Ανοιχτή επιστολή προς τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού από τους Συλλόγους Φοιτητών και Αποφοίτων του Τμήματος Τεχνολογιών Αντιρρύπανσης του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,

Όντας φοιτητές και απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, τονίζουμε με τον πλέον σαφή και κατηγορηματικό τρόπο ότι είμαστε σύμφωνοι με τους δηλωθέντες στόχους του σχεδίου Αθηνά. Είμαστε σίγουροι ότι με αυτούς του στόχους συμφωνεί σύσσωμη η ακαδημαϊκή κοινότητα αλλά και η Ελληνική κοινωνία. Επιθυμούμε διακαώς και αγωνιζόμαστε για μια Δημόσια & Δωρεάν τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα η οποία θα εκπληρώνει το θεμελιώδη ρόλο της  στην Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική, να προωθεί την Επιστημονική και Τεχνολογική Εκπαίδευση, να προωθεί την Έρευνα και την Καινοτομία και τη σύνδεσή αυτών με την αγορά εργασίας, την επιχειρηματικότητα και την οικονομική γεωγραφία της χώρας, και να προάγει την εκπαίδευση και την ανάπτυξη ανταγωνιστικού ανθρώπινου δυναμικού που να μπορεί να σταθεί επάξια στον ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο [1].

Φοβόμαστε όμως ότι τους στόχους αυτούς δεν τους συμμερίζεται το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, καθώς έχει αγνοήσει επιδεικτικά το μοναδικό εργαλείο που είχε στη διάθεση του, τις εκθέσεις των εμπειρογνωμόνων, δηλαδή των υψηλόβαθμων επιστημόνων του εξωτερικού, οι οποίοι κλήθηκαν από την Α.ΔΙ.Π., με μεγάλο κόστος για τον Έλληνα φορολογούμενο, για αυτόν ακριβώς το σκοπό.

Ως φοιτητές και απόφοιτοι του τμήματος Τεχνολογιών Αντιρρύπανσης προσπαθήσαμε, αμερόληπτα και με αξιοκρατικά κριτήρια, να καταλάβουμε αν οι  παθογένειες και οι στρεβλώσεις από τις οποίες υποφέρουν τα Τριτοβάθμια Εκπαιδευτικά Ιδρύματα στην Ελλάδα – και τις οποίες το Υπουργείο Παιδείας προσπαθεί να επιλύσει με το σχέδιο Αθηνά – συναντώνται, τόσο στη Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών (ΣΤΕΦ), όσο και γενικότερα στο ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας. Για την εξαγωγή συμπερασμάτων χρησιμοποιήσαμε τις παρακάτω πηγές:

• Τις Εκθέσεις Εξωτερικής Αξιολόγησης των Τμημάτων του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας,
• Εκθέσεις και Πορίσματα της Αρχής Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην ανώτατη εκπαίδευση (Α.ΔΙ.Π.),
• Μελέτες του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης & Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
• Μελέτες του Διαπανεπιστημιακού Δικτύου Πολιτικών Ανώτατης Εκπαίδευσης
• Το σχέδιο Αθηνά για την Αναδιάρθρωση των Ιδρυμάτων  Ανώτατης Εκπαίδευσης Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού

Κ. Υπουργέ, ως ακαδημαϊκός γνωρίζετε ότι η χρήση αξιόπιστων πηγών, δηλαδή πηγών οι οποίες είναι ανεξάρτητες και έγκυρες, αναδεικνύουν τη σπουδαιότητα ενός θέματος και αποτελούν εγγύηση αμεροληψίας στην παρουσίαση του.

Σημειώνουμε ότι η ΣΤΕΦ αποτελείται από πέντε (5) τμήματα (Μηχανολογίας, Ηλεκτρολογίας, Γεωτεχνολογίας, Βιομηχανικού Σχεδιασμού και Τεχνολογιών Αντιρρύπανσης) με ξεχωριστά γνωστικά αντικείμενα, άμεσα συνδεδεμένα με βιομηχανικές και ενεργειακές δραστηριότητες της περιοχής. Επίσης σημειώνουμε ότι η απόφαση απορρόφησης – κατάργησης των τμημάτων Τεχνολογιών Αντιρρύπανσης (ΤΕΑΝ) και Βιομηχανικού Σχεδιασμού (ΒΣ) στερεί από την περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, η οποία εξαιτίας της έντονης βιομηχανικής δραστηριότητας είναι μία από της πλέον περιβαλλοντικά επιβαρημένες περιοχές της Ελλάδος, γνωστικά αντικείμενα που συνδέονται άμεσα με τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και τους στόχους της περιφέρειας.

Σύμφωνα λοιπόν με το υπουργείο Παιδείας το σχέδιο «Αθηνά» αποσκοπεί στην  αντιμετώπιση παθογενειών και στρεβλώσεων των τελευταίων 20 ετών, όπως αριθμούνται παρακάτω:

1. Ποσοτική ανεπάρκεια και  χαμηλής ποιότητας παρεχόμενες υπηρεσίες

Η μόνη αρμόδια και ικανή αρχή να εξάγει πόρισμα επί των παρεχόμενων υπηρεσιών Τριτοβάθμιων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων είναι η Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην ανώτατη εκπαίδευση (Α.ΔΙ.Π.).

H Α.ΔΙ.Π., όπως προκύπτει από τις έως σήμερα πραγματοποιημένες αξιολογήσεις, όχι μόνον τμημάτων της ΣΤΕΦ, αλλά και τμημάτων που εδρεύουν στη Φλώρινα και στην Καστοριά, τονίζει τις εξαιρετικές υπηρεσίες που προσφέρονται σε επίπεδο Γραμματειακής και Διοικητικής υποστήριξης, του Κέντρου Υποστήριξης Τεχνολογιών, Επικοινωνιών & Πληροφορικής  (ΚΥΤΕΠ), και των λοιπών υπηρεσιών του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας. Οι προτάσεις της Α.ΔΙ.Π. για βελτίωση κάποιων εκ των παρεχόμενων υπηρεσιών του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας περιορίζονται σε ευκόλως επιλύσιμα ζητήματα όπως για παράδειγμα, τη διεύρυνση του ωραρίου λειτουργίας των βιβλιοθηκών του Ιδρύματος.

Προφανώς, εκτός όμως από τις υποστηρικτικές υπηρεσίες που προσφέρει ένα Ίδρυμα στους σπουδαστές ή στους καθηγητές του, η σημαντικότερη υπηρεσία που προσφέρει είναι η εκπαίδευση των φοιτητών του. Όλες οι Εκθέσεις Εξωτερικής Αξιολόγησης (ΕΕΑ) καθιστούν σαφές ότι στα αξιολογηθέντα τμήματα [2-8]:

–          Προσφέρεται εκπαίδευση «υψηλής προστιθέμενης αξίας» με χαμηλό κόστος λειτουργίας.

–          Το διδακτικό έργο είναι εξαιρετικού επιπέδου, παρά τις ισχύουσες δυσμενείς οικονομικές συνθήκες

–          Τα προγράμματα σπουδών ανταποκρίνονται στα υψηλοτέρα διεθνή στάνταρτ σπουδών.

Επιπροσθέτως όλες οι ΕΕΑ διαπίστωσαν ότι οι διδάσκοντες αξιοποιούν την έρευνα τους και τις επιστημονικές τους δημοσιεύσεις για τον εμπλουτισμό της ύλης των μαθημάτων τους. Με τον τρόπο αυτό οι φοιτητές είναι ενήμεροι για τις τελευταίες εξελίξεις στο χώρο της έρευνας και εξοικειώνονται με τις σύγχρονες ερευνητικές πρακτικές. Οι απόφοιτοι στις συνεντεύξεις με τις Επιτροπές Εξωτερικής Αξιολόγησης εξήραν την χρησιμότητα της εκπαίδευσης τους θεωρώντας την ιδιαίτερα συναφή και χρήσιμη στην εργασιακή τους απασχόληση [2-8]. Τονίζουμε ότι στη διαδικασία εξωτερικής αξιολόγησης έχουν συμμετάσχει 12 από τα 18 τμήματα του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά συμμετοχής μεταξύ ΤΕΙ και Πανεπιστημίων της χώρας [9]. Οι αξιολογήσεις πραγματοποιήθηκαν το 2010, 2011 και 2012, δηλαδή απεικονίζουν με ακρίβεια την υφιστάμενη κατάσταση στο Ίδρυμα.

2. Κατακερματισμός των γνωστικών αντικειμένων και ελλιπή προγράμματα σπουδών

Όλοι γνωρίζουμε ότι στην Ελλάδα δημιουργήθηκαν τμήματα με μεγάλη εξειδίκευση, τέτοια που θα τα καθιστούσαν τομείς σε αντίστοιχα τμήματα ξένων πανεπιστημίων.

Αναφορικά με το ΒΣ θα πρέπει να τονιστεί ότι το γνωστικό αντικείμενο του τμήματος καλύπτει  ένα ευρύτερο αντικείμενο στο σχεδιασμό προϊόντων και εμπεριέχει μια σειρά από τομείς όπως: σχεδιασμό ρούχων και υποδημάτων, σχεδιασμό επίπλων και προϊόντων ξύλου, διακόσμηση και σχεδιασμό εσωτερικών χώρων κλπ. Τα τελευταία αποτελούν αντικείμενο άλλων τμημάτων (τα οποία μάλιστα παραμένουν ανέγγιχτα με το σχέδιο Αθηνά), παρά το γεγονός ότι αποτελούν υποσύνολα του Βιομηχανικού Σχεδιασμού.

Όσον αφορά στο τμήμα Τεχνολογιών Αντιρρύπανσης, σύμφωνα πάντα με την έκθεση εξωτερικής αξιολόγηση της Α.ΔΙ.Π., το ΤΕΑΝ αποτελεί  το μοναδικό τμήμα Τεχνολογικής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα στον τομέα της Περιβαλλοντικής Μηχανικής όπου υπάρχουν τρία καλά καθορισμένα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών. Θα πρέπει επίσης να τονιστεί ότι η Α.ΔΙ.Π. θεωρεί ότι μεταξύ των προγραμμάτων σπουδών του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κρήτης, του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και του ΤΕΑΝ δεν υπάρχει αλληλοεπικάλυψη [4].

3. Ελλιπής στελέχωση σε ειδικό Διδακτικό & Εργαστηριακό προσωπικό

Το Υπουργείο Παιδείας ΕΠΙΤΡΕΠΕΙ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΜΕ ΜΗΔΕΝΙΚΟ ΑΡΙΘΜΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ (ΕΠ) ενώ καταργεί το τμήμα Βιομηχανικού Σχεδιασμού με 6 μέλη ΕΠ και ένα μέλος Ειδικού Τεχνικού Προσωπικού (ΕΤΠ) και το τμήμα Τεχνολογιών Αντιρρύπανσης με 8 μέλη ΕΠ και 2 ΕΤΠ, καθιστώντας το κριτήριο αυτό κενού περιεχομένου.

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να τονίσουμε ότι σύμφωνα με την Α.ΔΙ.Π., ο μέσος όρος των δημοσιεύσεων των ΕΠ του Τμήματος Τεχνολογιών Αντιρρύπανσης είναι 5 φορές  μεγαλύτερος από το μέσο όρο όλων των τμημάτων ΤΕΙ της χώρας, ενώ ο μέσος όρος των ετεροαναφορών είναι περίπου 10 φορές μεγαλύτερος από το μέσο όρο όλων των τμημάτων ΤΕΙ της χώρας [4]. Επίσης οι ΕΠ του τμήματος παρουσιάζουν  ένα μέσο h-index (Hirsch index) σχετικά κοντά στα Πολυτεχνικά τμήματα Μηχανικών Περιβάλλοντος στην Κρήτη και στην Ξάνθη [4]. Επιπροσθέτως στο Τμήμα Τεχνολογιών Αντιρρύπανσης, στο διάστημα 2006 – 2010 υλοποιήθηκαν (κάποια βρίσκονται στη διαδικασία υλοποίησης) περισσότερα από 33 ερευνητικά προγράμματα έργα (εθνικά και διεθνή) με συνολικό προϋπολογισμό άνω των 1.3 εκατομμυρίων Ευρώ (αναφέρεται στο ποσό το οποίο εισήλθε στο τμήμα) [4]. Στο διάστημα που μεσολάβησε από την αξιολόγηση του τμήματος ως σήμερα, υλοποιούνται επιπλέον 5 ερευνητικά προγράμματα με συνολικό προϋπολογισμό που ξεπερνά τις 600.000 Ευρώ.

Θα πρέπει επίσης να τονίσουμε ότι στη σχετική μελέτη του Διαπανεπιστημιακού Δικτύου Πολιτικών Ανώτατης Εκπαίδευσης (2011) το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας κατατάσσεται στην 6^η θέση  μεταξύ των Ελληνικών ΤΕΙ και πάνω από τα Ιδρύματα Πειραιά, Καβάλας, Σερρών Πάτρας, Ηπείρου, Χαλκίδας, Λαμίας, ΑΣΠΑΙΤΕ, Ιονίων Νήσων και Καλαμάτας [9]. Σημειώνουμε ακόμη ότι το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας βρίσκεται σε υψηλότερη θέση και από Πανεπιστημιακά Ιδρύματα όπως το Πάντειο (στο οποίο κ. Υπουργέ Παιδείας είστε καθηγητής) και το Ελληνικό Διεθνές Πανεπιστήμιο, και όλων ανεξαιρέτως των ιδιωτικών ιδρυμάτων που λειτουργούν στη χώρα, ενώ βρίσκεται μέσα στο 17% των καλύτερων Ιδρυμάτων παγκοσμίως [10]. Τα παραπάνω στοιχεία επιβεβαιώνονται και από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης & Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών [11]. Επιπρόσθετα σημειώνουμε ότι πολλοί εκ των ΕΠ του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας έχουν το ρόλο του κριτή σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, γεγονός το οποίο καταδεικνύει την αποδοχή και την εξειδίκευση των ερευνητικών τους δραστηριοτήτων [2-8]. Τέλος θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι τα παραπάνω επιτεύγματα πιστώνονται σε μια κοινότητα της οποίας ο συνολικός αριθμός ΕΠ μετά βίας ξεπερνά τους 120.

Στο σημείο αυτό, θεωρούμε χρέος μας να αντιπαραβάλουμε τα παραπάνω στοιχεία με τα στοιχεία που είναι διαθέσιμα για το Τμήμα Χημείας και το Τμήμα Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σημειώνεται ότι οι εγγεγραμμένοι φοιτητές στα δύο αυτά τμήματα του ΑΠΘ είναι περίπου 7000, ενώ στο ΤΕΙ είναι 22000 (ο αριθμός των ανενεργών φοιτητών εκτιμάται στο 50% και στα ΑΕΙ και στα ΤΕΙ) [12]. Επίσης τονίζεται ότι ο αριθμός μελών του Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ) αγγίζει τους 200, ενώ οι Εκθέσεις Εξωτερικής Αξιολόγησης (ΕΕΑ) σημειώνουν με δυσαρέσκεια ότι οι ΔΕΠ, σε μια προσπάθεια κάλυψης του ωραρίου τους, «τεμαχίζουν» μαθήματα μεταξύ τριών ή τεσσάρων ατόμων [13, 14]. Τέλος, επισημαίνουμε ότι στα συμπεράσματα των ΕΕΑ περιλαμβάνεται η σημείωση ότι οι ερευνητικές πρακτικές των τμημάτων αυτών «θα μπορούσαν να είχαν θεμελιωθεί στη δεκαετία του 1960».

Τονίζουμε ότι με την παραπάνω σύγκριση δεν έχουμε ως στόχο να υποβαθμίσουμε τα πανεπιστήμια της χώρας ή τα συγκεκριμένα τμήματα. Τη θεωρούμε όμως χρήσιμη και απαραίτητη καθώς:

–          Αναδεικνύει με σαφήνεια τον πραγματικό σκοπό του σχεδίου Αθηνά, που δεν είναι άλλος από την συρρίκνωση των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων της χώρας – όταν τα μεγάλα πανεπιστήμια είναι κορεσμένα τόσο χωροταξικά όσο και σε προσωπικό. 

–          Την αντίληψη της κοινωνίας όσον αφορά στον τρόπο λειτουργίας και στην παροχή υπηρεσιών εκπαίδευσης, αλλά και του ερευνητικού έργου μεταξύ ΤΕΙ και ΑΕΙ.

4. Χωρική διασπορά τμημάτων, αλλά και κατακερματισμός συγγενών τμημάτων εντός Ιδρυμάτων ή Σχολών Ιδρυμάτων

Τα δύο τμήματα τα οποία καταργούνται όχι μόνο δεν είναι συγγενικά με κάποιο άλλο τμήμα της ΣΤΕΦ Δυτικής Μακεδονίας, αλλά είναι τα ΜΟΝΑΔΙΚΑ τμήματα Τεχνολογικής Εκπαίδευσης στον Ελλαδικό χώρο.

Το παραπάνω προκύπτει και από τα στοιχεία τα οποία παρέδωσε προς διαβούλευση στις 31/01/2013 το Υπουργείου Παιδείας παρουσιάζοντας το σχέδιο Αθηνά [15].

5. Ανορθολογική ανάπτυξη κτιριολογικών και υλικοτεχνικών υποδομών

Το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας λειτουργεί εδώ και 40 χρόνια με έδρα την πόλη της Κοζάνης και συνεχώς ενισχύεται τόσο σε κτιριολογικές εγκαταστάσεις όσο και σε υλικοτεχνική υποδομή, διαθέτοντας αυτή τη στιγμή ένα πλήρες campus αντάξιο των μεγαλύτερων Ιδρυμάτων της χώρας.

Τονίζουμε ότι το campus της Κοζάνης καταλαμβάνει έκταση άνω των 200 στρεμμάτων, μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο και διαθέτει όλους τους απαραίτητους χώρους για την ομαλή εκπαιδευτική διαδικασία αλλά και την καθημερινή ζωή των σπουδαστών, των εκπαιδευτικών αλλά και των εργαζόμενων. Το κύριο κτιριακό συγκρότημα που αποτελείται από 3 πτέρυγες, διαθέτει δύο αμφιθέατρα, αίθουσες διδασκαλίας και εργαστήρια, ενώ στον ισόγειο χώρο βρίσκονται το εστιατόριο και το κυλικείο. Το κτίριο Διοίκησης στεγάζει τις διοικητικές υπηρεσίες του Ιδρύματος. Επίσης στο χώρο του ΤΕΙ λειτουργεί Σπουδαστική Εστία, που φιλοξενεί 390 σπουδαστές σε δίκλινα δωμάτια. Οι αθλητικές εγκαταστάσεις του ΤΕΙ περιλαμβάνουν κλειστό γυμναστήριο και ανοικτά γήπεδα μπάσκετ, τένις, βόλεϊ, δίνοντας την ευκαιρία στους σπουδαστές να αθλούνται ατομικά ή ομαδικά και να συμμετέχουν σε πρωταθλήματα διαφόρων αγωνισμάτων. Τέλος, το Κέντρο Τεχνολογικής Έρευνας (Κ.Τ.Ε) φιλοξενεί μέρος της ερευνητικής δραστηριότητας του Ιδρύματος, προωθημένα εργαστήρια, καθώς και μηχανισμούς υποστήριξης της επιχειρηματικής δραστηριότητας [16].

Επιπροσθέτως οι Εκθέσεις Εξωτερικής Αξιολόγησης των Τμημάτων που πέρασαν από τη διαδικασία αυτή τονίζουν την πληρότητα των εργαστηρίων όσον αφορά στον εξοπλισμό τους [2-8]. Αναφορικά με το ΤΕΑΝ η έκθεση σημειώνει ότι ένα από τα εργαστήρια του τμήματος είναι πιστοποιημένο κατά ISO 17025, υπογραμμίζοντας ότι η διάκριση αυτή είναι σχεδόν μοναδική για εργαστήριο ΤΕΙ [4]. Τονίζουμε επίσης ότι ένα ακόμη εργαστήριο του ΤΕΑΝ έχει πιστοποιηθεί στο διάστημα που μεσολάβησε κατά ISO 9001/2008.

Σημειώνουμε επίσης ότι στα πλαίσια του έργου «Δημιουργία Εκπαιδευτικών Εργαστηρίων του Τ.Ε.Ι. Δυτ. Μακεδονίας», του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Μακεδονίας – Θράκης 2007 – 2013, έχει ήδη εγκριθεί η αγορά εξοπλισμού αξίας 4.000.000 ευρώ, μέρος του οποίου προορίζεται για το ΒΣ και το ΤΕΑΝ ενισχύοντας ακόμη περισσότερο τα υπάρχοντα εργαστήρια των τμημάτων αυτών.

Από τα παραπάνω μας είναι δύσκολο να κατανοήσουμε την απόφαση για τη μεταφορά της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας (ΣΔΟ) από τη φυσική έδρα του Ιδρύματος, την πόλη της Κοζάνης, στην πόλη των Γρεβενών.

Με εκτίμηση,

Σύλλογος  Φοιτητών Τμήματος Τεχνολογιών Αντιρρύπανσης

Σύλλογος  Μηχανικών Τεχνολογιών Αντιρρύπανσης