Η προσπάθεια ανακύκλωσης τηγανέλαιων και παραγωγής βιοκαυσίμου στην Κοζάνη ξεκίνησε το 2004, όταν το τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας υπέβαλε πρόταση για… τη δημιουργία του εργαστηρίου Θερμοδυναμικής, στο πλαίσιο ευρωπαϊκού προγράμματος. Η πρόταση εγκρίθηκε και το 2008, το εργαστήριο ήταν πλέον πραγματικότητα. Λίγα χρόνια αργότερα, ξεκίνησαν οι πρώτες συνεργασίες με Δήμους και, μέχρι τα μέσα του 2013, η παραγωγή βιοκαυσίμου αυξήθηκε κατακόρυφα, χάρη στη σημαντική ευαισθητοποίηση των πολιτών – που ξεκίνησε με μικρά “βήματα” κι έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ την τελευταία χρονιά! Συγκεκριμένα, την περίοδο 2012 – 1013 παρήχθησαν δέκα τόνοι βιοκαύσιμα, που αποδόθηκαν στους Δήμους για τη θέρμανση των σχολικών τους μονάδων, με τη “μερίδα του λέοντος” στην όλη προσπάθεια να κατέχουν οι Δήμοι Νεάπολης Συκεών και Βοΐου.

Κάτι αντίστοιχο συνέβη και στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), που βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη και συγκέντρωσε 2250 λίτρα τηγανέλαιων, με τα οποία παρασκευάστηκαν 2210 λίτρα καυσίμου. Με αυτά κινήθηκε για κάποιους μήνες ένα απορριμματοφόρο συμβατικής τεχνολογίας του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Το ΕΚΕΤΑ, όμως, είναι ένας ερευνητικός φορέας και δεν μπορεί να παράγει καύσιμα σε μεγάλες ποσότητες. Εξάλλου, εθελοντές και ιδιώτες ασχολούνται με τα τηγανέλαια σε περιορισμένο, όμως, βαθμό. Την ίδια στιγμή, τα οικονομικά προβλήματα των Δήμων και των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της χώρας απειλούν με “λουκέτο” το εγχείρημα, καθώς το Εργαστήριο Θερμοδυναμικής στην Κοζάνη αντιμετωπίζει δραματική μείωση πόρων και προσωπικού και οι Δήμοι αναμένεται να έχουν σοβαρά προβλήματα χρηματοδότησης των αντίστοιχων συνεργασιών.

“Έχουμε οκτώ προγραμματικές συμβάσεις για την παραγωγή βιοκαυσίμου από τηγανέλαια με τους Δήμους Νεάπολης – Συκεών, Κοζάνης, Βοΐου, Ευόσμου – Κορδελιού, Καστοριάς, Εορδαίας, Πέλλας και Σκύδρας, ενώ είμαστε σε συζητήσεις με τέσσερις ακόμη. Το πρόβλημα είναι ότι η τρέχουσα οικονομική κατάσταση της χώρας δεν επιτρέπει την απογείωση του προγράμματος, παρά το τεράστιο ενδιαφέρον που έχει πλέον εκδηλωθεί” εξηγεί στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο καθηγητής του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας Γιάννης Κάρμαλης.

Ο ίδιος κάνει λόγο για “παράπλευρη απώλεια” των προγραμμάτων λιτότητας των Δήμων και των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, διευκρινίζει ότι το εργαστήριο έχει περιορισμένους πόρους και ελάχιστο προσωπικό και τονίζει ότι “είναι πολύ δύσκολο να ξεκινήσει στα τέλη Σεπτεμβρίου, η καθιερωμένη συγκέντρωση τηγανέλαιων και η παραγωγή βιοκαυσίμου, λόγω των ιδιαίτερα δυσμενών οικονομικών δυνατοτήτων του εργαστηρίου”.

Τη στιγμή, μάλιστα, που απειλείται η συνέχιση του εν λόγω έργου, η απάτη έχει παρεισφρήσει στον τομέα του λαδιού και των καυσίμων, ενώ αρκετοί Δήμοι έχουν εξαπατηθεί από επιχειρήσεις που παρουσιάζονταν ως φορείς ανακύκλωσης, αλλά ενδέχεται να οδηγούσαν το χρησιμοποιημένο λάδι και πάλι στην αγορά. “Η νοθεία των λαδιών δεν είναι κάτι καινούριο ή άγνωστο” αναφέρει ο καθηγητής και υπογραμμίζει ότι η ανακύκλωση τηγανέλαιων ή άλλων υπερόξινων λαδιών και παραγώγων από ελαιοτριβεία προσφέρουν τεράστιες αναπτυξιακές δυνατότητες.

“Δήμοι από τη νότια Ελλάδα και ιδίως από την Πελοπόννησο είχαν εκδηλώσει μεγάλο ενδιαφέρον να συνεργαστούν μαζί μας, όμως οι αποστάσεις και το κόστος της μεταφοράς κατέστησαν ένα τέτοιο ενδεχόμενο ασύμφορο, παρά την ένθερμη υποστήριξη των δημάρχων” προσθέτει.

Και αν η εγκατάλειψη της προσπάθειας από όσους ερευνητικούς φορείς συμμετέχουν στο εγχείρημα φαίνεται να ανοίγει δρόμους για την ιδιωτική πρωτοβουλία, ο κ. Κάρμαλης διευκρινίζει ότι στο “παιχνίδι” είναι αδύνατον να παίξουν οι μικροί, καθώς τα δεδομένα ευνοούν τους ισχυρούς. “Εμείς εδώ είμαστε για να δώσουμε την τεχνογνωσία. Όμως, η νομοθεσία έχει πολλές αγκυλώσεις και για να ασχοληθεί κάποιος θα πρέπει να εκδώσει μια σειρά αδειών για την παραγωγή καυσίμου και τη διακίνησή του. Θα έπρεπε, δηλαδή, να γίνει κανείς ένας μικρός ‘Μαμιδάκης’ ή μια μικρή ‘ΒP'” σημειώνει. Παράλληλα, φέρνει ως παράδειγμα το κενό που υπάρχει, σήμερα, στη διαδικασία καθώς παρά τις προγραμματικές συμβάσεις του εργαστηρίου με τους δήμους, οι τελευταίοι δεν έχουν αδειοδότηση για τη μεταφορά των τηγανέλαιων στο εργαστήριο ή του βιοκαυσίμου στα σχολεία όπου αξιοποιείται για τη θέρμανσή τους.

Πιθανές λύσεις

Οι μόνες λύσεις για τη συνέχιση και την οργανωμένη υλοποίηση ενός προγράμματος παραγωγής βιοκαυσίμου από τηγανέλαια φαίνονται να είναι είτε η εξασφάλιση των πόρων και του προσωπικού των εργαστηρίων είτε η συνεργασία ερευνητικών κέντρων με μεγάλες εταιρείες. “Σε αυτή τη φάση το ΕΚΕΤΑ εξετάζει με τα Ελληνικά Πετρέλαια τη δυνατότητα ενσωμάτωσης του τηγανέλαιου στο διυλιστήριο ώστε να υπάρξει συμπαραγωγή καυσίμου. Μέχρι τα τέλη του 2014 αναμένεται να ολοκληρωθεί η μελέτη που αφορά το ενδεχόμενο το καύσιμο από τηγανέλαια να αντικαταστήσει ένα μικρό μέρος του αργού πετρελαίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή” επισημαίνει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ η εκπρόσωπος της ερευνητικής ομάδας του Κέντρου Στέλλα Μπεζεργιάννη.

Τότε, εκτιμά ότι θα υπάρξει μια σαφής εικόνα και διευκρινίζει ότι πέραν των τεχνικών δυνατοτήτων που διερευνά το ΕΚΕΤΑ, η εταιρεία είναι αυτή που θα πρέπει να εκτιμήσει τους οικονομικούς και πρακτικούς σχετικούς παράγοντες.

Σταθερή αξία, μέχρι τότε, παραμένει ο ενθουσιασμός της νέας γενιάς και κυρίως των παιδιών δημοτικού, που μέχρι τώρα έδειξαν τεράστιο ενδιαφέρον για το θέμα, παρακίνησαν τους γονείς τους να μην πετούν το χρησιμοποιημένο λάδι προκαλώντας βλάβες στο περιβάλλον, μάζεψαν ό,τι μπορούσαν σε μπουκάλια και μπετονάκια και είδαν από κοντά τη διαδικασία μετατροπής του σε καύσιμο….