Σήμερα ο Σταυρός ανυψώνεται και ολόκληρη η κτίση ελευθερώνεται από τη φθορά.

Το 326 μ.Χ. η Ισαπόστολος Αγία Ελένη πήγε στους Αγίους Τόπους να προσκυνήσει και να ευχαριστήσει τον Κύριο για τους θριάμβους του γιου της, Μεγάλου Κωνσταντίνου, ο οποίος είχε συνείδηση ότι η νίκη επήλθε ένεκα της φανέρωσης του σημείου του Τιμίου Σταυρού, τον οποίο είδε στον ουρανό. Φθάνοντας στο Γολγοθά, διέταξε να σκάψουν σε μέρος, στο οποίο ανασύρθηκαν τρεις σταυροί. Μη γνωρίζοντας ποιος είναι ο Τίμιος Σταυρός, ο επίσκοπος Ιεροσολύμων Μακάριος ακούμπησε το σώμα μιας ευσεβέστατης νεκρής γυναίκας διαδοχικά στους τρεις σταυρούς. Μόλις το νεκρό σώμα της γυναίκας ακούμπησε τον Τίμιο Σταυρό, αναστήθηκε.

Τότε, η Αγία Ελένη, με μεγάλη ευλάβεια και πίστη, προσκύνησε το Ζωοποιό Σταυρό. Ακολούθησε η Σύγκλητος των Αρχόντων. Στη συνέχεια ο επίσκοπος Ιεροσολύμων Μακάριος ανέβηκε στον άμβωνα και σήκωσε με τα δυο του χέρια τον Τίμιο Σταυρό, φανερώνοντάς τον σε όλους τους χριστιανούς, οι οποίοι μ’ ένα στόμα φώναξαν το «Κύριε ελέησον». Από τότε, οι άγιοι Πατέρες όρισαν να γιορτάζεται η Παγκόσμια Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, για να δοξάζεται ο Χριστός που σταυρώθηκε σ’ αυτόν.

Η τιμή των δύο ιστορικών γεγονότων εξαπλώθηκε από τα Ιεροσόλυμα, στην Κωνσταντινούπολη και την Κύπρο, καθώς και σε ολόκληρη την Εκκλησία, Ανατολή και Δύση.

Ο Σταυρός του Κυρίου, από όργανο καταδίκης, κατάρας και ντροπής, έγινε, με το θάνατο του Χριστού, σύμβολο αναστάσεως, δόξας, θριάμβου και τιμής.

«Χαίροις ὁ ζωηφόρος Σταυρός, τῆς εὐσεβείας τὸ ἀήττητον τρόπαιον, ἡ θύρα τοῦ Παραδείσου, ὁ τῶν πιστῶν στηριγμός, τὸ τῆς Ἐκκλησίας περιτείχισμα· δι᾿ οὗ ἐξηφάνισται, ἡ φθορὰ καὶ κατήργηται, καὶ κατεπόθη, τοῦ θανάτου ἡ δύναμις, καὶ ὑψώθημεν, ἀπὸ γῆς πρὸς οὐράνια. Ὅπλον ἀκαταμάχητον, δαιμόνων ἀντίπαλε, δόξα Μαρτύρων Ὁσίων, ὡς ἀληθῶς ἐγκαλλώπισμα, λιμὴν σωτηρίας, ὁ δωρούμενος τῷ κόσμῳ τὸ μέγα ἔλεος»(Εἰς τὸν Στίχον, Στιχηρὰ τοῦ Σταυροῦ. Ἦχος πλ. α’, Χαίροις ἀσκητικῶν ἀληθῶς).

Ο Σταυρός του Κυρίου παραμένει μέτρο και της δικής μας αγάπης, θυσίας και υπομονής, τόσο στα σπουδαία και μεγάλα όσο και στα μικρά και ασήμαντα της καθημερινής ζωής.

«Τοῦ Σταυροῦ σου τὸ ξύλον προσκυνοῦμεν Φιλάνθρωπε, ὅτι ἐν αὐτῷ προσηλώθης ἡ ζωὴ τῶν ἁπάντων·» (Εἰς τὸν Ὄρθρον. Μετὰ τὴν α’ Στιχολογίαν, Κάθισμα. Ἦχος α’).

Σήμερα πανηγυρίζουν οι Ιερές Μονές Σταυροβουνίου και Μίνθης. Επίσης, πολλές Εκκλησίες αφιερωμένες στον Τίμιο Σταυρό, όπως στο Όμοδος, τον Πεδουλά, τα Λεύκαρα, την Ανώγυρα, του Αγιασμάτι στην Πλατανιστάσσα, το Σταυρό της Ψώκας, το Στρόβολο, τα Λύμπια και την Ποταμιά, καθώς επίσης στην τουρκοκρατούμενη ενορία της Χρυσίδας Κυθρέας, το Βαρώσι, το Μαραθόβουνο και την Κάτω Ζώδεια.

Να σημειωθεί ότι σήμερα η Εκκλησία παραγγέλει στους πιστούς αυστηρή νηστεία.