Οι μαθητές της Στ΄τάξης βρήκαν την ευκαιρία της χθεσινής εκδρομής του σχολείου μας, να περιηγηθούν στο δάσος και να συλλέξουν μανιτάρια.

Ακολουθεί άρθρο του Γιώργου Κωνσταντινίδη, δασκάλου του Στ2

“Η μανιταρογνωσία και η μανιταροφιλία στα Γρεβενά”

Τα Γρεβενά, περιοχή με σημαντική παράδοση στη συλλογή και την κατανάλωση αυτοφυών μανιταριών, είναι ο τόπος που έχει συνδέσει το όνομά του με τα μανιτάρια και αποτελεί πλέον πρότυπο μανιταρο-ανάπτυξης στα Βαλκάνια.

Η αναζήτηση και η συλλογή τους, οι τρόποι κατανάλωσης, οι συνταγές μαγειρικής, οι τεχνικές συντήρησης, οι λαϊκές ονομασίες, οι παροιμίες και οι μύθοι που έχουν αναπτυχθεί γύρω από τον τρόπο εμφάνισης και ανάπτυξής τους, αποτελούν μέρος της τοπικής παράδοσης, της λαογραφίας, της ιστορίας και της οικονομίας. Γνωρίζουμε ότι ο λαός μας επιβίωσε στις δύσκολες περιόδους της Κατοχής και του Εμφυλίου που ακολούθησε καταναλώνοντας άγρια μανιτάρια.

Στις μέρες μας το ενδιαφέρον για τη γνώση και τη συλλογή των μανιταριών παρουσιάζει έξαρση, καθώς όλο και περισσότεροι ανακαλύπτουν την εξαιρετική τους γεύση και τη συγκίνηση που προσφέρει η αναζήτηση, η συλλογή, η φωτογράφιση, η μελέτη, η καταγραφή και η πολύπλευρη αξιοποίησή τους.

Η περιοχή με τα περισσότερα μανιτάρια εμπορικού ενδιαφέροντος είναι η περιοχή του Βοΐου, στο βόρειο τμήμα της περιφερειακής ενότητας Γρεβενών, ενώ η μεγαλύτερη βιοποικιλότητα απαντάται στον Όρλιακα και τη Βάλια Κάλντα.

Στην Περιφερειακή Ενότητα Γρεβενών έχουν καταγραφεί από το 1989 έως σήμερα περισσότερα από 2.500 είδη. Από αυτά ταυτοποιήθηκαν περίπου τα 1.200. Πολλά από αυτά αποτελούν πρώτες πανελλήνιες καταγραφές, περισσότερα από 100 είδη δεν έχουν βρεθεί πουθενά αλλού στα Βαλκάνια, ένα αποτελεί 1η πανευρωπαϊκή καταγραφή (Plectania megalocrater) και ένα (Hebeloma hellenicum) 1η παγκόσμια καταγραφή.

Οι Γρεβενιώτες κατέχουν επάξια τον τίτλο των πρωτοπόρων της μανιταροφιλίας και μανιταρογνωσίας και τα Γρεβενά θεωρούνται δικαίως η πρωτεύουσα των μανιταριών της Ελλάδας, αφού πρωτοστατούν στην έρευνα, την καταγραφή, την ανάδειξη και την πολύπλευρη αξιοποίησή τους. Τα μανιτάρια κατέχουν σημαντική θέση στο διαιτολόγιο και την καθημερινή ζωή των κατοίκων της περιοχής, στους καταλόγους των εστιατορίων και στα ράφια των επιχειρήσεων που εμπορεύονται τοπικά προϊόντα εντός και εκτός Ελλάδος. Οι Γρεβενιώτες επαναφέρουν στο προσκήνιο τη μανιταρόσουπα, τη μανιταρομαγειρίτσα, τη μανιταρόπιτα, τον μανιταροτραχανά και το ποντιακό πλιγούρι με μανιτάρια, προσφέροντας μάλιστα στους χιλιάδες επισκέπτες που συγκεντρώνονται στις Πανελλήνιες Γιορτές Μανιταριού και στις Μανιταροαποκριές την ευκαιρία να τα δοκιμάσουν. Όλοι γνωρίζουν πως όταν γίνεται λόγος για μανιτάρια τουρσί, για αποξηραμένα μανιτάρια, μανιτάρια σε λάδι, λικέρ από μανιτάρι, ζυμαρικά με μανιτάρι, κουλουράκια με μανιτάρι, παστέλι με μανιτάρι και βέβαια για μανιτάρι γλυκό κουταλιού (παγκόσμια πρωτοτυπία), μιλάμε για τα προϊόντα που οι γρεβενιώτικες επιχειρήσεις παράγουν ή εμπορεύονται. Τα μανιτάρια Γρεβενών αναγνωρίζονται πλέον ως διακεκριμένο προϊόν από κορυφαίους του χώρου της γαστρονομίας (Θόδωρος Ντόντης, Λευτέρη Λαζάρου, Phelippe Emanueli) και είναι περιζήτητα σε κορυφαία γκουρμέ εστιατόρια εντός και εκτός Ελλάδας».

Περισσότερες από δέκα καλλιέργειες τρούφας βρίσκονται σε εξέλιξη τα τελευταία χρόνια στην Περιφερειακή Ενότητα Γρεβενών, ενώ από το Νοέμβριο του 2011, στον Λάβδα Γρεβενών, λειτουργεί το 1ο Μουσείο Μανιταριών στην Ελλάδα, με πρωτοβουλία του τοπικού πολιτιστικού συλλόγου.

Πίνακες ζωγραφικής και πυρογραφίας, αφίσες, φωτογραφίες και γλυπτά με θέμα τα μανιτάρια κοσμούν δημόσιους χώρους, γραφεία δημόσιων υπηρεσιών, καταστημάτων και οικιών της «πόλης των μανιταριών». Ο συνθέτηςΘανάσης Παπακωνσταντίνου εμπνευσμένος από τα μανιτάρια των Γρεβενών, έγραψε το τραγούδι «Τα μανιτάρια της Βάλια Κάλντα».

Οι Γρεβενιώτες αναδεικνύουν καθημερινά τον πλούτο και την ομορφιά των άγριων μανιταριών, παράγοντας τα πρώτα δείγματα της σύγχρονης μανιταροκουλτούρας στην Ελλάδα με δημιουργίες στη φωτογραφία, τη ζωγραφική, το graffiti, τη γραφιστική, τη μαγειρική, τη λογοτεχνία, την κεραμική, τη γλυπτική, την πυρογραφία και τη χειροτεχνία, με εκδόσεις βιβλίων, φυλλαδίων και αφισών και με συμμετοχές σε εκθέσεις εντός και εκτός Γρεβενών, αλλά και εκτός Ελλάδας.

Είναι φανερό ότι τα άγρια μανιτάρια παίζουν σημαντικό ρόλο στην τοπική ζωή, αφού λειτουργούν ήδη ως ένα αναγνωρίσιμο φυσικό και πολιτισμικό χαρακτηριστικό του νομού, που προβάλει τον τόπο και κινητοποιεί το ντόπιο ανθρώπινο δυναμικό προς πολλές κατευθύνσεις. Παράλληλα, τα μανιτάρια και οι δραστηριότητες που εκτυλίσσονται γύρω από αυτά, αποτελούν σημαντικό πόλο έλξης επισκεπτών στα Γρεβενά, σε περιόδους καρποφορίας, σε περιόδους διοργάνωσης σεμιναρίων και συνεδρίων και κυρίως στις περιόδους διοργάνωσης εκδηλώσεων πανελλήνιου ενδιαφέροντος. Άξια αναφοράς είναι η ομάδα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Πάρου, που ταξίδεψε 5 φορές μέσα στα τρία τελευταία χρόνια για να επισκεφτεί τα Γρεβενά, την πόλη των μανιταριών! Το μανιτάρι ως στοιχείο της φύσης, ως αντικείμενο επιστημονικής έρευνας αλλά και ως στοιχείο της τοπικής οικονομίας και κουλτούρας, αγκαλιάστηκε από την τοπική κοινωνία και τους φορείς της. Έμπρακτη ευαισθησία και ενδιαφέρον για την ανάδειξη και την πολύμορφη αξιοποίηση των άγριων μανιταριών έδειξαν και δείχνουν διαχρονικά όλοι ανεξαιρέτως οι τοπικοί υπηρεσιακοί και θεσμικοί παράγοντες, οι τοπικοί σύλλογοι, τα τοπικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, οι τοπικές ιστοσελίδες και τα τοπικά ιστολόγια. Όλα ή σχεδόν όλα τα αφιερώματα που έγιναν τα τελευταία 8 χρόνια για τα Γρεβενά σε τηλεοπτικά κανάλια ραδιοφωνικούς σταθμούς, εφημερίδες ή περιοδικά είχαν σαν βασικό τους θέμα και τα μανιτάρια αφού είναι κοινώς αποδεκτό ότι τα Γρεβενά, που το Νοέμβριος 2007 ανακηρύχθηκαν από το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης και επίσημα ως η «Πόλη των μανιταριών», με τους Μανιταρόφιλους Δυτικής Μακεδονίας ως αιχμή του δόρατος, γράφουν ένα σημαντικό κομμάτι της σύγχρονης μανιταρο-ιστορίας.

Παράλληλα έχουμε επισκέψεις από ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο (Τμήμα Γαστρονομίας Πάρμας Ιταλίας) και από διεθνή τηλεοπτικά κανάλια, όπως γαλλικό, βελγικό, βρετανικό (CHANNEL 4) και γιαπωνέζικο (FUJI CHANNEL).

Τα μανιτάρια μπορούν να απογειώσουν τον τόπο μας!

Όλοι μαζί, με κοινή προσπάθεια, καταφέραμε μετά από 20 χρόνια δράσης και δημιουργίας να κερδίσουμε αβίαστα την πρωτοκαθεδρία της μανιταροφιλίας και μανιταρογνωσίας στη χώρα μας και να συνδέσουμε τον τόπο μας, τα Γρεβενά, με τα μανιτάρια, λέει ο Γιώργος Κωνσταντινίδης. Στη συνείδηση όλων των Ελλήνων τα Γρεβενά είναι συνώνυμα με τα μανιτάρια και αντιστρόφως! Σε ερώτημα που απύθυηνε ο δημοσιογραφος Χρήστος Γρίδας (Κ-28) στους γονείς των νεοσυλλέκτων που παρευρέθηκαν στο στρατόπεδο της πόλης μας για την ορκομωσία των παιδιών τους το 2012, οι περισσότεροι (70 %) απάντησαν ότι γνώριζαν τα Γρεβενά σε σχέση με τα μανιτάρια! Η αναγνώριση όμως έρχεται και από το εξωτερικό: Ο Branislav Uzelac, πρόεδρος των Σέρβων Μυκητολόγων, χαρακτήρισε πρόσφατα (Ιούνιος 2012) τα Γρεβενά ως «μανιταροπρωτεύουσα των Βαλκανίων και υπόδειγμα μανιταροανάπτυξης στα Βαλκάνια». Λίγο αργότερα, τον Οκτώβριο του 2012, στο 2ο ταξίδι των Σέρβων στην πόλη μας, δήλωσε ότι «τα μανιταροπροϊόντα και τα μανιταροκαταστήματα των Γρεβενών είναι ό,τι καλύτερο και ποιοτικότερο είδε στην Ευρώπη!». Είναι βέβαιο ότι το μέλλον και η ανάπτυξη του τόπου μας μπορεί να στηριχτεί στα μανιτάρια. Όλοι μαζί αν συνειδητοποιήσουμε ότι κρατάμε στα χέρια μας «μια βόμβα μεγατόνων», όπως χαρακτηριστικά σχολίασε δημοσιογράφος του National Geographic όταν της παρουσίασα πριν από χρόνια τα μανιτάρια των Γρεβενών, μπορούμε να απογειώσουμε την πόλη και τον τόπο μας και να περάσουμε από τον αγώνα για επιβίωση στην απόλαυση της ζωής, σε ένα παραδεισένιο φυσικό περιβάλλον, μπολιάζοντάς το με την παραμυθένια διάσταση των μανιταριών και των νεράιδων.