάνω από όλα, είναι ζήτημα «ενεργειακής δημοκρατίας» για την περιοχή μας.

Πρώτη προτεραιότητα είναι η αντιμετώπιση της «ενεργειακής φτώχειας». Ενεργειακά «φτωχό» θεωρείται το ευάλωτο νοικοκυριό που δαπανά πάνω από 10% του εισοδήματός του για ενεργειακές ανάγκες. Με δεδομένες τις αυξήσεις των τιμών της ενέργειας, τα μειωμένα εισοδήματα, τα υψηλά ποσοστά ανεργίας και το χαμηλό ρυθμό ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων, το ποσοστό αυτό εκτιμώ ότι είναι πολύ μεγαλύτερο από το 10% στην περιοχή μας. Υπάρχουν πολλαπλά πετυχημένα διεθνή παραδείγματα αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας που μπορούμε να ακολουθήσουμε μέσα από τα οποία δημιουργούνται και θέσεις εργασίας⁵.

Μια πρόταση προς διερεύνηση είναι η δημιουργία της «Ενεργειακής Κοινότητας Γρεβενών», με σκοπό την παραγωγή και διανομή φτηνής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ. Χαρακτηριστικό είναι το αντίστοιχο πρόσφατο παράδειγμα του γειτονικού Αστικού Συνεταιρισμού «Ενεργειακή Κοινότητα Βλάστης». Με δεδομένο τον περιορισμένο χώρο του ηλεκτρικού συστήματος, μια Ενεργειακή Κοινότητα δημιουργεί ευκαιρίες και σε άλλες περιοχές. Φυσικά απαιτούνται βελτιώσεις στο θεσμικό πλαίσιο, ώστε να διευκολύνει επενδυτές. Σωστός σχεδιασμός, ηλεκτρονικές διαδικασίες και όχι «διαγωνισμούς για τους διαγωνισμούς».

Στην περιοχή μας υπάρχουν φωτοβολταϊκά και μικροί υδροηλεκτρικοί σταθμοί. Είναι καλό ότι υπάρχουν ώριμα σχέδια για κατασκευή και αιτήματα προς αξιολόγηση από τη ΡΑΕ. Ωστόσο, ένα φωτοβολταϊκό πάρκο δημιουργεί μόνο 1-2 θέσεις εργασίας. Αυτό δεν αποτελεί ουσιαστική ανάπτυξη. Ανάπτυξη θα επιτευχθεί αν βάλουμε τον πήχη ψηλότερα. Ουσιαστική καταπολέμηση της ανεργίας γίνεται με πραγματική ενίσχυση της επιχειρηματικότητας π.χ. θέσεις εργασίας δημιουργούνται αν κατασκευάζεις το φωτοβολταϊκό πάνελ στην περιοχή και όχι απλά βάζοντας φωτοβολταϊκά σε ένα χωράφι. Τέτοιες προτάσεις μπορούν να διερευνηθούν στη Μητροπολιτική Συνάντηση Εργασίας⁴ με το επιστημονικό δυναμικό της ευρύτερης περιοχής.  Στόχος είναι να δημιουργηθεί αγορά και να προσελκύσουμε αντίστοιχες επενδύσεις. Μόνο τότε οι ΑΠΕ θα αποτελέσουν ουσιαστικό πυλώνα ανάπτυξης της περιοχής μας.

Η επιχειρηματικότητα σταθμών βιομάζας είναι μια καλή προοπτική, διότι υπάρχει πρώτη ύλη για αξιοποίηση στην περιοχή μας (π.χ. δασική βιομάζα). Έμφαση πρέπει να δοθεί γενικότερα στην Κυκλική Οικονομία⁶. Με αυτόν τον τρόπο είναι δυνατόν να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας, π.χ. από την αξιοποίηση του όγκου των αποβλήτων από τις αγροτικές και κτηνοτροφικές μονάδες της περιοχής μας. Αυτά αποτελούν ενεργειακό πόρο (αναερόβια χώνευση – βιοαέριο – ηλεκτρική ενέργεια).  Υπάρχουν διεθνείς πρακτικές που έχουν εφαρμοστεί αποτελεσματικά σε άλλες χώρες και μπορούν να εφαρμοστούν και εδώ ως πετυχημένα παραδείγματα επιχειρηματικότητας. Ας μην ανακαλύψουμε πάλι τον τροχό…

Πολλά από τα παραπάνω αποτελούν θέμα συζήτησης για όλους μας εδώ και αρκετό καιρό, χωρίς όμως να βλέπουμε κάποιο χειροπιαστό αποτέλεσμα. Είναι καιρός να συνειδητοποιήσουμε ότι μόνο με την παρουσία ανθρώπων, που όχι μόνο έχουν τις ιδέες, αλλά και το κατάλληλο πολιτικό εκτόπισμα και την παρουσία στα κέντρα αποφάσεων, θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε επιτέλους την μιζέρια και την εσωστρέφεια που μας κρατάει δέσμιους και έτσι θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε σε ένα δρόμο ανάπτυξης για τον τόπο μας. Σε κάθε περίπτωση… το μέλλον μας περνάει από τα χέρια μας⁷.

1:  https://grevenamedia.gr/anaptyxiaki-prooptiki-sta-grevena-sto-podi-i-me-systima-tou-christou-vlachokosta/

2:  https://grevenamedia.gr/toyrismos-kai-theseis-ergasias-stin-periochi-mas-dimioyrgia-kai-anadeixi-taytotitastoy-christoy-vlachokosta/

3: https://grevenamedia.gr/apaiteitai-na-prosarmosoyme-to-paragogiko-mas-montelo-gyro-apo-tin-egnatia-odo-toy-christoy-vlachokosta/

4: https://grevenamedia.gr/anaptyxiako-synedrio-proklisi-i-outopia-gia-tin-periochi-mas-tou-dr-christou-vlachokosta/

5: «Ενεργειακή φτώχεια στην Ελλάδα: Προτάσεις κοινωνικής καινοτομίας για την αντιμετώπιση του φαινομένου.» Έκδοση Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ σε συνεργασία με το INZEB και την ΚΟΙΝΣΕΠ «Άνεμος Ανανέωσης», Θεσσαλονίκη 2017

6: https://www.e-grevena.com/peri-kyklikis-oikonomias-sti-chora-mas-tou-dr-christou-vlachokosta/

7: https://grevenamedia.gr/ti-politikous-chriazomaste-tou-dr-christou-vlachokosta-an-grammatea-organotikou-axiologisis-epimorfosis-stelechon-neas-dimokratias/

*Ο Δρ. Χρίστος Βλαχοκώστας είναι Αν. Γραμματέας Αξιολόγησης&Επιμόρφωσης ΝΔ. CV: https://nd.gr/anthropoi/anaplirotis-grammateas-organotikoy-axiologisis-epimorfosis-stelehon