Του Ανδρέα Τσιάτα
Χαιρετισμός – τό ιστορικό τής μάχης
Από το βιβλίο του: Αναμνήσεις από την Αντίσταση.

Εβδομήντα χρόνια πέρασαν από την ημέρα εκείνη, που ο λαός της Δ. Μακεδονίας έδωσε τη νικηφόρα μάχη στον Φαρδύκαμπο, στις 6η Μαρτίου 1943, ενάντια στον κατακτητή.
Ήταν η μέρα εκείνη, που οι κατακτητές θέλησαν να καταστείλουν την εξέγερση του λαού μας και να εκδικηθούν το λαό της Σιάτιστας για την ταπείνωση και την αιχμαλωσία που υπέστη ο λόχος τους στην μάχη στην Βίγλα στίς 4 Μαρτίου 1943.
Στις 4 Μαρτίου 1943,οι Ιταλικές στρατιωτικές δυνάμεις από την Κοζάνη φθάνουν στη θέση Βίγλα, όπου αντιμετώπισαν τους γενναίους μαχητές του ΕΛΑΣ, η σύγκρουση ήταν σφοδρή και αιματηρή, οι Ιταλοί πλήρωσαν το εγχείρημα τους πανάκριβα. Νεκροί 2 και τραυματίες 15,αιχμάλωτοι 132 καθώς και άφθονο πολεμικό υλικό .
Η Ιταλική Μεραρχία που εδρεύει στην Λάρισα, όταν έμαθε την πανωλεθρία και την αιχμαλωσία του λόχου, διατάζει το τάγμα Γρεβενών να μεταβεί στην Σιάτιστα και να την καταλάβει, καθώς και τα στενά στο μπουγάζι, ώστε να διευκολύνει το πέρασμα των ιταλικών στρατευμάτων στην ανταρτοκρατούμενη περιοχή Γρεβενών και Βοϊου.
Στις 5 Μαρτίου όταν έφτασε το Ιταλικό τάγμα στην διασταύρωση Γρεβενών- Τσοτυλίου, συγκροτούνται οι λόχοι του και σε διάταξη μάχης προχωρούν και ανεβαίνουν τα υψώματα της Σιάτιστας. Από τις προηγούμενες μέρες όμως τα τμήματα του ΕΛΑΣ είχαν καταλάβει τα υψώματα και είχαν πιάσει θέσεις, για να υπερασπισθούν την Σιάτιστα. Οι Ιταλοί αμέριμνοι προχωρούν και δέχονται τα δραστικά πυρά των Ελασιτών και σκορπάνε στις πλευρές των υψωμάτων.

Τις απογευματινές ώρες οι Ιταλοί αποφασίζουν ξανά να επιτεθούν. Επί μια ώρα κανονιοβολούν τις θέσεις των ανταρτών, τα υψώματα φλέγονται και μετά ακολουθεί επίθεση του πεζικού. Και αυτή η προσπάθειά τους απέτυχε, οι αντάρτες Ελασίτες είναι αποφασισμένοι να μην αφήσουν τους Ιταλούς να καταλάβουν την Σιάτιστα, μάχονται σαν λιοντάρια.
Από το μοναστήρι της Παναγιάς στο Μικρόκαστρο, όπου βρίσκονται οι επαρχιακές οργανώσεις του ΕΑΜ και οι ανταρτοομάδες Γρεβενών-Βοϊου αποφασίζουν, για να υπάρχει μια Διοίκηση να διευθύνει την μάχη, να αναθέσουν τη Διοίκηση στον ταγματάρχη Κοντονάση στρατιωτικό Διοικητή και τον καπετάνιο Δημήτριο Κυρατζόπουλο( Φωτεινός) επιτελάρχη.
_ Μια ανταρτοομάδα την «Αστραπή» αναλαμβάνει ο Θεοχαρόπουλος Νίκος ( Σκοτίδας). Πριν χαράξει, πρωινές ώρες η ομάδα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή που διεξάγεται η μάχη και αναπτύσσεται σε ένα αντέρισμα που εκτείνεται από την διασταύρωση των δρόμων Τσοτυλίου-Γρεβενών μέχρι τα αμπέλια . Αυτές τις ώρες καταφθάνουν και οι ομάδες των εφέδρων του Βοϊου συντεταγμένες σε ομάδες διμοιρίας με επικεφαλής αξιωματικούς δοκιμασμένους στον Ελληνοιταλικό πόλεμο: η ομάδα του Μπουλογιάννη, μόνιμου Υπολοχαγού η ομάδα του Μιχάλη Παπαγιανόπουλου (Νικήτας), εφέδρου Ανθυπολοχαγού και στο τέλος κοντά στο ποτάμι η ομάδα του εφ. Ανθ/γού Φουρκιώτη Νίκου.
_Από την νότια πλευρά οι μόνιμες ομάδες του Βασίλη Γκανάτσιου (Χείμαρος) και του Θωμά Βενετσιανόπουλου περνούν το ποτάμι και αναπτύσσονται στα υψώματα της γέφυρας της Γιάγκοβας.
_Στην ανατολική πλευρά των δρόμων είναι αναπτυγμένα τα τμήματα των Βεντζίων με διοικητή τον Μήτσo Ζυγούρα εφ. Ανθ/γό (Παλαιολόγος). Στην περιοχή της Σιάτιστας είναι αναπτυγμένα τα τμήματα του ΕΛΑΣ με τον Αλέξανδρο Ρόσιο(Υψηλάντης),τον Στέλιο Κατσόγιαννο (Γιάγκοβας) και τον Δημήτριο Χαρισιάδη(Καραϊσκάκης) και αλλοι .
Η ομάδα του Αρριανού αναπτύχθηκε στην γέφυρα του Αλιάκμονα του δρόμου Νεάπολης – Καστοριάς.
Το τάγμα των Ιταλών είναι κυκλωμένο από όλα τα σημεία της περιοχής και δεν υπάρχει σωτηρία να σωθεί. Η ώρα της έναρξης της μάχης είναι η 6.30΄ πρωινή. Ο χρόνος μετρά 6 Μαρτίου 1943 και αυτήν την ώρα ακριβώς τα τμήματα εφορμούν εναντίον των θέσεων των Ιταλών. Ο τόπος φλέγεται και οι Ιταλοί βάλλονται από όλα τα σημεία της περιοχής.
Γύρω στις 8 η ώρα βράδυ οι Ιταλοί παύουν να αμύνονται και αυτήν ακριβώς την ώρα άρχισε η παράδοσή τους. Παραδόθηκαν 603 στρατιώτες και 18 αξιωματικοί. Επίσης οι Ιταλοί είχαν τις εξής απώλειες: 10 νεκρούς και 35 τραυματίες. Λάφυρα όλος ο οπλισμός τους. Δικές μας απώλειες: ένα (1) νεκρό, το Θύμιο Παπαγιάννη από τον Άγιο Γεώργιο και τους εξής τραυματίες: Κώστα Χονδρογιάννη από τις Κυδωνιές, Χρήστο Κυρατζόπουλο από τις Κυδωνιές, Στέργιο Αδάμο από τις Κυδωνιές, Νίκο Ζησόπουλο από το Κυπαρίσι, Δημήτρη Σαράντη από τον Άγιο Γεώργιο, Κώστα Γκοτζαμάνη από την Αγια-Σωτήρα. Επίσης τα τμήματα της Σιάτιστας είχαν 2 νεκρούς και 5 τραυματίες.
Το τάγμα των Ιταλών, αφού συγκεντρώθηκε και αφοπλίστηκε, οδηγήθηκε στην Σιάτιστα και μετά τα μεσάνυχτα με συνοδεία οδηγήθηκε στο Τσοτύλι, στο οικοτροφείο. Έπειτα από δυο μέρες μεταφέρθηκαν στον Πεντάλοφο για ασφάλεια.
Η μεγάλη νικηφόρα και περίλαμπρη νίκη γιορτάστηκε και τραγουδήθηκε από τον λαό μας με το τραγούδι:

Ελεύθερο είναι το Τσοτύλι, Νεάπολη και Γρεβενά
τα πήραν οι αντάρτες πάλι με την γενναία τους καρδιά
……………….
και εξακόσιοι τρεις πιάστηκαν παρ’ ευθύς
και πάνε στο Ζουπάνι να τους δεις.