Το νέο βιβλίο του ερευνητή, ιστορικού και συγγραφέα Κώστα Σπανού με τίτλο «Τα πρακτικά της εκκλησιαστικής και της σχολικής επιτροπής της Δεσκάτης 1.7.1912 – 29.6.1916» παρουσιάστηκε την Κυριακή 21 Φεβρουαρίου στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου Δεσκάτης. Η έκδοση του βιβλίου, το οποίο παρέχει σημαντικές πληροφορίες για την ιστορική πραγματικότητα στην περιοχή της Δεσκάτης λίγο πριν την Απελευθέρωση ως και το 1916, έγινε από τον Δήμο Δεσκάτης.

Καταστροφή των αρχείων

Η καταστροφή των διαφόρων αρχείων (κοινοτικών, εκκλησιαστικών, μοναστηριακών και ιδιωτικών) στέρησε από τον μελετητή της τοπικής ιστορίας σημαντικά στοιχεία με τα οποία θα φωτίζονταν πληρέστερα το ιστορικό παρελθόν κάθε περιοχής. Στην περιοχή της Δεσκάτης οι απώλειες υπήρξαν εξίσου μεγάλες. Το έτος 1879 αποτεφρώθηκε ο ναός των πολιούχων Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης και ταυτοχρόνως όλο το αρχείο του.

Ακολούθως, καταστράφηκε η βιβλιοθήκη της Μονής της Αγίας Ευαγγελίστριας (Μπουνάσια), την οποία είχαν δημιουργήσει οι μοναχοί της κατά την μακραίωνη ιστορία της. Μαζί με τη βιβλιοθήκη χάθηκε και το αρχείο της Μονής. Η επόμενη μεγάλη καταστροφή στη Δεσκάτη σημειώθηκε το 1953 όταν κάηκε το κοινοτικό κατάστημα, με αποτέλεσμα να χαθούν τα στοιχεία του πρώτου μισού του 20^ου αιώνα.

Οι πηγές

Όμως, παρά τις καταστροφές, σώθηκαν τρεις κώδικες με σημαντικό περιεχόμενο. Πρόκειται για τους κώδικες:

1. Κώδικας της Μονής Παλιοκαρυάς (1666 – 1870) με πληροφορίες για την Δεσκάτη και για όλον σχεδόν τον βορειοελλαδικό χώρο.
2. Κώδικας της ολιγόχρονης Αρχιεπισκοπής – Μητρόπολης Δισκάτας (1882 – 1896).
3. Κώδικας της εκκλησιαστικής και της σχολικής επιτροπής της Δεσκάτης (1.7.1912 – 29.6.1916).

Ο τελευταίος κώδικας είναι ένα χειρόγραφο βιβλίο χωρίς τίτλο στο εξώφυλλό του. Αρχικώς είχε 90 φύλλα, αλλά λείπουν τα φύλλα 40-89, ενώ σώζονται τα φύλλα 1-39, καθώς και η σελίδα 90. Στα σωζόμενα φύλλα καταχωρίστηκαν 80 πρακτικά. Από τη μελέτη των 80 αυτών πρακτικών προκύπτουν αξιόλογες πληροφορίες για την μικρή κοινωνία της Δεσκάτης κατά την πρώτη τετραετία μετά την Απελευθέρωσή της στις 7 Οκτωβρίου 1912 από την οθωμανική κυριαρχία.

Το περιεχόμενο του βιβλίου

Στο βιβλίο περιγράφονται οι δύο επιτροπές, η εκκλησιαστική και η σχολική, οι οποίες ρύθμιζαν όλα τα εκκλησιαστικά και σχολικά ζητήματα (λειτουργία των σχολείων, της Αστικής Σχολής και του Νηπιαγωγείου, ανανεώσεις και προσλήψεις των δασκάλων, μισθοδοσία των δασκάλων, αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας με εκμίσθωση σε διάφορους επαγγελματίες των εκκλησιαστικών νερόμυλων, των καταστημάτων της πλατείας, του κηροπωλείου και του κοιμητηριακού ναού της Αγίας Τριάδας).

Πρόλογος δημάρχου Δεσκάτης

Προλογίζοντας το νέο βιβλίο του Κώστα Σπανού, ο δήμαρχος Δεσκάτης κ. Νίκος Μίγκος τόνισε τα παρακάτω: «Είναι γνωστό σε όλους ότι κάθε γωνιά της Ελλάδας έχει την ιστορία της, μικρή ή μεγάλη. Η έλλειψη όμως των πηγών – εξαιτίας των περιπετειών της χώρας – μας στέρησαν την δυνατότητα να φωτισθεί επαρκώς το ιστορικό παρελθόν μας. Παρόλα αυτά, δεν χάθηκαν τα πάντα. Με αρκετή προσπάθεια μπορούν να εντοπισθούν διάσπαρτες σε αρχεία και δημοσιεύματα πληροφορίες που βοηθούν στη συγγραφή ενός έργου για την ιστορία κάθε τόπου.

Στην Δεσκάτη μας, ο Κώστας Σπανός πρόσφερε αρκετά. Παρά τα προβλήματα της ιστορικής έρευνας, τις απώλειες των αρχείων και τις καταστροφές, έσκυψε με ζήλο – εδώ και αρκετές δεκαετίες – στις σωζόμενες πηγές που εντόπισε και έφερε στο φως αρκετά στοιχεία για την ιστορία μας, όπως δείχνει και η εργογραφία του, στο τέλος του παρόντος έργου.

Με τα δημοσιεύματά του αυτά προσφέρει σε όλους εμάς τους νεότερους ένα πλούσιο ιστορικό υλικό και πολύτιμες πληροφορίες για το παρελθόν της γενέτειράς μας, τα οποία ήταν άγνωστα. Με το νέο πόνημά του μας δίνει την ευκαιρία να γνωρίσουμε τα σχολικά και εκκλησιαστικά ζητήματα της Δεσκάτης της περιόδου 1.7.1912 – 29.6.1916, μιας περιόδου δύσκολης, καθώς καλύπτει τους τελευταίους μήνες της τουρκικής κυριαρχίας και τα τέσσερα πρώτα χρόνια της ελευθερίας μας, με όλα τα προβλήματα προσαρμογής στη νέα κατάσταση.

Ο Δήμος Δεσκάτης, του οποίου έχω την τιμή να προΐσταμαι, δείχνοντας το ενδιαφέρον του για την τοπική ιστορία, δέχθηκε με χαρά την προσφορά του Κώστα Σπανού και ανέλαβε την έκδοση του νέου του έργου, προκειμένου το περιεχόμενό του να γίνει κτήμα όλων των Δεσκατιωτών και των κατοίκων των γύρω περιοχών.

Με την ευκαιρία της έκδοσης, θα ήθελα να τον συγχαρώ για την αγάπη του προς τη γενέτειρα και να τον ευχαριστήσω για την προσφορά του. Ελπίζω πως και άλλοι πολίτες του Δήμου Δεσκάτης θα μας δώσουν τη χαρά να εκδώσουμε παρόμοια έργα».