Κέιμενο: Κατερίνα Ζιώγα

Τελευταία πολύς λόγος γίνεται για διαφθορά σ ‘ όλα τα στρώματα της νεοελληνικής κοινωνίας μας, ιδιαίτερα δε των πολιτικών.

Ακούμε συχνά από αγανακτισμένους συμπολίτες μας: βρε τους ψεύτες..,βρε τους απατεώνες..,τους υποκριτές. Και αυτό μας πιάνει όλους.

Όντως η Ελληνική κοινωνία σήμερα βρίθει από ψεύτες, απατεώνες, άδικους, υποκριτές.

Πώς να το δικαιολογήσουμε; Είναι αποκυήματα της φτώχειας μας; μα ανέκαθεν φτωχοί ήμασταν. Φταίει η ευμάρεια ή μια ψευτοκουλτούρα χωρίς φόβο Θεού; Κατά τη γνώμη μας σίγουρα αυτό. Και επειδή το ψέμα απλώθηκε σαν πανδημία στην πατρίδα μας κι είναι στο μεταξύ αρχή και τέλος και της αδικίας και της υποκρισίας θα ασχοληθούμε μοναδικά και πρωταρχικά με τον ψεύτη στη συνέχεια της σειράς μας ”Κυρίαρχοι ανθρώπινοι τύποι της Ελληνικής κοινωνίας ”.

Ο ψεύτης

——————–

Χαρακτηριστικά πρώτα αναφέρω ένα στιγμιότυπο από την Α’ Λυκείου. ( Μας το μετέφεραν ). ”Παιδιά, το ψέμα δεν είναι θεμιτό και ηθικό μέσο επιβίωσης. Ξέρετε ότι ο Ηρακλής, όταν διάλεγε το δρόμο της αρετής, διάλεγε και το δρόμο της ειλικρίνειας. Είναι δρόμος…

Ξαφνικά πετάγεται ένας μαθητής αυθόρμητα: Κυρία, μη μου πείτε ότι εσείς δε λέτε καθόλου ψέματα…Το ότι αποκλείεται να μην έχετε πει ποτέ ψέματα, αυτό το θεωρώ σίγουρο. Θα ήθελα μια απάντηση.

Οι άλλοι μαθητές θεωρώντας το προσβολή θορυβούν…

Να απαντήσω, Πέτρο. Έχω πει ψέματα, αλλά τα ξεφορτώθηκα ως παρελθόν σε ειλικρινή το κατά δύναμη εξομολόγηση, τότε που συνειδητά πήρα το δρόμο για μια ζωή σύμφωνη με το θέλημα του Θεού και αφού συνάμα είχα διαπιστώσει ότι το ψέμα φέρνει σε αδιέξοδα πολλά. Έκτοτε φροντίζω πάντα, και αν μου ξεφύγει κάποιο ψέμα, να το τακτοποιώ στη συνείδησή μου ή με πνευματικό ή εξομολογούμενη την αλήθεια σ ΄αυτόν που του είπα ψέματα.

Προβληματισμένος ο μαθητής ομολογεί: κι εμείς, κυρία, προσπαθούμε όχι μόνο να επιβιώνουμε περισσότερο με το ψέμα, αλλά και να συστηνόμαστε στους φίλους μας ως επιτήδειοι ψεύτες… Αυτοί οι τύποι είναι κυρίαρχοι στις ομάδες….

Κάνουμε μ ‘ αυτή την αφορμή ορισμένες σκέψεις.

Είναι κάποιοι στην κοινωνία που έχουν, όπως λέμε, ”ψωμοτύρι – ψωμοφάι ” το ψέμα. Δε μας μοιάζουν μ ‘

ένα δέντρο που έχει σάπιες ρίζες και επιφανειακά εύχυμους καρπούς;

Ή, αν έχουμε στην οικογένεια π.χ τον πατέρα να δικαιολογεί με ψέματα διαρκώς άνομες πράξεις του ή και λάθη του. Μπορούμε να πούμε ότι εκτιμάται απ ‘ τα παιδιά του ή ότι δεν τα ξυλοφορτώνει κιόλας, για να τα επιβληθεί;

Γιατί δε δικαιολογούμε το ψέμα σ ‘ έναν κληρικό, σ ‘ έναν συνειδητό χριστιανό, σ ‘ έναν τίμιο σύζυγο, στα παιδιά μας;

Αυτά δεν είναι έστω ελάχιστες ενδείξεις ότι το ψέμα είναι εκτροπή από τη φύση μας;

Ας παρακολουθήσουμε όμως καλύτερα και από πιο κοντά τον ψεύτη μας.

Είναι αυτός που συνειδητά ή αυθόρμητα διαστρέφει ή αποκρύπτει ή αποσιωπά την αλήθεια. Θα τον βρούμε παντού. Σ ‘ όλα τα κοινωνικά στρώματα. Ψέματα τα παιδιά στους γονείς, όταν είναι μικρά και θέλουν να καλύψουν αταξίες και ζημιές τους ή κρυφές άτακτες πράξεις τους. Ψέματα οι έφηβοι για τον ίδιο λόγο και προπαντός για τις αργοπορίες τους τα βράδια και τις ένοχες σχέσεις τους. Ψέματα οι γονείς, για να μπαλώσουν τα σφάλματά τους ή ν ‘ αποκρύψουν παράνομους δεσμούς. Μ ‘ αυτόν τον τρόπο διδάσκουν και στα παιδιά τους το ψέμα. Ψέματα οι έμποροι στις πωλήσεις τους. Ψέματα οι πολιτικοί στους οπαδούς τους. Ψέματα οι συκοφάντες. Ψέματα οι μαθητές στους δασκάλους, όταν πάνε αδιάβαστοι στο σχολείο. Ψέματα και ψευδορκίες στα δικαστήρια. Ψέματα ο υφιστάμενος στο προ’ι’στάμενο ή και το αντίστροφο. Ψέματα κι ο καθένας μας, όταν πιεζόμαστε από πρόσωπα ή καταστάσεις και η ειλικρίνεια μάς στοιχίζει ή μάς ταπεινώνει.

Έχουμε ανθρώπους που ψεύδονται σοβαρά και βλάπτουν και τον εαυτό τους και τους συνανθρώπους τους. Έχουμε και άλλους που χρωματίζουν έτσι τα αστεία τους, άλλους που ψεύδονται από ευγένεια. Κι άλλους που ψεύδονται από οίστρο και πάθος για την εξουσία. Έχουμε κι αυτούς που χρησιμοποιούν τα γνωστά ” κατά συνθήκην ψέματα”, που αποτελούν δήθεν κανόνες καλής συμπεριφοράς.

Το ελάττωμα του ψεύτη απ ‘ ό,τι φαίνεται είναι πολύ σοβαρό. Η Εκκλησία το καταδικάζει ως αμάρτημα που αποκλείει τον ψεύτη απ ‘ τη βασιλεία των Ουρανών. Και τούτο, γιατί έχει πηγή και πατέρα το διάβολο. Να τι λέει ο Κύριος στους Ιουδαίους: ” ο πατέρας που έχετε εσείς είναι ο διάβολος, κι όσα επιθυμεί ο πατέρας σας αυτά θέλετε να κάνετε. Εκείνος εξ αρχής ήταν ανθρωποκτόνος και δεν μπόρεσε να σταθεί στην αλήθεια, γιατί δεν υπάρχει μέσα του τίποτε αληθινό. Όταν λέει ψέματα, εκφράζει τον εαυτό του, γιατί είναι ψεύτης , κι είναι πατέρας του ψεύδους ” ( Ιω, 8, 44 ).

Με βάση τη Γραφή το πρώτο ψέμα λέχτηκε στους πρωτόπλαστους στον Παράδεισο από τον ίδιο το διάβολο, όταν προσπάθησε να συκοφαντήσει το Θεό και ο Αδάμ και η Εύα παρασυρμένοι έχασαν την παραδείσια χάρη και ομορφιά. Ανάμεσα στις δέκα εντολές μία αναφέρεται στο ψέμα: ” Ου ψευδομαρτυρήσεις κατά του πλησίον σου μαρτυρίαν ψευδή ‘ Το πόσο σοβαρό είναι το ψέμα φαίνεται και στις Πράξεις των Αποστόλων, όπου το Πνεύμα το Άγιο θανατώνει τον Ανανία και τη σύζυγό του Σαπφείρα. παραδειγματίζοντάς τους, γιατί προσπάθησαν ν’αποκρύψουν την αλήθεια απ ‘ τον Απόστολο Πέτρο ( Πραξ. 5, 1-11 ). Αλλά και στην Αποκάλυψη είναι ρητός ο λόγος του Θεού: ”έξω οι κύνες και οι φαρμακοί και οι πόρνοι και οι φονείς και οι ειδωλολάτραι και πας ο φιλών και ποιών ψεύδος ” ( Αποκ. 22, 15 ). Ο ψεύτης δεν έχει καμιά σχέση με το Θεό. Ο ίδιος ο Κύριος διαβεβαιώνει: ” Εγώ ειμί η οδός και η αλήθεια ” . Μπροστά στον Πιλάτο δηλώνει: ”εγώ γι ‘ αυτό γεννήθηκα και γι ‘ αυτό ήρθα στον κόσμο, για να φανερώσω την αλήθεια. Όποιος αγαπάει την αλήθεια καταλαβαίνει τα λόγια μου ” ( Ιω. 18,37 ).

Ωστόσο η χριστιανική ηθική δέχεται ότι σε μερικές περιπτώσεις επιτρέπεται το ψέμα για χάρη ανώτερου ηθικού σκοπού, π.χ όταν πρόκειται να σώσεις έναν άνθρωπο. Και σ ‘ αυτές όμως τις περιπτώσεις αφήνεται ν ‘ αποφασίσει ελεύθερα, φωτισμένα και διακριτικά η συνείδηση.

Όσον αφορά τώρα τη σχέση του ψεύτη με το Θεό, μπορούμε να πούμε πως είναι νοσηρή. Ο ψεύτης δεν έχει την παρρησία της συνείδησης και την ειρήνη της ψυχής, που είναι απαραίτητες προ’υ’ποθέσεις, για να επικοινωνεί κανείς μαζί Του. Αλλά και για την κοινωνική συμβίωση ο ψεύτης είναι προβληματικό πρόσωπο. Το ψέμα κι εκεί αποδεικνύεται ολέθριο, γιατί δημιουργεί καχυποψίες και δυσπιστία, ώστε οι άλλοι, και οι φίλοι του ακόμη, – αν του μένουν πραγματικοί φίλοι – να μην τον εμπιστεύονται σε τίποτε και να τον παραθεωρούν. Καταρρακώνεται όμως έτσι η αξιοπρέπειά του και δεν εκτιμάται ως υγιής προσωπικότητα. Γι ‘ αυτό του δημιουργούνται αισθήματα ηττοπάθειας, αβεβαιότητας και ταραχής με έντονα και τα ενοχικά

συναισθήματα, ενώ χαρακτηρίζεται και από δειλία, ανευθυνότητα και φοβίες. Φοβάται κάθε φορά που ψεύδεται μήπως αποκαλυφθούν τα ψέματά του και γελοιοποιηθεί, γιατί όντως συμβαίνει ο ψεύτης και ο κλέφτης τον πρώτο χρόνο να χαίρονται, κατά την παροιμία. Εδώ ας θυμηθούμε όλοι μας και τον ψεύτη βοσκό του Αισώπου.

Αναξιόπιστος για όλα τα παραπάνω ο ψεύτης και εν πολλοίς διαταραγμένη ψυχολογικά φυσιογνωμία. Αυτό έχει ως συνέπεια να δοκιμάζεται και στον επαγγελματικό τομέα.

Ας δούμε όμως τι γίνεται, όταν ψεύτες αποδεικνύονται και άνθρωποι που είναι πιο κοντά στην Εκκλησία.

Δυστυχώς οι περισσότεροι χριστιανοί, και από τον Κλήρο και τον απλό λαό, πιστεύουμε ότι τα μικρά ψεματάκια δε βλάπτουν. Αντίθετα ωφελούν κιόλας. Ξεχνούμε πως ο Χριστός μάς είπε ο λόγος μας να είναι πεντακάθαρος:ναι ναι ή όχι όχι. Τα περισσότερα – κι εννοεί οι συγκαλύψεις και οι ψευτιές – είναι από τον πονηρό. Έτσι ή μια πιθαμή είσαι κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας ή δέκα μέτρα θεωρείσαι πνιγμένος.

Καταδικάσιμο ιδιαίτερα είναι το συνειδητό ψέμα, που το λέμε εν γνώσει μας, σε αντίθεση με το αυθόρμητο ψέμα, που μοιάζει με την πτώση του Πέτρου και ξεπλένεται με τη μετάνοιά μας πιο εύκολα.

Το συνειδητό δυσκολεύει και αυτή τη μετάνοια. Και είναι πολύ κρίμα που τα παιδιά μας γεννιούνται σ ‘ έναν τέτοιο κόσμο που είναι ήδη γεμάτος ψευτιά, με συνειδητά κι ασυνείδητα ψέματα, κι έχουν επί πλέον τους γονείς τους να τους τα επιτρέπουν ή και να τους τα διδάσκουν , το σχολείο να αδιαφορεί για την ηθική προσωπικότητα τους, τα Μ.Μ.Ε σχεδόν να τους τα συστήνουν μ ‘ ό,τι προβάλλουν και τον επαγγελματικό χώρο αργότερα να τους τα απαιτεί και να τους τα επιβάλλει.

Ωστόσο ας μην απαισιοδοξούμε. Ο κόσμος όλος σίγουρα δεν αλλάζει. Μακάρι, αλλά δυστυχώς. Όσοι όμως σερνόμαστε αναγκαστικά στο άρμα του, ενώ διαφωνούμε κάθετα μαζί του, ας σταθούμε στα πόδια μας κι ας ενταχτούμε στους λίγους, που προτιμούν την Αλήθεια απ ‘ το ψέμα, το Φως από το σκοτάδι, την ανηφόρα απ ‘ τον κατήφορο κι ας συστρατευτούμε μ ‘ Εκείνον που έκλινε Ουρανούς και ήρθε στη γη, ακριβώς για να μας πει ότι Αυτός είναι η πηγή και η ενσάρκωση της Αλήθειας, ότι μόνο μ ‘ αυτήν μπορούμε να Τον συναντήσουμε κι ότι μόνο τότε μπορούμε πραγματικά να ευτυχήσουμε. Ο Θεός να δώσει.

Ζιώγα Κατερίνα

Εκπαιδειτικός