Τα 72 «Κέντρα Πρόληψης» του ΟΚΑΝΑ & της Αυτοδιοίκησης είναι υπηρεσίες τοπικού χαρακτήρα, που εφαρμόζουν προγράμματα πρόληψης της χρήσης ουσιών και των εξαρτητικών σχέσεων/συμπεριφορών εν γένει, τόσο στον χώρο της οικογένειας, όσο και στην σχολική και ευρύτερη κοινότητα όπου έκαστο δραστηριοποιείται. Έχουν την μορφή αστικών μη κερδοσκοπικών εταιριών και λειτουργούν υπό την επιστημονική εποπτεία του ΟΚΑΝΑ και με συγχρηματοδότηση του Υπουργείου Υγείας μέσω του ΟΚΑΝΑ (κατά 50%) και του Υπουργείου Εσωτερικών μέσω της ΚΕΔΚΕ (κατά 50% και με πηγή τους Κ.Α.Π.).

Το έργο των Κέντρων Πρόληψης όπως αυτά δημιουργήθηκαν αρχικά ήταν η πρόληψη της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών και με το Ν. 3966/2011 εμπλουτίστηκε με την πρόληψη των εξαρτήσεων (νόμιμες και παράνομες ουσίες, διαδίκτυο, τζόγος, ) και την προαγωγή  της ψυχοκοινωνικής υγείας(σχολικός εκφοβισμός, κακοποίηση, νεανική παραβατικότητα, κ.λ.π. )

Οι κυριότεροι στόχοι της Πρωτογενούς Πρόληψης είναι:

• Η Ενημέρωση  και ευαισθητοποίηση κάθε τοπικής κοινωνίας  σχετικά με την αιτιολογία των εξαρτήσεων , και γενικότερα των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων ,  καθώς   για τις αρχές της πρόληψης  και τις δράσεις που πραγματώνουν αυτή τη  φιλοσοφία
• Η Εκπαίδευση και την υποστήριξη γονέων με στόχο  την ενίσχυση του γονεϊκού ρόλου και τη βελτίωση της επικοινωνίας μέσα στην οικογένεια
• Η Ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και  εκπαίδευση των  εκπαιδευτικών σε θέματα πρόληψης, την ενίσχυση του παιδαγωγικού τους ρόλου, καθώς στην εφαρμογή παρεμβάσεων πρόληψης σε μαθητές
• Η Ενδυνάμωση και  υποστήριξη των εφήβων  ώστε να αναπτύξουν προσωπικές και κοινωνικές δεξιότητες  οι οποίες αποτελούν την ‘’ασπίδα’’ ενάντια στην ‘’υιοθέτηση οποιασδήποτε  εξαρτητικής συμπεριφοράς
• Η Ευαισθητοποίηση- εκπαίδευση  ειδικών ομάδων  πληθυσμού(π.χ.  αστυνομικοί, επαγγελματίες υγείας, στρατευμένοι, αιρετοί  αυτοδιοίκησης, κ.λ.π) οι οποίοι είτε εμπλέκονται μέσα από τους επαγγελματικούς τους ρόλους  στα προαναφερόμενα προβλήματα, είτε συνδιαμορφώνουν  το ‘’κοινωνικό γίγνεσθαι’’

Το Κέντρο Πρόληψης «ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ»  στα 13 χρόνια λειτουργίας του εργάστηκε με βάση τους παραπάνω άξονες.

Παρακάτω παραθέτουμε απολογιστικά στοιχεία των δράσεων του Κέντρου  σε δύο πίνακες , της πρώτης δεκαετίας και της τελευταίας τριετίας.

*Η δράση αναφέρεται σε παρεμβάσεις είτε βραχείες(μικρής διάρκειας: ομιλίες, ενημερωτικές συναντήσεις κ.α)) είτε μακροχρόνιες(μεγάλης διάρκειας: σεμινάρια, προγράμματα κ.α)

  *Τα προγράμματα υλοποιούνται καθ ’όλη τη σχολική χρονιά από εκπαιδευτικούς με την εποπτεία του Κέντρου Πρόληψης.       

  *Τα προγράμματα υλοποιούνται καθ ’όλη τη σχολική χρονιά από εκπαιδευτικούς με την εποπτεία του Κέντρου Πρόληψης.       

*Η δράση αναφέρεται σε παρεμβάσεις είτε βραχείες(μικρής διάρκειας: ομιλίες, ενημερωτικές συναντήσεις κ.α)) είτε μακροχρόνιες(μεγάλης διάρκειας: σεμινάρια, προγράμματα κ.α)

*Οι «Ανοιχτές Συζητήσεις για Γονείς» Πραγματοποιούνταν περίπου μια φορά το μήνα σε συνεργασία με όλους τους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων.

*Η δράση αναφέρεται σε παρεμβάσεις είτε βραχείες(μικρής διάρκειας: ομιλίες, ενημερωτικές συναντήσεις κ.α)) είτε μακροχρόνιες(μεγάλης διάρκειας: σεμινάρια, προγράμματα κ.α)

*Η δράση αναφέρεται σε παρεμβάσεις είτε βραχείες(μικρής διάρκειας: ομιλίες, ενημερωτικές συναντήσεις κ.α)) είτε μακροχρόνιες(μεγάλης διάρκειας: σεμινάρια, προγράμματα κ.α)

*Ο αριθμός αφορά τα άτομα . Για το καθένα από αυτά πραγματοποιήθηκαν από μία  εως και περισσότερες συναντήσεις ανάλογα με τις ανάγκες του ατόμου και τις αρμοδιότητες του Κέντρου.

*Προσφέρονται υπηρεσίες ψυχολογικής στήριξης και συμβουλευτικής και παράλληλα όπου χρειάζεται  παραπομπή σε κατάλληλες θεραπευτικές υπηρεσίες.

Σχόλια-Παρατηρήσεις:

• Τα παραπάνω στοιχεία περιλαμβάνουν τη δράση στις βασικές ομάδες- στόχους του Κέντρου. Εκτός από αυτά υπήρξαν ενημερώσεις (κυρίως την πρώτη δεκαετία )σε 5565 άτομα( διάφορες επαγγελματικές ομάδες, συλλόγους, φορείς, άτομα  κ.τ.λ). Επίσης πραγματοποιήθηκε ένας μεγάλος αριθμός από εκδηλώσεις στα πλαίσια της 26^ης Ιουνίου –Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών ενώ άρθρα και συνεντεύξεις στα τοπικά ΜΜΕ στόχευσαν στην ευρύτερη ενημέρωση του κοινού.
• Μεγάλη αύξηση παρουσίασαν οι παρεμβάσεις σε γονείς, εφήβους και εκπαιδευτικούς που αποτελούν τις βασικές ομάδες-στόχους στην πρόληψη. Ιδιαίτερα σημαντική υπήρξε η αύξηση των προγραμμάτων προαγωγής ψυχοκοινωνικής υγείας στο Δημοτικό από δασκάλους ενώ αντίθετα στη Β/βάθμια υπήρξε μόνο 1 πρόγραμμα.
• Ο αριθμός των ατομικών περιστατικών που προσήλθαν στο Κέντρο Πρόληψης αυξάνεται συνεχώς . Αυτό συνδέεται με τις δυσκολίες που προκύπτουν λόγω της οικονομικής κρίσης των τελευταίων χρόνων αλλά αναμφίβολα και με την εξοικείωση των πολιτών  της περιοχής των Γρεβενών με τις υπηρεσίες του Κέντρου Πρόληψης

Το σημαντικό έργο των Κέντρων Πρόληψης στις τοπικές κοινωνίες προκύπτει και από τα στοιχεία της Ετήσιας Έκθεσης ΕΚΤΕΠΝ 2012 που δείχνει:

• Διπλασιασμό του αριθμού μαθητών Α΄θμιας Εκπαίδευσης, που προσεγγίστηκαν (από 7.802 το σχολ. έτος 2009-2010 σε 13.683 το σχολ. έτος 2010-2011).
•  Διπλασιασμό του αριθμού μαθητών Β΄θμιας Εκπαίδευσης, που προσεγγίστηκαν (από 15.877 το σχολ. έτος 2009-2010 σε 37.243 το σχολ. έτος 2010-2011).
• Μεγάλη αύξηση του αριθμού παρεμβάσεων ευαισθητοποίησης σε γονείς (από 4.037 το 2010 σε 7.344 το 2011).
• Αύξηση εκπαιδευτικών σεμιναρίων και υποστηρικτικών συναντήσεων για εκπαιδευτικούς Α΄θμιας  Εκπαίδευσης (από 1.383 το 2010 σε 1.770 το 2011).

Τα παραπάνω στοιχεία ενισχύουν και διατηρούν περισσότερο επίκαιρη  παλαιότερη παρατήρηση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας  στην Ετήσια Έκθεσή του τού 2005 όπου αναφέρει: «Η Ελλάδα αποτελεί ένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικό παράδειγμα της μετατόπισης των πολιτικών πρόληψης από τις παραδοσιακές, βασισμένες στη πληροφόρηση και ατομικές (συμβουλευτικές) προσεγγίσεις, στην υλοποίηση μιας πραγματικής στρατηγικής για την δημόσια υγεία… Ο αριθμός των προγραμμάτων πρόληψης στα σχολεία υπερδιπλασιάσθηκε στην Ελλάδα, τα δε προγράμματα που βασίζονται στην οικογένεια τριπλασιάσθηκαν …» ενώ στην  έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου για το 2006 επίσης αναφέρεται: «…Η Ελλάδα και η Αυστρία πρωτοστατούν στο καθορισμό προδιαγραφών για τη πιστοποίηση υπηρεσιών πρόληψης και ειδικών του τομέα πρόληψης».

Για το Κέντρο Πρόληψης

Κολονίτσιου Θεοφανή

Ψυχολόγος

Επιστημονικά Υπεύθυνη