Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

Το διήμερο 26-27 Μαΐου 2012 ο Σύλλογος Γρεβενιωτών Κοζάνης πραγματοποίησε εκδρομή με προορισμό τη Βυζαντινή πόλη, έδρα της Αρχιεπισκοπής Αχριδών την Οχρίδα. Ένα λεωφορείο ασφυκτικά γεμάτο που εκτός από μέλη του συλλόγου μας συμμετείχαν φίλοι από την πόλη των Γρεβενών και τον πολιτιστικό σύλλογο Κηπουρειού. Νωρίς το πρωί περάσαμε το μεθοριακό σταθμό της Νίκης Φλωρίνης μετά από τυπικό έλεγχο των ελληνικών και σκοπιανών υπευθύνων. Πρώτος περιορισμός η περιοχή της Πελαγονίας με τη σημαντικότερη πόλη το Μοναστήρι.

Μοναστήρι (Μπίτολα): Απέχει μόλις 15 χιλιόμετρα από το συνοριακό σταθμό Νίκης της Φλώρινας. Είναι μία πόλη που χτίσθηκε τον 9^ο με 10^ο αιώνα. Με την είσοδο στην περιοχή νοιώθεις ότι βρίσκεσαι στην Ελλάδα. Τα περισσότερα εργοστάσια, γεωργικές επιχειρήσεις, καταστήματα, τράπεζες, πρατήρια καυσίμων  ανήκουν σε Έλληνες επιχειρηματίες. Ο δήμαρχος της πόλης θέλοντας να προσελκύσει επιχειρηματίες πούλησε  τη γη σε πολύ χαμηλές τιμές και εφάρμοσε ελκυστικά φορολογικά κίνητρα για όλους τους επενδυτές. Σήμερα αριθμεί 90.000 κατοίκους. Είναι μία ζωντανή πόλη κι αποτελεί σημαντικό βιομηχανικό, εμπορικό, βιομηχανικό και πολιτιστικό κέντρο.

Επισκέφθηκα τον καθεδρικό ναό του Αγίου Δημητρίου στο κεντρικό μέρος της πόλης δίπλα από τον ανδριάντα του Μακεδόνα Βασιλιά Φιλίππου του Β΄ ο οποίος σε απόσταση 2 χλμ από το κέντρο της πόλης, έχτισε την  αρχαία πόλη Ηράκλεια Λυγκηστίς τον 4ο αι. π.Χ. Μερικές από τις επιγραφές σε ελληνική γλώσσα, σε αφιερώσεις εικόνων: «η εικών αύτη εξιστορήθη, δι’ εξώδων των Τιμιοτάτων ομοτέχνων της μπακαλικής εμπορίας, εις μνημόσυνόν των». «Δι εξώδων των τιμιωτάτων τζιαμτζήδων, εις μνημόσυνον αυτών και των Γονέων».

Με την επανάσταση του 1821 οι Μοναστηριώτες ως επί το πλείστον Έλληνες ξεσηκώθηκαν εναντίον των Τούρκων. Η Ε΄ Μεραρχία του ελληνικού στρατού το 1912 έβαλε ως στόχο την απελευθέρωση της πόλης. Μετά από κακούς χειρισμούς έφτασε στη Βεύη της Φλώρινας στις 6 Νοεμβρίου του 12, την ίδια μέρα που ο σερβικός στρατός κατέκτησε το Μοναστήρι. Οι περισσότεροι Έλληνες εγκαταλείπουν το Μοναστήρι και εγκαθίστανται σε πόλεις της Δ.Μακεδονίας. Σήμερα λειτουργεί ελληνικός πολιτιστικός σύλλογος της ομογένειας. Κάθε Σεπτέμβριο πραγματοποιείται παγκόσμιο φεστιβάλ κινηματογράφου και φωτογραφίας στη μνήμη των αδελφών Μανάκη από Αβδέλλα Γρεβενών. Εκεί στον πολύβουο πεζόδρομο πήραμε τον πρωινό μας καφέ. Τσιγάρο εντός της καφετέριας, όπως και στο εσωτερικό του ξενοδοχείου απαγορεύεται αυστηρά.

Στρούγκα: Δεύτερος προορισμός η παραλίμνια κωμόπολη των 33.000 κατοίκων. Περπατήσαμε στον πεζόδρομο  με τις πολλές καφετέριες και τα πολλά καταστήματα με αναμνηστικά. Η πόλη παράξενη, χωρισμένη στα δύο. Από τη μια μεριά το αλβανικό στοιχείο από την άλλη το χριστιανικό. Τα ήθη αυστηρά. Οι  μουσουλμανικές καφετέριες γεμάτες μόνο με άνδρες. Οι γυναίκες στο σπίτι. Η ξεναγός η Αννίτα μας ενημερώνει ότι τα ήθη είναι αυστηρά. Οι γυναίκες δεν κάνουν μπάνιο στη λίμνη. Εντυπωσιακό το μουσείο φυσικής ιστορίας με συγκεντρωμένη  την πανίδα της περιοχής( ψάρια, πτηνά, ζώα, έντομα…).

Λίμνη: Η λίμνη Aχρίδα ή Οχρίδα βρίσκεται στα ορεινά σύνορα μεταξύ της νοτιοδυτικής Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ) και ανατολικής Αλβανίας. Στις όχθες βρίσκονται οι πόλεις Αχρίδα, Στρούγκα και οι αλβανικές πόλεις Πόγραδετς και Λιν. Λόγω του ήπιου κλίματος το νερό της λίμνης  δεν παγώνει. Περιφερειακά της λίμνης είναι χτισμένα τα πάμπολλα ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια. Στα πεντακάθαρα νερά της λίμνης το καλοκαίρι πολλοί επισκέπτες κάνουν το μπάνιο τους στις ειδικά διαμορφωμένες παραλίες. Έχει φυσική ομορφιά, τρέφει πολλά ψάρια και χέλια και οι όχθες είναι καταπράσινες.

Πόλη-Οχρίδα: Πρόκειται για την αρχαία Λυχνιδός  του 4^ου αιώνος πόλη του φωτός (για τα ολοκάθαρα νερά της λίμνης), σήμερα Οχρίδα (πόλη του λόφου) με 42.000 κατοίκους διετέλεσε τη Βυζαντινή περίοδο  έδρα της αυτοκέφαλης Αρχιεπισκοπής Αχριδών και πάσης Βουλγαρίας όταν το 1018 καταλήφθηκε και πάλι από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Βασίλειο Β’ το Βουλγαροκτόνο. Από αυτήν την εποχή όλοι οι Αρχιεπίσκοποι της Αχρίδας ήταν Έλληνες ως το 1767 που καταργήθηκε.

Σήμερα είναι μία πανέμορφη πόλη με παραλίμνιο περιποιημένο πάρκο με πράσινο και πολύχρωμα λουλούδια. Για τις πολλές βυζαντινές εκκλησίες, τα πολλά μνημεία, χαρακτηρίστηκε από την UNESCO τόπος της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Μονή Οσίου Ναούμ: Βρίσκεται στη νότια πλευρά της λίμνης, 29 χλμ. από την Οχρίδα . Χτίστηκε το 10^ο αιώνα. Η εκκλησία των Αγίων Αρχαγγέλων διαθέτει εκπληκτικές τοιχογραφίες όλες γραμμένες στην ελληνική γλώσσα. Ο όσιος Ναούμ είναι θαμμένος σε αυτήν τη μονή. Στον περίβολο του μοναστηριού κυκλοφορούν ελεύθερα τα παγόνια της μονής. Από αυτό το σημείο, οι 45 πηγές του ποταμού Ντριμ, τροφοδοτούνται από τη λίμνη της Πρέσπας με υπόγειο φυσικό οχετό και εκβάλλουν στη λίμνη της Οχρίδας.

Μεθόδιος και Κύριλλος: Τα αδέλφια μοναχοί,  άγιοι Κύριλλος (827-869 μ.Χ) και Μεθόδιος (815-885 μ.Χ) (κατά κόσμο Κων/νος και Μιχαήλ αντίστοιχα)  γεννήθηκαν στη Θεσσαλονίκη. Μιλούσαν την ελληνική γλώσσα και σπούδασαν  τη σλαβική, εβραϊκή, συριακή, αραβική γλώσσα. Το έτος 863 μετά από αίτημα του Σλάβου ηγεμόνα της Μοραβίας (πρώην Τσεχοσλοβακία) Ρατισλάβου (επί αυτοκρατορίας Βυζαντινής αυτοκρατοράς Μιχαήλ Γ΄) ο Πατριάρχης Φώτιος επέλεξε τους Μεθόδιο και Κύριλλο να αναλάβουν τον εκχριστιανισμό των Σλάβων. Επινόησαν το σλαβικό αλφάβητο (Κυριλλικό), βασισμένο στο ελληνικό αλφάβητο, μετέφρασαν την Αγία Γραφή, πολλά θεολογικά και λειτουργικά βιβλία, συνετέλεσαν στον εκχριστιανισμό των Σλάβων. Η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει τους Αγίους Κύριλλο και Μεθόδιο στις 11 Μαΐου. Επιβλητικός ο ανδριάντας των Θεσσαλονικέων αδελφών στην παραλία της Οχρίδας. Στη γιορτή της παιδείας στις 24 Μαΐου εκεί τα σχολεία κατέθεσαν πολύχρωμες ανθοδέσμες.

Επίλογος: Κατά τη διάρκεια της διαδρομής εντυπωσιάζουν τα δασωμένα βουνά, τα περιβόλια με τις μηλιές. Το παραλίμνιο ξενοδοχείο4 χιλιόμετρα μακριά από το κέντρο της Οχρίδας όπου και διανυκτερεύσαμε, πραγματοποιήθηκε γλέντι γάμου. Τις απογευματινές ώρες τα μπρατίμια με τα όργανα ήλθαν να πάρουν τη νύφη για να την πάνε στην εκκλησία σύμφωνα με το έθιμο. Το βράδυ ακολούθησε γλέντι μέχρι τις πρωινές ώρες. Ανθοδέσμες, δώρα, αναμνηστικές φωτογραφίες, καλοντυμένες γυναίκες, κουστουμαρισμένοι άντρες, όπως προβλέπουν τα έθιμα. Ευχαριστούμε το πρακτορείο Νασιόπουλου για την άρτια οργάνωση και χωρίς προβλήματα εκδρομή. Με τον ερχομό μας στο γενέθλιο τόπο δεν κρύβουμε να τονίσουμε Ελλάδα και πάλι Ελλάδα.

Χρήσιμες πληροφορίες:

1 ευρώ = περίπου 60 δηνάρια
Η βενζίνη κοστίζει περίπου 75 δηνάρια / λίτρο ή 1,25 ευρώ / λίτρο. Πληθυσμός κράτους 2.000.000. Πρωτεύουσα Σκόπια 500.000. Ημερομίσθιο εργάτη 7 €. Οι καλύτερα αμειβόμενοι τραπεζικοί υπάλληλοι 600 € μηνιαίως. Στρατός μόνο επαγγελματικός. Οι χριστιανοί ορθόδοξοι ακολουθούν το παλαιό ημερολόγιο (Ιουλιανό) με διαφορά 13 ημερών από το Γρηγοριανό ημερολόγιο.