Πέντε χιλιάδες μέλισσες στην Τασμανία κουβαλούν, εδώ και λίγες εβδομάδες, στην πλάτη τους ολόκληρο… τσιπάκι ή, πιο συγκεκριμένα, έναν αισθητήρα που λειτουργεί με ραδιοσυχνότητες και καταγράφει όλες τους τις κινήσεις.

Και αυτό, ελπίζουν οι επιστήμονες, θα λύσει το μυστήριο της μαζικής εξαφάνισης των μελισσών, που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια σε ολόκληρο τον πλανήτη αλλά όχι στην Αυστραλία.

Ο τετράγωνος αισθητήρας, διαστάσεων 2,5×2,5 χιλιοστών και ελάχιστου βάρους, παρακολουθεί την καθημερινή τους διαδρομή και στέλνει όλα τα στοιχεία στους ειδικούς του επιστημονικού και βιομηχανικού ερευνητικού οργανισμού της Κοινοπολιτείας.

Για μπορέσουν να τοποθετήσουν στην πλάτη τους τους αισθητήρες, οι επιστήμονες έβαλαν πρώτα τις μέλισσες στην… κατάψυξη, όπου έπεσαν σε λήθαργο, όπως αναφέρει σε δημοσίευμά της η εφημερίδα «Daily Mail». Οι επιστήμονες κόλλησαν στην πλάτη τους τα τσιπάκια, τα οποία, όπως λένε, δεν επηρεάζουν καθόλου την ικανότητά τους να πετούν. Στη συνέχεια τις ξύπνησαν και τις άφησαν ελεύθερες να κάνουν τη δουλειά τους, δηλαδή να παράγουν μέλι και να βοηθήσουν στην γονιμοποίηση των φυτών.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, σε περισσότερες από τις μισές χώρες της Ευρώπης δεν υπάρχουν πλέον αρκετές μέλισσες για να γονιμοποιήσουν τα φυτά, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να μειωθούν δραματικά οι καλλιέργειες. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται πως στην Ευρώπη χρειάζονται 13,4 εκατομμύρια περισσότερες αποικίες μελισσών – περίπου επτά δισεκατομμύρια μέλισσες – από όσες υπάρχουν σήμερα για να γονιμοποιήσουν όλα τα φυτά.

Το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο στη Βρετανία, στη Φινλανδία και στις υπόλοιπες βαλτικές χώρες, όπου η προσφορά μελισσών καλύπτει λιγότερο από το 25% της ζήτησης. Κυριότεροι λόγοι πιστεύεται ότι είναι κάποιοι ιοί που έχουν εξαπλωθεί ευρέως στις μέλισσες σε ΗΠΑ και Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, η απώλεια ενδιαιτημάτων όπως τα λιβάδια, η εντατική γεωργία, αλλά και τα φυτοφάρμακα. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα τελευταία 25 χρόνια ο πληθυσμός των μελισσών στη Βρετανία έχει μειωθεί κατά 50%.

Ηδη στην Ευρώπη έχουν ληφθεί ορισμένα μέτρα προστασίας των μελισσών, όπως το μορατόριουμ στη χρήση εντομοκτόνων με νεονικοτινοειδή.

«Οποιαδήποτε αλλαγή στη συμπεριφορά τους είναι ένδειξη αλλαγών στο περιβάλλον», λέει ο Σάιμον Ποτς από το Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ, ο οποίος ήταν επιστημονικός υπεύθυνος της συγκεκριμένης έρευνας, και προσθέτει: «Αν μπορέσουμε να καταγράψουμε λεπτομερώς τις κινήσεις τους θα εντοπίσουμε γρήγορα τυχόν αλλαγές στις καθημερινές τους δραστηριότητες και θα βρούμε την αιτία. Αυτό θα μας βοηθήσει να αυξήσουμε την παραγωγικότητά τους».

Οπως επισημαίνει ο Πάολο ντε Σόουζα, υπεύθυνος του ερευνητικού προγράμματος για την παρακολούθηση των 5.000 μελισσών στην Τασμανία, το ένα τρίτο της συνολικής τροφής του ανθρώπου βασίζεται στην επικονίαση των μελισσών. Σε συγκεκριμένες καλλιέργειες, μάλιστα, η παραγωγή αυξάνεται μέχρι και 17% λόγω των μελισσών.

Η κατάρρευση των αποικιών των μελισσών είναι από τα σοβαρότερα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ειδικοί. «Αν δεν δράσουμε τώρα θα αντιμετωπίσουμε σύντομα μεγάλη καταστροφή», λέει ο Σάιμον Ποτς. Οι καλλιέργειες θα μειωθούν κατά πολύ και οι αγρότες στο μέλλον θα πρέπει να χρησιμοποιούν τεχνητές ή χειροκίνητες μεθόδους επικονίασης των φυτών.

Ηδη στη Βρετανία οι Αρχές συζητούν πολύ σοβαρά το ενδεχόμενο να μετατρέψουν περίπου 5.000 χιλιόμετρα βοσκοτόπων στην πρώτη πλούσια σε αγριολούλουδα «λεωφόρο των μελισσών», σε μία έκταση που καταλαμβάνει 243.000 στρέμματα.