Μέσα στήν καρδιά τής Πίνδου, ανάμεσα στίς Αμέτρητες φυσι­κές γραφικότητες καί στην ά­γρια βλάστηση, έκεί άπου τά χιόνια σκεπάζουν άκόμη τις βουνοκορφές είναι χτισμένο το χωριό Αβδέλλα των Γρεβενών.

Αύτή ή άλπικη Κωμόπολη, n «αετοφωλιά» της ένδοξης Πίν­δος είναι ή γενέτειρα τού Μακεδο­νομάχου και Εθνικού αγωνι­στή Ζήση Βέρρου.

Τη μέρα της συνέντευξης, τον Ιούλιο του 1980 στην Αβδέλλα. Ο Ζήσης Βέρρος με τον Γιάννη Κ. Παπαδόπουλο.

Ό Ζήσης Βέρρος, ήταν ο τελευταίος εν ζωή συμπολεμιστής τού Παύλου Μελά, ο οποίος αι­σθάνθηκε βαθιά τις πίκρες πού τόν «πότισε» τό έπίσημο Κράτος! Τό είχε παράπονο πού ή Πολιτεία τόν Εγκατέλειψε στό περιθώριο καί τό έλεγε μέ θάρρος: «… Εμένα, τόν Ζή­ση Βέρρο, δεν μέ πρέπουν αγάλμα­τα, δέν μ’ αρέσουν αί παίνιες (σ.σ. έπαινοι) άλλά είναι άτιμο μερικοί νά προσπαθούν, μέ κάθε δόλιο τρόπο νά έξαφανίσουν άπ* τήν Ιστορία τους άγωνιστές τού Μακεδονικού ‘Αγώ­να,,.»

Άλλά ποιός είναι ό ΖΗΣΗΣ ΒΕΡ­ΡΟΣ; Γεννήθηκε τό έτος 1880, στίς 16 Αύγούστου, στην Αβδέλλα Γρε­βενών και πέθανε σε ηλικία 105 ετών, το 1985. Τε­λείωσε τό Δημοτικό Σχολείο και στή συνέχεια φοίτησε μέχρι τήν 5η τάξη

σ’ ένα άπό τά καλύτερα Γυμνάσια τής τότε τουρκοκρατούμενης Β. Ελ­λάδος. Στό Γυμνάσιο Τσοτυλίου Κοζάνης. Στά δεκαεννιά του χρόνια (1899) ύπηρέτησε ώς δάσκαλος στό χωριό του μέχρι τό 1900. Στή συνέχεια άναμίχθηκε σέ διάφορες άντάρτικες Μακεδονικές ομάδες ένώ τό 1905 — φανερά πλέον — βγήκε άντάρτης δίπλα στόν Παύλο Μελά, στον Λουκά Κόκκινο, στόν Καπετάν Μπρούφα, στόν Βάρδα (Τούντα), Ζιάκα (Φλωρέα) και άλλων οπλαρχη­γών, ‘Αργότερα άνέλαβε άρχηγός ομάδας, αποτελούμενης άπό 35 άντάρτες. Ελαβε μέρος σέ περισσότερες άπό έξήντα μάχες άπό τις όποιες —  όπως μάς είπε ό ίδιος — οί πε­ρισσότερες ήταν πολύνεκρες αλλά νικηφόρες.

Τόν Ζήση Βέρρο, τόν συνάντησε ο δημοσιογράφος των Νέων, Γιάννης Παπαδόπουλος, λίγες μέρες προτού «πατήσει» στο πρώτο έτος τού δεύτερου αιώνα του στό χωριό του ‘Αβδέλλα, να ξα­ποσταίνει στο μπαλκόνι του αγναν­τεύοντας γύρω του τις βουνοκορφές τής Πίνδου. ‘Αγέρωχος, ήρεμος και γενναιόκαρδος εξιστορούε μάχες και γεγονότα τά όποια άσβεστα άλλά και βαθιά χαραγμένα βρίσκοντουσαν στή μνήμη του.

«… Άσβεστα θάναι στή μνή­μη μου τά άγρια εκείνα χρόνια των εθνικών άγώνων, όπου καμιά εξουσία δέν προστάτευε τή βασανισμένη ζωή τού Λαού μας. Ή κραταιά οθωμανική αυ­τοκρατορία ήταν ένα σκιάχτρο! Οι πειναλέοι, θυμάμαι, και ξυπόλητοι στρατοί της και οι αρ­παχτικοί γκέκηδες πλιατσικολογούσαν όλες τίς πόλεις, τα Γρεβενά, τά χωριά μας, τά σπίτια μας και έσπερναν τόν τρό­μο. Βγήκαμε άντάρτες, πολε­μήσαμε καί ποτίσαμε τό χώμα μέ τό αίμα μας…».

Άλλά ό υπεραιωνόβιος Μακεδονομά­χος φάνηκε άσυγκράτητος μπρο­στά στή θύμιση των γεγονότων πού πλημυρίζαν τή μνήμη του και ύποχρεώναν τά μάτια τον νά δακρύσουν άπό συγκίνηση!

«… Άπό ποια μάχη ν’ αρχίσω και σέ ποιά νά σταματήσω; Στή μάχη τού ΟΡΛΙΑΚΑ τό 1905 ήμουνα έπικεφαλής όμάδας μέ 55 άντάρτες. Στή νικηφόρα αύτή μάχη σκοτώσαμε 27 Τούρκους και πήραμε αρκετό όπλισμό. Χάσαμε όμως τό πρωτοπαλήκαρο τ ή ς όμάδας μας…»·

Ό Ζήσης Βέρρος αύτή τή μάχη τή θυμόταν τόσο καλά, την αισθανόταν τόσο βαθιά, πού άπ τή βιασύνη του μήπως και ξεχάσει κάτι, άναγκάζε τή φωνή του νά τρέμει,..

«… Μάς έστειλαν συγχαρητήρια άπ’ τήν Κάτω Ελλάδα, μάς είπανε πώς πολεμούμε ηρωικά και ότι μάς έρ­χεται βοήθεια από Κρητικούς άν­δρες· Μάς ήλθαν αρκετοί Κρητικοί – πλάι…».

Μετά άπ’ αύτή τή μάχη ό Ζήσης Βέρρος συνδέθηκε μέ άλλους Μακεδονομά­χους καί Παλαιοελλαδϊτες (όπως ό ίδιος λέει χαρακτηριστικά) συνδετι­κούς κρίκους, γιά τή μεταφορά όπλων καί πυρομαχικών άπ’ τή Θεσσαλία.

«… Μοίρασα έκατοντάδες όπλα σε άντάρτες, έδωσα μπαρούτι καί χει­ροβομβίδες. “Εσκαψα στή γή, παρά­χωσα όπλα καί τά ξέθαψα γιά νά τά μοιράσω τή νύχτα σέ νέους άντάρ­τες.»

Στή συνέχεια, ο Ζήσης Βέρρος εξιστόρησε ώς έξης τή μάχη τής Δαμασκηνίας Βοΐου :

..Ελαβα διαταγή άπ* τον όπλαρχηγό Βάρδα κατ’ εντολή τού Παύ­λου Μελά — νά προχωρήσω γιά το χωριό Ναζερέτο, στά σύνορα ‘Αλβα­νίας – Σερβίας. Εκεί χτυπηθήκαμε με τούς Κομιτατζήδες ύπό τήν αρχη­γία τού Τσακάλωφ και Μητροβλάχου. Ήταν διπλάσιοι άπό μας άλλά τή νύχτα μέ γιορούσι τούς συντρίψαμε. Σ^’ αύτή τή μάχη χάσαμε τόν εύελπι Κρητικό ανθυπολοχαγό Γ. Πετροπουλάκη». Άπ’ εκεί φθάσαμε στό χωριό Φούφα τής Πτολεμαΐδας, όπου βάλα­με Φωτιά σ’ ένα σπίτι πού γινότανε βουλγάρικος γάμος. Ή έπιτυχία μας ήταν μεγάλη άφού κάψαμε — μαζί μέ τό σπίτι — καί άρκετούς κομιτατζήδες. Σ* αύτή τή μάχη σκοτώθηκε ό αξιωματικός Φούφας, πρός τιμή τού όποιου αργότερα τό χωριό όνομάστηκε Φούφα…».

έκ θαύματος

Μετά τόν Ιούλιο τού 1908 — μέ τό Σύνταγμα τών Νεοτούρκων — διαλύ­θηκαν τά έλληνικά άντάρτικα καθώς καί τά βουλγάρικα. Μετά άπ* αύτό τό γεγονός ο Ζήσης Βέρρος «φόρεσε τή στολή τού πολίτη» και εγκαταστάθηκε στην πόλη τών Γρεβενών. Άλλά τό κομιτάτο τών Νεοτούρκων τόν είχε πρώτο στόν κατάλογο γιά έξόντωση, μαζί μέ άλλους συμπολεμιστές του.

Διέφυγε άρκετές φορές τή δολοφονική άπόπειρα μετά άπό συνεχή «καρτέ­ρια» έναντίον του. Μ* αύτόν τόν τρό­πο —. έκείνο τόν καιρό — οί Τουρκοι δολοφόνησαν τόν όπλαρχηγό Περδίκη καί τόν Κώστα Κούνδουρο.

Στην περίοδο τής φασιστικής κατο­χής 1940—44 «ρουμανίζοντες» καί γερμανόφιλοι, γιά νά έκδικηθούν τήν πατριωτική καί έθνική δράση τού Ζήση Βέρρου ζήτησαν απ* τους Γερ­μανούς νά έκτελεστεί…

«… Συνελήφθηκα,είπε ό ίδιος στην συνέντευξη ου„ έμεινα δύο χρόνια στή φυλακή τής Κο­ζάνης καί ώς έκ θαύματος διέφυγα τήν εκτέλεση τόσο εγώ όσο και τα αδέρφια παπάδες από την Βραβόνιστα (Καληράχη) παπα-Γιάννης Κ. Παπαδόπουλος και παπα-Γιώργος Κ. Παπαδόπουλος που ήμασταν μαζί για πολλά χρόνια στον Μακεδονικό αγώνα…».

Τήν περίοδο τού 1941—44, ή οικογένεια του μετείχε άποφασιστικά στόν άγώνα. Ό γιος τους Κώστας Βέρρος

πολέμησε καί τραυματίσθηκε στόν ΕΛΑΣ και οί τρεις άπό τις τέσσερις κόρες του άγωνίσθηκαν άπό τις γραμμές τού Ε.Α.Μ. καί της ΕΠΟΝ. Ή οίκογένειά του όμως διώχθηκε άττό τό μεταπελευθερωτικό κράτος, Καί ό ίδιος έμεινε ύπόδικος δύο χρό­νια στις φυλακές Κοζάνης. ‘Α­παλλάχθηκε μετέπειτα με βού­λευμα …

Γιά τήν άναγνώριση τής πατριωτικής ταυ δράσης τό Κράτος τόν τίμησε μ’ ένα δίπλωμα καί ένα έμβλημα μετάλλινο τού Μακεδονικού Αγώνα. Καθώς καί ένα δίπλωμα τής «Πανελλήνιας Συνομοσπονδίας ‘Οπλαρχηγών», τό ό­ποιο αναφέρει :

«… Μέ συνεδρίαση τής 6ης καί 8ης Μαΐου τού 1940 παμψηφεί, χρήζει πρόεδρο τμήματος Γρεβενών, τόν Ζή­ση Βέρρο, γιά τάς μεγάλας πρός τό ‘Εθνος πστριωτικάς υπηρεσίας ώς καί τό πατριωτικόν ένδιαψέρον ύπέρ έκείνων, οί όποιοι έν κρίσιμους τής πατρίδας περιστάσεων ήγωνίσθησαν ύπέρ τών μεγαλείων τής δόξης της».

Ο Ζήσης Βέρρος, στα τελευταία χρόνια της ζωής του, εξέφρασε την πικρία του πώς ή Πολιτεία δέν έκπλήρωσε τό χρέος της απέναντι σ* έναν άγωνιστή, απέ­ναντι σ’ έναν Μακεδονομάχο πού —. αρκετές φορές — πότισε τό μακεδο- νικό χώμα μέ τό αίμα του.

«… Μέ έχουν μόνο γιά παρελάσεις και νά καταθέτω στεφάνια στόν Άγνωστο Στρατιώτη σέ κάθε έθνική γιορτή ! Τίποτε άλλο.”

Μέ τή φράση του αύτή ό αίωνόβιος Μακεδονομάχος «έ­βαλε τό μαχαίρι στό κόκκαλο»! Τό είπε ξεκάθαρα. Η Πολιτεία περιφρό­νησε και έγκατέλειψε στό περιθώριο έναν άγωνιστή καί στό πρόσωπό του δέν σεβάστηκε τις μνήμες έκατοντάδων άλλων νεκρών.

Τόχε παράπονο πού τό Κράτος δέν έκανε τήν καλή χειρονομία. Νά τού δώοει μιά μικρή σύνταξη. «Όχι, είπε στην συνέντευξη του, γιά νά ζήσω καλύτερα, άλλά νά πάρω ψυχικό θάρρος και νά πώ τήν ποιητική στροφή τού Κωστή Παλαμά:

«Ανάξιος είναι όποιος διστά­ζει. όποιος άκούει τό προσκλη­τήριο τών καιρών, τ” άκούει καί δέν λέει: Παρών».

Αντίθετα με την αντιμετώπιση του απότο κράτος, ή Κοινότητα τής Α­βδέλλας διοργανώνε κάθε χρόνο γιορτή γιά τά γενέθλια τού Ζήση Βέρρου. *Ετσι κάθε 16 Αύγουστου, ό πρόεδρος τής Κοινότητας πρωί – πρωί θά επισκεφτόταν στό σπίτι του τόν Ζήση Βέρρο και θά τού προσέφερε γαρύφαλλα, δείγμα άγνόιητας καί πατριωτισμού άλλά καί ταυτόχρονα θά κήρύττε τήν έναρξη τής γιορτής τών γενεθλίων «τού Μακεδονομάχου Ζήση Βέρρου».

Η συνέντευξη είναι του Γιάννη Παπαδόπουλου από τα “Νέα” και δημοσιεύτηκε το 1980.